Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 16

Hefur umheimurinn ekki ruðst inn
á þá óumbeðið?
Jú, og þeir hafa einnig ruðst inn
á umheiminn. I þessu samhengi
vil ég nefna fádæma merkilegt
brautryðjendastarf Agnars Guðna-
sonar sem kom á bændaferðum
þar sem bændur fóru að ferðast út
í heim og víkka sjóndeildarhring-
inn. Einnig hefur ungt erlent fólk
komið hingað til að vinna í sveit
og kynnast landi og þjóð.
Búskapur sem fullt starf
EÐA HLUTASTARF
- En hefur það ekki haft áhrif á
hugarfar bœnda að þeir hafa ekki
fullt framfœri af búskap heldur
þurfa í vaxandi mœli að afla sér
tekna utan búsins?
Þar hafa orðið róttækar breyt-
ingar en einnig þama er þróunin
tviátta. Annars vegar eru að verða
til stórbú, sérstaklega í mjólkur-
framleiðslu, þar sem meðalfram-
leiðsla á býli snarhækkar og smá-
býlin eru að detta út. Tæknin hef-
ur líka gert það að verkum að fjöl-
skyldubú með mjölturum (róbót-
um) getur hæglega annað 300.000
lítra ársframleiðslu. Með þeirri
framleiðslu verður ekki pláss fyrir
nema rúmlega 300 kúabú á öllu
landinu. A hinn bóginn hafa ekki
orðið til nema fá stór og sérhæfð
sauðfjárbú. Þar þurfa menn að
afla sér tekna af öðm en búskap.
Þessi breyting skelfír mig. Hún
hefúr leitt til þess að búseta í heilu
landshlutunum og hémðunum er
að hmni komin. Víða, þar sem áð-
ur vom blómlegar sveitir, em örfá
bú eftir. Það sama er raunar að
gerast í sjávarútvegi þar sem kvót-
inn safnast á örfá stórfyrirtæki og
sjávarþorpin eiga í vök að verjast.
Það er sannfæring mín að nú-
verandi ástand ofgnóttar er ekki
eilift. Það má tina margt til sem
bendir í þá vera, uppgangur Kina
og índlands og fleiri landa á eftir
að setja strik í reikning ofneysl-
unnar; ástand umhverfismála, og
svo framvegis. Við höfum lifað
við ofgnótt frá 1960, þá varð
vendipunktur vegna þess að þá
varð í fyrsta sinn meira framboð
á matvælum en eftirspum. En
hver segir að þetta ástand vari að
eilífu?
Við kaupum okkur tryggingar
fyrir mörgu, eignatryggingar, líf-
tryggingar, ferðatryggingar og
fleira. En við gefum því lítinn
gaum hvort við eigum vísan að-
gang að matvælum eða eigum þau
undir öðmm komið. Eg tel það
skynsama og ódýra tryggingu fyr-
ir ákveðnu matvælaöryggi að við-
halda landbúnaði og verkkunnáttu
við hann, þar á meðal að kunna að
“lesa landið” þ.e. að þekkja
möguleika þess og hættur.
- En hvernig hafa viðhorf um-
heimsins til bœnda þróast?
Það skiptist í tvö hom. Annars
vegar era það neytendasamtök og
stjómmálaflokkar á atkvæðaveið-
um sem hafa uppi hávært tal um
það hversu dýr íslenskur landbún-
aður sé og vilja að það sé opnað
fyrir óheftan eða lítið heftan inn-
flutning. Þetta hljómar vel í eyr-
um þeirra sem þurfa að horfa í
hverja krónu þegar keypt er inn.
Mér finnst hins vegar ég oftar
Annáll Freys
Sauðfjárrækt
eftir dr. Halldór Pálsson
í þessum kafla vil ég lýsa því í fáum orðum, hvernig ég
tel að íslenzk sauðkind eigi að vera byggð:
Hausinn á að vera fremur stuttur en mjög þykkur,
snoppan sver og breitt á milli augna. Engin skál má vera
í ennið á milli augnanna, og gott er að hrútar hafi kónga-
nef. Nasirnar skulu vera flenntar, munnurinn stór og
sterklegur, kjálkarnir sterkir og gleitt milli neðri kjálkanna.
Augun eiga að vera fremur stór og skær svo svipurinn
verði skarplegur. Slíkt ber vott um þol. Fæturnir eiga að
vera fremur stuttir en sverir, einkum þar sem leggirnir eru
grennstir. Kjúkurnar verða að vera stæltar. Kindin má
ekki ganga á lágklaufunum og ekki mega afturfæturnir
vera sigðmyndaðir. Allir fæturnir verða að vera beinir og
gleitt settir. Ef framfæturnir eru nánir, þá getur kindin ekki
haft góða bringu, en sé kindin nágeng á afturfótum,
verður hún öll þunnvaxin. Allar nágengar kindur eða mjög
hausþunnar og snoppumjóar eru tuskur.
Hálsinn á að vera stuttur og vel settur á bolinn. Á hrút-
um á hálsinn að vera sver, en fremur grannur á ám.
Bringan á að vera mjög breið og ná langt fram.
Brjóstkassinn sívalur og fremur djúpur. Bilið frá jörðu upp
að bringu, þegar kindin stendur, á að vera sem innst.
Herðakamburinn má ekki vera mikið hærri en bakið þar
fyrir aftan. Rifin þurfa að vera vel útskotin strax frá hrygg,
einkum þó framantil, svo að engin slöður myndist í
síðurnar aftan við bógana. Bógarnir skulu vera vel festir
við brjóstkassann með vöðvum.
Bakið á að vera beint frá herðakambi aftur á malir og
spjaldhrygurinn breiður. Bakið þarf að vera mjög stinnt og
malirnar breiðar. Baklínan á helzt að vera bein, alla leið
aftur að rófu.
Kindin á öll að vera gróin í holdum. Bakvöðvarnir á
spjaldhryggnum eiga að vera sem allra bezt þroskaðir, svo
að helst finnist ekkert fyrir tindunum utan á spjaldhryggn-
um, þegar gripið er yfir hann. Malirnar þurfa að vera kúftar
af holdi og vöðvarnir þurfa að ná sem allra lengst niður eftir
lærleggjunum. Lærvöðvarnir eiga að vera mjög þéttir og
miklir. Þegar tekið er aftan frá utan um lærið ofantil, þá á
maður að fá fulla greipina af stinnum vöðvum.
Ullin á að vera mikil, þelið þykkt og togið allmikið,
einkum á fé í þeim héruðum, þar sem úrkoma er mikil.
Ullin á að vera laus við allar illhærur. Gulrauð hár hér og
þar um alla ullina eru afleitur galli og hvítar, dauðar ill-
hærur eru þó enn skaðlegri. Hörundið á að vera Ijósrautt
og kindin laus í skinni.
Freyr 1939, bls. 25.
116 - Freyr 7-8/2004