Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 14

Síðast en ekki síst vil ég nefna
Júlíus J. Daníelsson sem var sam-
starfsmaður minn við ritstjórn
Freys í mörg ár. Betri samverka-
mann var ekki unnt að hugsa sér.
Félagshyggja eða „idjótí“
- Það hefur alltaf verið sterkur
strengur á milli bændaforystunn-
ar og Framsóknarflokksins. Var
Freyr hallur undir Framsóknar-
flokkinn?
Nei, hann er hvorki hallur undir
hann né aðra stjómmálaflokka. ís- |
lenskur landbúnaður hefur hins
vegar verið þeirrar gæfu aðnjót-
andi að allir landbúnaðarráðherr-
ar, sem ég hef fylgst með, hafa
verið eindregnir stuðningsmenn
landbúnaðarins. Hér þykir þetta
sjálfsagt en í nálægum löndum,
t.d. í Svíþjóð, hefur landbúnaður
átt minni stuðningi hins opinbera
að fagna og þar hefúr beinlínis
verið gengið í það að leggja í eyði
stór landsvæði svo sem í Norður-
Svíþjóð og víðar.
Þann aldarfjórðung sem ég hef
starfað við Frey hefur landbúnað-
arráðherra lengst verið úr Fram-
sóknarflokknum og því hefur sá
flokkur átt mestan þátt í þessu vel-
viljaða samstarfi ráðuneytis og
samtaka bænda.
Ég hef um æfina átt mér eina
stóra pólitíska hugsjón sem er
samvinnustefnan, hún er stór hluti
af minni lífshugsjón. Ég hef hald-
ið fram gildum sveitarinnar þar
sem fólk vinnur saman en aftur á
móti er meiri einstaklingshyggja í
þéttbýlinu. Hvort tveggja á rétt á
sér en eftirsóknarverðustu eigin-
leikar fólks eru félagslega sinnuð
einstaklingshyggja og ffamtaks-
söm félagshyggja.
Einkunnarorð frönsku stjómar-
byltingarinnar - frelsi, jafnrétti og
bræðralag - eru hugsuð dýpra en í
fljótu bragði má greina. Ég hef
séð þau túlkuð þannig að frelsið
sé til að veita framtakinu svigrúm,
jafnréttið til að enginn verði settur
hjá og bræðralagið til þess að
þessum tveimur stefnum takist að
lifa saman. Þessi togstreita er sí-
fellt í gangi og jafnvægið á milli
þeirra að raskast. A síðustu ámm
hefur einstaklingshyggjan fengið
að leika of lausum hala en mörg
dæmi em einnig um að framtak
einstaklingsins hafi verið bælt, |
samfélaginu til skaða.
Það er ekki langt síðan ég rakst
á það í danskri bók, Hvem tœnkte
hvad?, að í Grikklandi hinu foma,
fyrir daga Alexanders mikla,
hefði landið skipst í borgríki þar
sem stigin vom fyrstu skrefin í átt
að lýðræðislegri stjórnun. Sú
stjórnun fór þannig fram að
þorpsbúar komu saman á torginu,
réðu ráðum sínum og tóku
ákvarðanir. En eins og alltaf hef-
ur verið lögðu ekki allir sitt af
mörkum í ákvarðanatökunni. Þeir
voru kallaðir á grísku idiotoi sem
merkti þeir sem vilja ekki vera
með. Af þessu orði er dregið orð-
ið idjót.
Á það hefur verið bent að í
dreifbýli umgengst fólk sveitunga
sína og þekkir hvað annað, hittist
á mannamótum svo sem þorra-
blótum eða á réttum og sækir
saman kirkjulegar athafnir, mess-
ur og jarðarfarir. Af því leiðir að
allir þekkja alla og verða að kom-
ast af við alla á þann hátt sem séra
Jón prímus undir Jökli orðaði:
Lífið er samkomulag.
Ég heyrði ekki fyrir löngu frá-
sögn íslensks jarðfræðings sem
var við störf í Síberíu og rakst þar
á samískan ættflokk sem ferðast
mörg hundruð kílómetra til norð-
urs og suðurs eftir árstímum í
takt við þarfir hreindýranna. I
þessu samfélagi er séreign ekki
til, dýrin eru sameign ættflokks-
ins, annað er bókstaflega ekki
hægt.
Starf bóndans
ER ANDLEGA ERFITT
- Hvert hefur verið þitt hlutverk
sem ritstjóri?
Meðan Freyr var einn um hituna
var hann eins og ungahæna sem
safnaði öllu stóru og smáu undir
sína vængi. Það voru margir sem
áttu erindi við bændur og allir
fengu þeir inni í blaðinu. Samtök
kúabænda og sauðíjárbænda áttu
sínar síður og ýmsar stofnanir
hins opinbera, svo sem Vinnueft-
irlit, Rafmagnseftirlit og fleiri
höfðu fast pláss. Vissulega kom
það fyrir að efni var stoppað en
það gerðist ekki oft.
Annáll Freys
Sáðlandssýnisstaðir
Á þessum síðustu árum er grasfræsáningin í byrjun
með að ryðja sér ti rúms hér á landi. Fáir eru þeir þó enn-
þá bændurnir, sem reynt hafa þá ræktunaraðferð. Raun-
ar er það alls ekki ámælisvert, þótt þeir fari sér hægt, þar
sem um nýbreytni er að ræða, þangað til þeir geta séð
þess óræk dæmi, að nýbreytnin sé góð.
Búnaðarfélag íslands hefir viljað styðja að því, að
bændur gætu sem víðast átt kost á að sjá, hversu gras-
fræsáningin heppnast. Það hefir þessvegna með ofurlitl-
um fjárframlögum stofnað til sáðlandssýnisstaða á 5 bæj-
um út um land: á Útskálum, Við Þjórsárbrú, í Birtingaholti,
á Hvanneyri og Sauðafelli.
Reitirnir eru 2 dagsláttur á stærð í hverjum stað; girtir
með gaddavír. Á Sauðafelli er reiturinn partur af 5 dag-
sláttna sáðlandi, sem sýslumaður hefir í undirbúningi.
Flestir reitirnir voru plægðir í fyrsta sinn sumarið 1905
og í þeim ræktað bygg og hafrar tvö árin á eftir. Sumir
þeirra munu vera orðnir svo myldnir, að sá megi í þá gras-
fræi næsta sumar, en í hina verður sáð vorið 1909 og síð-
an verða þeir allir ræktaðir sem tún. Einar Helgason.
Freyr 1908, bls. 21.
114 - Freyr 7-8/2004