Freyr - 01.12.1995, Blaðsíða 29

ftfíéf TIL RLRDSINS
Meðferð á sauðfé
Ritstjóri Freys.
Mig sem leikmanni langar til að koma með tvær
fyrirspurnir til þín, eða þess sem þú telur færastan til
að svara. Eg vil áður hafa örlítinn formála.
Undanfarin ár hef ég oft farið með bömum mínum
heim að sveitabæ í nágrenninu, til að sýna þeirn hús-
dýrin og þá sérstaklega sauðburðinn. Höfum við þá
verið þar nokkuð tíðir gestir. Mér otbýður hins vegar
að sjá hversu erfitt er fyrir ærnarar að fæða
hjálparlaust.
Oftar en ekki er bóndinn með annan handlegg upp
að olnboga inn í viðkomandi á til að ná lambinu eða
lömbunum út. Verið er að snúa þeim, setja band á þau
og fleira í þeim dúr, til ómældra kvala fyrir skepnuna.
Þetta finnst mér mjög óeðlilegur gangur, ekki síst
vegna þess að hér er um að ræða nýjan fjárstofn.
Ég hef veitt því athygli að umrætt fé er nánast aldrei
látið út úr húsi frá því það er sett inn að hausti þangað
til sauðburði er lokið. Loftræsting er mjög léleg í
húsunum, aðeins opnaðar dyr að hluta þegar gott er
veður, þannig að iðulega er eins og að ganga á vegg,
þegar komið er inn í fjárhúsin.
Ég hef vitneskju um sams konar dænti og ég er búin
að lýsa, aðeins lengra frá mér. Eru það þó mjög nýleg
hús.
Spuming mín er því þessi: Er hugsanlegt að
innistaða, ásamt ónógri loftræstingu í fjárhúsum, eigi
sök á erfiðleikum við sauðburð?
Og í öðru lagi, eru ekki gerðar lágmarkskröfur um
útbúnað húsa hvað varðar hreint loft, sem dýralæknir
þarf að leggja blessun sína yfir?
Með kveðjufrá einum úr þéttbýli.
Svar:
Freyr leitaði til Sigurðar Sig-
urðarsonar, dýralæknis á Keldum,
um að svara spurningum í þessu
bréfi og fara svör hans hér á eftir:
1. spurning.
Löng innistaða, þ.e. hreyfmgar-
leysi mikinn hluta eða allan með-
göngutímann, getur valdið erfið-
leikum á sauðburði. Röng fóðrun
hefur sín áhrif Vanfóðrun er slœm.
Ojfóðrun er lítið skárri. Lömbin
geta orðið ofstór og cemar átt erfitt
með að bera hjálparlaust þess
vegna. Eifðast er fyrir œrnar að
bera stórhyrndum lambhrútum, sem
eru einlembingai: Fóðra þarf vel en
ekki er sama hvernig fóðrun er
hagað. Eftir að menn fóru að rýja
að vetrinum er innistaða meiri en
áður og rúnar œr éta meira en
órúnar. Meira reynir á að fóðrið og
fóðrun sé eins og vera ber. Upp-
lýsingar um fóður og hvernig best
er að fóðra gefa ráðunautai:
Slœm loftrœsting á varla þátt í
burðarerfiðleikum nema óbeint, en
hún getur stuðlað að sjúkdómum í
öndunarfœrum og veikir mótstöðu
gegn ýmsum kvillum öðrum.
Oheppilegt er að þröngt sá á ám.
Lömb undan ám sem hafa hœfilega
hreyfingu og útivist eru oft hraust-
ari en lömb undan innistöðufé,
burður gengur betur og minni van-
höld verða.
2. spurning.
Ekki hefur ennþá verið sett reglu-
gerð um útbúnað fjárhúsa og með-
ferð á sauðfé eftir nýlegum lögum
um búfjárhald. Þess vegna eru ekki
í gildi sérstök ákvœði um sauðfé
hvað varðar loftræstingu. Hins
vegar eru almenn ákvœði í dýra-
verndarlögunum um aðbúð dýra og
eiga dýralœknar og reyndar hver
maður sem verður var við illa eða
ófullnœgjandi meðferð á dýrum að
láta sig varða slíkt og gera ráð-
stafanir til að það sé metið og
stöðvað, ef ástœða er til. Best er þá
að hafa samband við dýralœkni,
Dýraverndarráð eða lögreglu, en
þeim aðilum erskyltað bregðast við
fyrirspurn eða ábendingu afþví tagi
strax. Lög um dýravernd og lög um
búfjárhald gefa góða leiðsögn um
það, hvernig standa skal að verki.
Þeir, sem bent er á, spyrja venju-
lega strax: „Hver kœrði mig“?
Fulls trúnaðar skal gœta við þá sem
koma með slíkar ábendingar, en því
er ekki að leyna að einsöku sinnum
er klagað að ástœðulitlu og vegna
þess að menn vilja koma illu orði á
þann sem þeir kœra. Sem betur fer
koma menn langoftast með ábend-
ingar um illa meðferð á dýrum
vegna einlœgrar umhyggju fyrir
dýrum. Þeir sem verða fyrir ábend-
ingu um illa meðferð á dýrum mega
oft þakka fyrir að fá tœkifœri til að
hreinsa sitt góða mannorð. Ef eitt-
hvað lítið er að, fá menn leið-
beiningar í vinsemd og frest til að
lagfæra. Ef dýraníðsla á sér stað,
eins og fyrir kemur stöku sinnum því
miður, þá er tekið í taumana strax.
Vissast er þó að láta slíkar kœrur
ganga rétta boðleið í samræmi við
lögin. Dýraníðingar eiga sér marga
afsakendur og málsvara.
Rétt er að bœta því við vegna
lýsinga „eins úr þéttbýli“ hér að
ofan, að menn sem eru með nýjan
fjárstofn þekkja hann ekki eins vel
og féð sem þeir höfðu áður. Þeir
sem eru að byrja búskap hafa ekki
12 ’9S- FREYR 501