Freyr - 01.12.1995, Blaðsíða 6

Fimmtíu ár frá stofnun
>
Stéttarsambands bœnda
Hákon Sigurgrímsson, fyrrv. framkvœmdastjóri
Stéttarsambands bœnda
Á þessu ári eru fimmtíu ár liðin frá stofnun Stéttarsambands bœnda. Stofn-
fundurinn var haldinn í húsakynnum Héraðsskóla Suðurlands á Laugarvatni hinn
9. september 1945.
Fáni Stéttarsambands bœnda millifána íslands á síðasta aðalfundi SB á Flúðum í
ágúst 1994.
Stofnun Stéttarsambandsins átti
sér all sögulegan aðdraganda sem
fróðlegt er að rifja upp. Er hér stuðst
við frásögn Guðmundar Inga
Kristjánssonar á Kirkjubóli sem var
meðal fulltrúa á stofnfundinum.
Breytt þjóðfélag
Aðdragandann að stofnun Stéttar-
sambandsins má rekja til hræringa
sem verið höfðu í efnahagsmálum
þjóðarinnar vegna þeirrar þenslu
sem hér skapaðist í kjölfar her-
setunnar meðan á heimsstyrjöldinni
síðari stóð. Dýrtíð var mikil og
vísitalan fór úr böndunum. A
Búnaðarþingi hafði komið fram
tillaga um að bændur gæfu eftir af
hluta sínum 9,4% af þeirri verð-
hækkun sem orðin var gegn því að
aðrar séttir gerðu hið sama og átti
þannig að reyna að halda verð-
bólgudraugnum niðri. Var þetta
samþykkt á Búnaðarþingi þótt um
það væru skiptar skoðanir. Til
dæmis voru sumir fulltrúar Sunn-
lendinga þessu mjög andsnúnir og
töldu að þetta myndi ekki bera
árangur. Sú varð og raunin þar sem
aðrar stéttir gáfu ekki eftir að sama
skapi og verðhækkanir urðu miklar.
Þessi ákvörðun Búnaðarþings varð
svo mikið hitamál innan bænda-
stéttarinnar að Búnaðarsamband
Suðurlands boðaði fundi um allt
land þar sem kosnir voru tveir
fulltrúar úr hverri sýslu til að mæta
á stofnfundi nýrra samtaka bænda.
Áttu búnaðarfélögin að kjósa þá á
sameiginlegum fundum. Búnaðar-
félag íslands var andvígt þessari
hreyfingu og vildi halda sig við
eftirgjöfina en lét þó það boð út
ganga að það féllist á þessa fund-
arboðun og að boðað yrði til lands-
fundar fyrir bændur þar sem sæti
ættu tveir fulltrúar úr hverri sýslu.
Var ákveðið að fundurinn yrði á
Laugarvatni snemma í september
1945 Það sýnir áhugann úti um land
á þessum fundi að allir fulltrúamir
úr þessum 24 sýslum eða 48 manns
sóttu fundinn á Laugarvatni.
Erfiðar samgöngur
Guðmundur Ingi rifjar það upp að
með ýmsu móti gekk fyrir menn að
komast á fundinn. Fulltrúar
Vestfirðinga fóm til Bolungavíkur
og tóku sér far með báti sem átti að
fara til Reykjavíkur. Þetta ferðalag
gekk ekki betur en svo að þegar
kom að Snæfellsnesi þótti ekki
veður til að halda áfram ferðinni til
Reykjavíkur og var því farið til
Olafsvíkur og legið þar nokkurn
tíma. Var þeim félögum þá skotið
þar í land og fengu þeir bílfar til
Reykjavíkur. Þegar kom á stað
nokkurn á sunnanverðu Snæfells-
nesi lá vegurinn á kafla í flæðar-
málinu og varð bíllinn að bíða um
tíma þar til fjaraði út því að stór-
steymt var og sjór féll yfir veginn.
Tvœr fylkingar
Þegar kom á fundinn á
Laugarvatni hinn 7. september
skiptust menn í tvær fylkingar.
Byrjað var að ræða málin án þess að
fundur væri settur eða fundarstjóri
kosinn og fór fyrsti dagurinn að
mestu í það að ræða hvemig
fyrirkomulag ætti að hafa á
fundinum.
478 FREYR - 12 '95