Freyr - 01.12.2003, Blaðsíða 47

2. tafla. Tíðni (%) helstu lita hjá folöldum fæddum 2000,
2001 og 2002 og til samanburðar í íslenska hrossastofn-
inum samkvæmt tölum frá því um 1930+.
Litur Folöld Folöld Folöld ísiand
2002 2001 2000 1930
Aðallitur Rauöur 27,5 28,5 31,7 34,4
Brúnn 32,3 32,2 30,1 14,1
Jarpur 15,8 15,1 16,3 13,0
Albínó 0,2 0,3 0,1 0,0
Leirljós 3,0 2,6 3,0 1,2
Moldótt 1,4 1,3 1,2 1,5
Bleikt 6,5 7,3 5,3 8,4
- þar af álótt 3,4 4,4
Mósótt 4,7 4,8 3,0 3,2
Vindótt 2,4 2,3 1,7 1,1
Grátt 6,3 5,6 7,6 23,1
Aukalitur Skjótt 10,1 9,4 8,4 5,0
Litförótt 0,4 0,4 0,4 1,0
+ Thedór Arnbjörnsson 1931. Hestar, Búnaöarfélag Islands, Reykjavík.
sjármælingar dýralækna. Fylj-
unarvottorðin, sem notuð eru af
þeim sem stunda skýrsluhald,
gefa færi á að flokka gögnin
þannig að fá má fram tölur um
fanghlutfall hryssna. Við upp-
gjör á skýrsluhaldi í hrossarækt
fyrir árið 2002 kemur í ljós að
fanghlutfall hryssna er 85,9%
sem teljast verður mjög gott. Til
nánari skilgreiningar þá er þetta
það hlutfall af leiddum hryssum
sem kastar lifandi folaldi. Við
skoðun á kynhlutfalli kemur í
ljós alþekkt helmingaskipting
en af skráðum folöldum ársins
2002 voru 50,3% hestar og
49,7% hryssur.
Litir
Mikilvægt er að fylgjast vel
með litasamsetningu stofnsins á
hverjum tíma til að hafa allan
vara á að litaijölbreytnin haldi
sér. I 2. töflu kemur fram tíðni
helstu lita í síðustu árgöngum og
til samanburðar eldri tölur.
í sjálfu sér eru litlar breyting-
ar í tíðni lita milli ára en þó virð-
ist heldur vera tilhneiging að
rauðum litum fækki og brúnum
fjölgi eitthvað. Greinilegt er að
skjóttum hrossum ijölgar og ber
nú ríflega 1/10 hluti stofnsins
þann lit. Lítið ljölgar enn í lit-
föróttu en þó standa vonir til að
á vori komanda birtist a.m.k.
einn frambærilegur stóðhestur
með þeim lit. í 3. töflu er birt
tíðni hinna ýmsu litareinkenna
en þar kemur í Ijós að alls kyns
hvítir flekkir á höfði eru fremur
algengir í stofninum, þó er svo-
lítið merkilegt hversu nösótt er
fátítt miðað við annað. Ef til vill
er það tilfellið að efri hluti and-
litsins sé líklegri til að ber þessi
hvítu einkenni en sá neðri.
Ef þessi einkenni eru listuð
upp eftir grunnlit hrossanna,
sem bera þau, þá kemur fram
það sem litasérfræðingar hafa
haldið fram að rauða litarefnið
er mun veikara fyrir þessu en
það svarta. Þannig kemur fram í
4. töflu að meira en helmingur
allra rauðra folalda árið 2002
hefur stjörnur eða blesur en rétt
um 13% brúnna hrossa og 16%
jarpra. Einnig kemur fram að
það eru fyrst og fremst þessi
minni einkenni, eins og stjörnur
og nasir, sem fínna má í brúnu
og jörpu á sama tíma og tví-
stjörnótt og blesótt er algengt í
rauðum hrossum.
í lok ársins 2003 varð mikil
skipulagsbreyting á skýrsluhaldi
í hrossarækt þegar stigið var það
skref að flytja skráninguna út til
búnaðarsambanda og leiðbein-
ingamiðstöðva. Þetta er gert af
mörgum ástæðum, bæði til að
nýta mikla sérþekkingu heima í
héruðum en ekki síður til þess
að efla leiðbeiningastarfið í
hrossarækt úti um land. Fróðlegt
verður að skoða hvernig til hef-
ur tekist þegar skýrsluhaldið fer
í útsendingu næsta haust.
3. tafla. Tíðni (%) á ýmsum litareinkennum hjá folöldum
fæddum 2002.
Stjörnótt 14,4 Glófext 2,6
Nösótt 0,9 Vindhaert 0,5
Tvístjörnótt 4,8 Hring/glaseygt 1,2
Blesótt 7,9 Vagl 0,3
Leistar og sokkar 2,1 Ægishjálmur 0,1
4, tafla, Tíðni (%) á stjörnum og blesum eftir grunnlit -ár-
gangur 2002.
stjarna nös tvistj,blesa
Rauö 23,5 1,3 10,4 18,7
Brún 9,9 0,8 2,2 0,6
Jörp 11,0 0,8 3,2 0,6
Freyr 10/2003 - 471