Freyr - 01.12.2003, Blaðsíða 53

áhrif. Hófhirða á folöldum og
trippum geta skipt miklu máli
varðandi það að þau þroskist á
eðlilegan hátt. Hægt er að laga
ýmislegt, þannig að þessi vinna er
mikilvægt forvamarstarf. Fyrstu
jámingamar em mjög miklvægar
og er réttast að vanda vel til þeir-
ra á ungum hestum. Nauðsynlegt
er að velja góðar skeifur undir
hestana. Oft em settar ónýtar skei-
fur undir trippin en það em ein-
mitt þau sem þurfa að fá ósoðnar,
nýjar og mjúkar skeifur sem þeir
geta hlaupið til.
Aður en jáming hefst ber að at-
huga fótstöðu hestins og jáma
hann í sæmræmi við hana. Nauð-
synlegt er að jáma hestinn alltaf
þannig að hann standi rétt. Sá sið-
ur hefur verið heima að lækka
hælinn að innanverðu á affurfótum
til að forðast ágrip. Varast skal að
gera þetta. Kunnátta í því að jáma
hesta er misjöfh og jafnvel skortir
gmnnkunnáttu. Margar útfærslur
em í gangi af ágripajámingum og
em þær oft skrautlegar. Avallt ber
að leita til jámingarmanns ef hest-
ur grípur á sig og er orsökin fyrir
ágripinu metin. Algengt er að
hestar, sem eiga að vera lægri að
innanverðu en em i raun hærri að
innanverðu, komi til kunnáttu-
manna. Þar hefur vandamálið ver-
ið búið til með rangri jámingu.
Eins skiptir máli að skipuleggja
jámingar á kynbótahrossum langt
fram i tímann. Jáma þarf hrossin
með átta vikna millibili og minnst
sjö dögum fyrir sýningu. Mitt mat
er að með góðum fyrirvara hafa
hestamir þá vanist jámingunni.
Oskynsamlegt er hins vegar að
jáma hesta daginn fyrir sýningu,
jafhvel hættulegt.
Agripnir hestar em oft með
stóra og langa framhófa og litla
bratta afturhófa. Nauðsynlegt er
því að gæta samræmis á milli
fram- og afturhófa. Eftir því sem
við lengjum hófa lengjum við líka
sporið hjá hestinum og eftir því
sem við styttum hófa styttum við
einnig sporið. Einnig er visst
vandamál þegar hestar safna
framhófum yfír veturinn. Hestur-
inn venur sig á að ganga með
svona þunga hófa og kemst þann-
ig í sitt jafnvægi. Það er vanda-
mál þegar svo þarf að stytta hóf-
inn vegna þess að hann er of lang-
ur, skeifa fer undan og hófurinn
brotnar fyrir sýningu. Hesturinn
kemst þá í visst ójafnvægi og er
þannig hættara við ágripum.
Eitt það mikilvægasta, sem ber
að athuga þegar hestur er jámað-
ur, er hvemig hann ber fæturna og
skoða hvort hann stígi jafnt niður.
Skoða verður þetta fýrir og eftir
jámingu. Hesturinn er rétt jámað-
ur ef þetta atriði er rétt og hættan
við ágripum minni. Hægt er að
snúa innri hælinn á skeifunni inn,
raspa beittar brúnir af skeifunni
og af hnykkingum. Best er að
halda sér frá öllum öfgum en auð-
vitað er meðalvegurinn bestur.
Mikilvægast er að hesturinn sé
rétt jámaður, jafh á hælana, tálín-
ur réttar og hann stígi jafht niður í
alla fætur. Grípi hestur á sig, sem
er rétt jámaður, verður að líta á
það hvort erfðir, bygging, geta,
þjálfun og reiðmennska geti haft
þar áhrif. Andrés heitinn á Kvía-
bekk sagði alltaf að hestar eiga
ekki að gripa á sig og það gerðu
hestar hans ekki.
Sumir hestar þarfnast sjúkra-
jámingar tímabundið til aðstoðar
og reyna svo að koma þeim inn á
venjulega jámingu síðar meir.
Aðrir þættir.
Þjálfun, reiðmennska og sýn-
ingar hafa einnig mikið að segja
þegar ágrip em annars vegar. Oft
er verið að biðja hestana að gera
meira en þeir geta. Einna helst er
hætta á ferð þegar hestar, sem er
ekki eðlislægt að skeiða, em látn-
ir skeiða. Þetta er gert til að hrey-
fa skeiðeinkunn sem fer þá kanns-
ki í 5,5 - 6 sem hefur góð áhrif á
meðaleinkunn. Það er mitt mat að
í þessu sé hægt að taka Þjóðverja
sér til fyrirmyndar en þar þurfa
hestar að fá lágmark 7 fyrir skeið
til að einkunnin telji til einkunnar.
Þannig væri hægt að losna við
óþarfa tæting og ágrip.
Hlífðarbúnaður.
Nú em leyfðar hlífar allt að 120
grömm sem er ekki mikill vöm.
Gott væri að leyfa léttar legghlífar
til viðbótar við hófhlífar til að
auka vömina ef hestur grípur á
sig. Agrip em flókinn hluti af
hestamennskunni þar sem margir
þættir spila inn í. Erfitt er að taka
einstaka liði út úr þar sem sam-
verkandi þættir leiða til ágripa.
Slys koma alltaf fyrir en reyna má
að bæta ástand hestanna með rétt-
um vinnubrögðum og að vinna
með þeim gæðum sem finnast í
hverjum hesti.
Þáttur járninga.
Utdráttur úr erindi Sigurðar
Torfa Sigurðssonar, járninga-
manns.
Nú á dögum em menn sífellt að
átta sig betur á mikilvægi góðrar
hófhirðu og jáminga. Sér í lagi á
það við kynbótahross og ungviði
sem miklar vonir em bundnar við.
Hófhirða á folöldum og trippum
getur skipt miklu máli til að þau
þroskist á eðlilegan hátt. Hægt er
að hafa áhrif á ýmsa réttleika-
galla, þannig að þessi vinna er
mikilvægt forvamarstarf.
Hlutverk jámingamanns er að
finstilla hestinn. Fyrstu jáming-
amar em miklvægari en menn
gera sér oft grein fýrir og réttast
er að vanda vel til á ungum hest-
um. Nauðsynlegt er að velja góð-
ar skeifur undir hestana. Oft nota
menn gamlar og slitnar skeifur
undir trippin, en það eru einmitt
þau sem þurfa að fá ópottaðar,
Freyr 10/2003 - 531