Freyr - 01.11.1995, Blaðsíða 34

Sú reikniaðferð gefur álíka niðurstöðu (4400 kcal í kg
þ.e.), en er tiltölulega kostnaðarsöm í framkvæmd.
Breytiorka (BO)
Við mat á breytiorku í fóðri þarf eins og að framan
greinir að taka tillit til þeirrar orku fóðursins sem ekki
meltist og tapast út með saur, svo og þeirrar orku sem
einnig tapast með þvagi og þarmagasi. Unnt er að beita
mismunandi aðferðum við slíka útreikninga allt eftir því
hvaða kröfur við gerum um nákvæmni niðurstöðunnar.
Eftirfarandi líkingar er allar unnt að nota þó þær séu
mismunandi og að nákvæmni í niðurstöðunni geti verið
ólík. Þær eru fundnar með aðhvarfsgreiningu út frá
efnagreiningum á miklum fjölda mismunandi fóður-
tegundum og umfangsmiklum efnaskiptatilraunum með
nautgripi sem fóðraðir eru til viðhalds á samskonar eða
svipuðu fóðri. Hér er fyrst og fremst um hollenskar
niðurstöður að ræða:
(1) Kcal BO = 3,8 x g m. prót.+9,01 x g m. fita+3,29
x g m. tréni+3,48 x g m. N-laus afg.
(2) Kcal BO = 4,8 x g melt. prótein + 3,39 x g melt.
(fita + tréni + N-laus afgangur)
(3) Kcal BO = 35,8 x meltanleiki lífræns efnis, %
m. prót. = meltanlegt prótein
m. fita = meltanleg fita
m. tréni = meltanlegt tréni
m. N-laus afg. = meltanlegur köfnunarefnislaus afgangur
Líking (1) er notuð jöfnum höndum fyrir allt fóður en
líking (2) hentar fyrst og fremst fyrir gras og verkað
gróffóður. Hinar tvær, líking (3) og (4), eru einfaldari,
ekki eins nákvæmar og krefjast ekki jafn kostnaðar-
samra efnagreininga á fóðrinu. Þær eru fyrst og fremst
hugsaðar til notkunar við mat á orkugildi í sk.
þjónustusýnum sem grundvöllur við gerð fóðuráætlana.
Búið er að samræma framsetningu á niðurstöðum
heyefnagreininga hjá þeim efnarannsóknastofum sem þá
þjónustu veita. Fyrst um sinn verður fóðurgildið (orku-
gildi heysins) gefið upp á niðurstöðuseðlunum bæði í
fitufóðureiningum (F.f.e) og mjólkurfóðureiningum
(FEm). Þetta er gert til þess að bændur og aðrir þeir sem
að úrvinnslu úr þessum niðurstöðum koma geti fyrst um
sinn notað hvorttveggja einingarnar.
Þetta munu vera fyrstu merki um breytingar í
fóðurmati sem bændur sjá en bráðlega munu fylgiseðlar
kjarnfóðurblanda einnig sýna báðar einingarnar. Við
orkuútreikninga á heyfóðri er notuð líking (3) hér fyrir
framan en grundvöllur þess að nota hana er að
meltanleiki lífræns efnis í heysýnunum sé mældur.
Útreikningur á orkustyrk í fóðri.
Eins og glögglega kemur fram á mynd 2 hefur
orkustyrkur eða orkuþéttni fóðursins (m. ö. o. hlutfallið
á milli gróffóðurs og kjamfóðurs í heildarfóðrinu) mikil
áhrif á það hvernig breytiorka fóðursins nýtist til
mismunandi framleiðslu hjá nautgripum. Þess vegna
þarf að taka tillit til þessa þáttar við mat á nýtanlegri orku
í fóðrinu. Sem mælikvarða á orkustyrk er notað
hlutfallið á milli heildarorku og breytiorku í fóðrinu.
Orkustyrkurinn er táknaður með bókstafnum q og er
reiknaður út á eftirfarandi hátt:
Breytiorka (BO)
q = 100 x------------------
Heildarorka (HO)
Eins og líkingin ber með sér hefur meltanleiki fóðurs-
ins og orkutapið sem verður með þvagi og metangasi
mest áhrif á útreiknað „q - gildi“ hverrar fóðurtegundar.
Útreikningur á nettóorku í fóðri til
mjólkurmyndunar (NOm)
Til þess að reikna innihald fóðurs af virkri orku til
mjólkurmyndunar (nettóorku, NOm) og/eða fóður-
einingum til mjólkurmyndunar (FEm) er notuð
eftirfarandi líking:
NOm / kg þurrefnis = BO í kg þ.e. x 0,60 x (1 +
0,004 x (q - 57)) x 0,9752
nettóorka til mjólkurframleiðslu
breytiorka í fóðri
(meðal) nýting breytiorku til mjólkurfram
leiðslu þegar orkustyrkur fóðursins er q=57
orkustyrkur í fóðri
leiðrétting á nýtingu breytiokunnar þegar
orkustyrkur fóðursins (q) víkur frá 57
lækkun í nýtingu á breytiorku vegna aukins
fóðuráts umfram viðhaldsþarfir, 1,8 (1 -
(2,38 - 1) x 0,018) = 0,9752. Viðhaldsfóðrun
x 2,38 samsvarar eldi við 15 kg dagsnyt.
Hvaða merkingu hafa gildin í líkingunni?
Eins og nefnt er hér að framan eru langflestar mats-
stærðir í þessari fóðurmatsaðferð fundnar í tilraunum
með nautgripi sem fóðraðir eru til viðhalds. Enda má
segja að það sé nokkuð viðamikið og snúið að gera
flóknar efnaskiptatilraunir í öndunarskáp með gripi í
fullri framleiðslu. Til hagræðis og einföldunar er miðað
við að hver einstök fóðurtegund hafi aðeins eitt nettó-
orkugildi til mjólkurframleiðslu (breytiorka x reiknuð
orkunýting) og að það gildi samsvari því sem fóðrið
myndi skila ef gripurinn væri á meðalfóðrun eða á
meðaleldi.
Við göngum út frá því að meðalnýting breytiorku í
fóðri til viðhalds og mjólkurframleiðslu sé 60% (k(m) =
0,60) þegar orkustyrkurinn (q) í heildarfóðinu er 57.
Þetta getum við lesið út úr línuritinu á mynd 2. Meðal
orkustyrkur í fóðri svarar nokkurnveginn til þess að
fóðrið innihaldi um 65 af hundraði af heyi og um 35 af
hundraði kjarnfóðrurs miðað við þurrefni. Fyrir hvert %
sem orkustyrkur fóðursins víkur frá meðaltalinu, q = 57,
breytist orkunýtingin til eða frá um 0,4%. Þetta er einnig
í góðu samræmi við niðurstöður á mynd 2. Fyrir þeim
breytileika sem almennt er á orkustyrk í fóðri þurfum við
að leiðrétta.
Nýting breytiorku fóðursins breytist einnig samfara
NOm =
BO
0,60
q
1 + 0,004 * (q-57); =
0,9752
466 FREYR - U'95