Freyr - 01.11.1995, Blaðsíða 31

Nýjar aðferðir við fóðurmat
fyrir jórturdýr
I. Mat á orku í fóðri.
Gunnar Guðmundsson, nautgriparœktarráðunautur
hjá Bœndasamtökum íslands
Um nœstu áramót er stefnt að því að taka í notkun nýjar aðferðir við að meta
orku og prótein í fóðri jórturdýra hér á landi. Viðmiðunarmörk fyrir orku- og
próteinþarfir jórturdýra til mismunandi framleiðslu breytast einnig til samrœmis
við nýju matsaðferðirnar.
Um næstu áramót er stefnt að því að
taka í notkun nýjar aðferðir við að
meta orku og prótein í fóðri jórturdýra
hér á landi. Viðmiðunarmörk fyrir
orku- og próteinþarfir jórturdýra til
mismunandi framleiðslu breytast
einnig til samræmis við nýju mats-
aðferðimar. Unnið hefur verið að
undirbúningi breytinganna um nokk-
urra ára skeið á vegum rannsókna-
starfseminnar, leiðbeiningaþjónust-
unnar og bændaskólanna.
Tilgangurinn með þessum breyt-
ingum er að skapa aukna möguleika til
þess að fóðmn gripanna verði í betra
samræmi við þarfimar, - að nýting
fóðurins verði betri og að hagkvæmni
í fóðrun aukist.
A undanfömum áratug höfum við
verið aðilar að samnorrænu rann-
sóknarverkefni við að þróa nýja norræna aðferð til að
meta prótein fyrir jórturdýr. Aðferðin, sem hlotið hefur
nafnið „AAT-PBV“ próteinmatskerfið, hefur þegar
verið tekin í notkun á hinum Norðurlöndunum og nú er
röðin komin að okkur. Fjallað verður sérstaklega um hið
nýja próteinmatskerfi í Frey innan tíðar.
Hér verður hins vegar fjallað um í hverju hin nýja
orkumatsaðferð er fólgin. Reynt verður að draga fram
helstu þætti sem breytast frá eldri matsaðferð. Einnig
verður lítilsháttar fjallað almennt um bakgrunn
orkumats hjá jórturdýrum.
Síðar er svo ráðgert að fara nánar út í samanburð á
nýju og gömlu aðferðinni og skoða afleiðingar breyt-
inganna í hagnýtri fóðrun.
Hvernig hefur fóðurorkan verið metin ?
Frá árinu 1969 hefur orka í fóðri búfjár hér á landi
verið metin í fóðureiningum, - fitufóðureiningum
(F.f.e.). Bæði orkuinnihald í fóðri sem
og orkuþarfir búfjárins hafa verið
gefnar upp í fóðureiningum. Það er í
samræmi við lög nr. 32 frá 20 apríl
1968 um „eftirlit með framleiðslu og
verslun með fóðurvörur" og ákvæði í
reglugerð með þeim, - fóðurreglugerð.
Ein fitufóðureining samsvarar því
magni af virkri fóðurorku sem er að
finna í einu kg af 85% þurru
byggkorni, eða 1650 virkum kaloríum
til fitunar (NKF). Ein fitufóðureining í
fóðri er sú fóðurorka sem skilar nálægt
1650 kcal orkusöfnun við fitun hjá
jórturdýrum.
Eins og nafnið bendir til er sú
matseining byggð á fitun eða öllu
heldur nýtingu á fóðurorkunni til
fitunar á fullvöxnum nautgripum.
Grundvöllur mælieiningarinnar eru
fóðrunartilraunir sem þýski efnafræðingurinn Oskar
Kellner (1851-1911) gerði á seinni hluta 19. aldar með
nautgripi í vexti. Þær tilraunir Kellners urðu grundvöllur
orkumatsaðferða sem notaðar hafa verið fyrir búfé víða
í Norður-Evrópu og á Norðurlöndum um alllangt skeið.
Oskar Kellner var fyrstur manna til þess að nota
öndunarskáp til að framkvæma efnaskiptatilraunir á
búfé. Hann mældi hversu mikilli orku í formi fitu
fullvaxnir nautgripir söfnuðu á skrokkinn þegar þeir
voru fóðraðir á tilteknu magni af meltanlegum, hreinum
næringarefnum (próteini, fitu og kolvetnum) umfram
viðhaldsþarftr. Matseiningin sem Kellner notaði er virk
orka eða nettóorka. Það er sú orka sem skilar sér eða er
að finna í endanlegum afurðum, í þessu tilviki í
líkamsfitu (nettókaloríur til fitunar - NKp). í alllangan
tíma eftir að niðurstöður rannsókna Kellners lágu fyrir
voru fóðurfræðingar á Norðurlöndum og í Norður-
Evrópu almennt sammála um að viðmiðun orkugildis
Gunnar Guðmundsson.
11 '95- FREYR 463