Freyr - 01.04.2001, Blaðsíða 23

Ræða formanns Bl,
Ara Teitssonar, við setningu
búnaðarþings 2001
Bændur þessa lands ganga
nú á vit nýrrar aldar og
þótt bústörfin hafi ekki
breyst mikið við nýliðin
áramót höfum við vonandi flest
væntingar til nýrrar aldar, vænting-
ar tengdar búskapnum fjölskyld-
unni og umhverfinu.
Þótt margt hafi breyst á liðinni
öld er bóndinn þó enn háður sól og
regni og veðurfar aldamótaársins
hlýtur að auka bjartsýni bóndans.
Liðið ár var óvenju hlýtt og snjólétt
og sumarið því langt og gjöfult allri
uppskeru jarðargróða og þeim bú-
peningi sem uppskeruna nýtir.
Heyfengur mikill að vöxtum og
gæðum, uppskera garðávaxta og
koms í sögulegu hámarki og dilkar
vænir. Yfirstandandi vetur er einn-
ig einhver sá mildasti sem menn
muna og sjór hlýr. Æ fleiri hallast
að því að veðurfarsbreyting sé
raunvemleg og af manna völdum.
Timinn leiðir það í ljós en séum við
að fara inn í hlýrra veðurfar gæti
það skapað nýja búskaparmögu-
leika, m.a. vegna aukinnar upp-
skem bæði á ræktarlandi og úthaga,
og hugsanlega einnig vegna bættra
skilyrða til ræktun koms, trjáa og
fleiri nytjajurta. Við eigum kraft,
tækni og þekkingu til að nýta nýjar
aðstæður en hugleiðingar um breytt
veðurfar leiða af sér vangaveltur
um nýtingu landsins. I dag er um-
ræðan á þann veg að æskilegt sé að
fleiri hafi búsetu og landnytjar í
dreifbýli en hefðbundnir bændur og
þá gjaman horft til aukinnar skóg-
ræktar, bæði til nytja og yndis.
Vissulega styrkir slíkt gisna byggð
en þyrftum við ekki að hugsa okkur
vel um áður en við tökum bestu ak-
urjörð landsins undir skóg, hennar
gæti orðið þörf til matvælafram-
leiðslu fyrr en varir. Við verðum þó
einnig að vera við því búin að sé
veðurfar að breytast gætu fylgt því
vandamál sem við þyrftum að tak-
ast á við. Spáð er breytingum á
sjávarstraumum og sjávarhæð,
snarpari vindum og breytingum á
úrkomu, allt þættir sem gætu snert
landbúnað okkar beint og óbeint.
Náttúruöflin minntu okkur á
smæð okkar með fleiru en veður-
fari á liðnu ári. Tveir öflugir jarð-
skjálftar skóku Suðurland á liðnu
sumri og ollu tjóni á byggingum og
ræktun á stóru svæði. Þó stóðust
sunnlensk mannvirki skjálftana
betur en búist hafði verið við, sem
létti fargi af byggðinni, en hún hef-
ur lifað lengi í skugga óvissunnar
um afleiðingar af öflugum Suður-
landsskjálfta.
Nýr sauðfjársamningur
Merkasti áfangi í málefnum
landbúnaðarins á liðnu ári er án efa
sauðfjársamningurinn sem undirrit-
aður var í lok síðasta búnaðarþings.
Kemur þar margt til. Samningurinn
færir sauðfjárbændum verulegan
tekjuauka á árinu 2001, h ann skap-
ar þeim, sem af ýmsum ástæðum
kjósa að hætta sauðfjárbúskap, fjár-
hagslegt svigrúm til þess, hann
leggur grunn að nýrri og faglegri
hugsun í greininni og síðast en ekki
síst eyðir hann þeirri tortryggni
sem skapst hefur varðandi landnot
bænda og áhrif sauðfjárbeitar á
landgæði. Samningurinn og sú fag-
vinna, sem markmið hans krefjast,
gefa fagstofnunum landbúnaðarins
einstætt tækifæri til að sýna hvern-
ig þær geta stutt framþróun land-
búnaðarins og þannig eiga þær
möguleika á að efla tengsl sín við
bændur landsins. Framkvæmd
samningsins er í eðlilegum farvegi.
Gefin hefur verið út reglugerð um
fyrirkomulag stuðningsgreiðslna
og hækka greiðslur fyrstu 11 mán-
aða um nálægt 20% frá fyrra ári, en
jöfnunar- og álagsgreiðslur verða
greiddar út í desember. Reiknaður
hefur verið út grunnur jöfnunar-
greiðslna og tilkynningar þar um
sendar bændum. Námskeið í gæða-
stýringu ntunu hefjast nú í mars-
mánuði og unnið er að skilgrein-
ingu landnýtingar sem er án efa erf-
iðasta útfærsluatriði samningsins.
Samningurinn gengur út frá því að
vottun sé háð því að fullnægjandi
beitilönd séu fyrir hendi þannig að
sauðfjárbeit viðkomandi bónda
spilli ekki landi og er mat á því vel
framkvæmanlegt. Skiptar skoðanir
verða hins vegar um hvaða land
þarf að friða. í nýlegri samantekt
FR6VR 3/2001 - 23