Freyr - 01.03.2003, Page 23

væntu þess að þar væri mörkuð
stefna fyrir landið í heild. Máls-
höfðun fjármálaráðherra til ógild-
ingar hluta úrskurðanna olli því
miklum vonbrigðum. Þá hefur sá
mikli kostnaður sem landeigendur
í Amessýslu bera af framkvæmd
þjóðlendulaga, þrátt íyrir ákvæði
um að ríkið skuli kosta sanngjamt
endurgjald fyrir hagsmunagæslu
landeigenda, einnig valdið mikilli
óánægju.
Sjónarmiðum bænda varðandi
helstu þætti málsins hefur verið
komið á framfæri við stjómvöld
með margvísiegum hætti án sýni-
legs árangurs.
Alþjóðaviðhorf
Umræða um mögulega aðild fs-
lands að Evrópusambandinu fór
vaxandi á liðnu ári. Skoðana-
kannanir sýna þó að meirihluti
þjóðarinnar er andvígur aðildar-
umsókn.
Utanríkisráðherra skipaði á
liðnu vori nefnd er meta skyldi
áhrif Evrópusambandsaðildar á ís-
lenskan landbúnað. Nefndin hef-
ur starfað skipulega undir forystu
Jóns Sigurðssonar fyrrverandi
rektors á Bifröst og hluti nefndar-
manna fór til Finnlands til að
kynna sér stöðu landbúnaðar þar.
Einnig hefur verið gerð sérstök at-
hugun á nýgerðum samningum
Möltu við ESB vegna væntanlegr-
ar aðildar þeirra. Nefndin mun
fljótlega skila skýrslu um störf
sín.
Þótt erfitt sé að fullyrða ná-
kvæmlega um ýmsa þætti í mögu-
legum aðildarsamningi virðist þó
ljóst að stuðningur ESB við ís-
lenskan landbúnað (CAP greiðsl-
ur) verður mun lægri en innlendur
stuðningur er nú, væntanlega á
bilinu 2-3 milljarðar kr. á ári og
óvíst að hann næðist fyrr en að
loknum löngum aðlögunartíma.
Líklegt er að heimildir fáist til að
halda innlendum stuðningi upp að
ákveðnu marki ákveðinn aðlögun-
artíma og hluta hans varanlega, þó
varla þannig að heildarstuðningur
nái núverandi innlendum stuðn-
ingi. Eftir er þá að mæta verð-
lækkunum búvara sem verða
verulegar þar sem Evrópuverð
mun i meginatriðum gilda frá
fyrsta degi aðildar vegna tollfrels-
is innan Evrópusambandsins sem
einnig mun leiða til minnkandi
markaðshlutdeildar innlendra bú-
vara.
Við blasir því að innganga Is-
lands í Evrópusambandið, ef til
kemur, verður framleiðslu og
vinnslu búvara erfið og leiðir til
verulegra breytinga í landbúnaði.
WTO
Á síðustu mánuðum hefur verið
meiri hraði á viðræðum um nýjan
WTO samningi um búvöruvið-
skipti en búist var við. Þessu
veldur meðal annars útspil Evr-
ópusambandsins 17. desember sl.
sem gerði m.a. ráð fyrir meiri
samdrætti í tollvemd og fram-
leiðslutengdum stuðningi en
vænst var.
Umræða um samninginn er þó
engan veginn ný enda hefur hann
verið í undirbúningi í 5 ár.
Á aðalfundi IFAP (Alþjóðasam-
taka búvöruframleiðenda) á Fil-
ippseyjum 1998 var hart tekist á
um sameiginlega stefnu þátttöku-
þjóðanna. Þar stóðu Norðurlönd-
in þétt saman að því að fá inn í
ályktun fundarins að taka skyldi
tillit til fjölþætts hlutverks land-
búnaðarins, vemdun fjölskyldu-
búsins og að gefa svigrúm til inn-
anlandsstuðnings en þrýsta frem-
ur á niðurskurð útflutningsbóta.
Sátt náðist um niðurstöðu á
þessum nótum sem IFAP hefur
unnið eftir síðan með Evrópusam-
bandið að bakhjarli. Utspil Evr-
ópusambandsins nú veldur bænd-
um í Evrópu miklum vonbrigðum
því að ólíklegt er að í lokasamn-
ingum verði gengið styttra í frjáls-
ræðisátt en þar er lagt til.
Landbúnaðar- og utanríkisráðu-
neyti hafa verið í góðu samráði
við Bændasamtökin um stefhu og
markmið Islands í WTO viðræð-
unum og þær kröfur sem fulltrúar
íslands í viðræðunum hafa sett
fram. Þær em í stuttu máli á þá
leið að við viljum vemda okkar
landbúnað og þróa hann sem sjálf-
bæran búskap. Við leggjum áher-
slu á fjölþætt hlutverk landbúnað-
arins og mismunandi þarfír ein-
staklinga og þjóða. Við getum
fallist á 36 % meðallækkun tolla á
ákveðnu tímabili en jafnframt
sveigjanleika þannig að lágmarks-
lækkun i hverju tollnúmeri verði
10%. Jafnframt föllumst við á
þverrandi stuðning við útflutning.
Fyrirliggjandi tillögur um niður-
skurð á framleiðslutengdum
stuðningi (AMS) getum við ekki
tekið undir og leggjum jafúframt
áherslu á að varðveita bláa boxið
(þ.e. möguleika á greiðslum út á
ræktarland og fjölda gripa) í
óbreyttu formi. Við styðjum einn-
ig víkkun græna boxins með áher-
slu á byggðaþróun, umhverfi,
dýravelferð, fæðuöryggi og viður-
kenningu á að miklum gæðum
fylgir aukinn framleiðslukostnað-
ur.
Þótt stjómvöld hafi þannig í
góðu samstarfi við Bændasamtök-
in komið á framfæri sjónarmiðum
íslands verðum við eigi að síður
að reikna með að nýr WTO samn-
ingur verði gerður innan fárra ára
og sá samningur geri kröfur um
einhverjar breytingar á formi
stuðnings við landbúnaðinn og
minnkandi innflutningsvernd.
Þessi stefna hefur raunar legið
fyrir allt frá árinu 1995. Margt
getur þó tafið þróun í þessa átt og
vonandi margt unnt að gera til að
bregðast við aðsteðjandi vanda
þegar niðurstaða samningaferlis-
ins liggur fyrir.
Freyr 2/2003 - 23 |