Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 37

Á stjómarfundi Flóaáveitunnar
9. nóvember 1942 mætti Sigfús Þ.
Öijörð og hafði þá í hyggju „að fá
ný og stórvirkari jarðvinnsluverk-
færi sem nú munu fáanleg frá Am-
eríku.” Svo virðist sem Sigfús
hafi þá þegar pantað tækin því
fundarmenn samþykktu ... „ að
Flóaáveitufélagið gangi inn í
þessa verkfærapöntun og standi
fyrir kaupunum en að Sigfús starfi
með þau.”-
Líklega hafa síðar verið pant-
aðar fleiri vélar því sumarið
1943 komu til landsins þrjár
„Intemational Tractractor diesel-
vélar T.D.9, sem ganga á skrið-
beltum og brenna hráolíu,” skrif-
aði Árni G. Eylands. Ein fór að
Loftsstöðum í Flóa, aðra keypti
Sigfús Þ. Öljörð og fylgdi henni
„ýta (bullgrader), til þess að nota
við vegagerð, jafna skurðmðn-
inga o.s.frv...”, og síðan segir
neðanmáls um vél Sigfúsar í
grein Árna: „Þetta mun vera
fyrsta jarðýtan, er til landsins
hefur komið, sem eign íslenzkra
manna.” Þriðju vélina keypti
Vélasjóður, „með ýtu ... hefur
verið unnið með henni við að
dreifa skurðruðningum og jafna
ræktunarvegi...”skrifar Ámi. Það
virðist hafa farið svo að Sigfús
hafi orðið fyrstur til þess að
prófa ýtuna. „Þannig stóð á
störfum, að hann gat notað hana
fyrr en Verkfæranefnd hentaði að
hefja tilraunir sínar.“ Sögur
herma að fyrsta verk Sigfúsar
með ýtunni sumarið 1943 hafi
verið að gera vegarspotta á bæ
sínum. Fyrr á árinu 1943 hafði
stjórn Flóaáveitunnar ráðið Sig-
fús Öfjörð til starfa í ágúst og
september „að engjasléttun á
áveitulöndum Flóans.” Stjórnar-
menn voru því eðlilega spenntir
að sjá með eigin augum hversu
Sigfúsi tækist til með hina nýju
vél. Þeir komu því saman á bæ
Sigfúsar, Votmúla-Norðurkoti,
þann 8. ágúst. I gerðabók Flóa-
áveitufélagsins segir svo af fundi
þeirra m.a.:
„Tilefni fundarins er einkanlega
það: Að skoða hin nýju verkfœri Sig-
fúsar og vinnuprufur þœr sem Sigfús
hefir þegar gjört með þeim við hýli
sitt. Hafði Sigfús gjört vegaspotta að
rúmmáli 170 teningsmetra á 2‘A
kiukkutíma. Einnig hafði hann skorið
þúfur ofan af bletti. Leist fundar-
mönnum vel á þessi vinnubrögð og
hyggja gott til að fá nokkrar umbœtur
með verkfœrum þessum á jörðum sin-
um. Sigfús getur þó ekki sýnt hvernig
vinnan gengur, því „tönnina” hefur
Arni G. Eylands fengið að láni í bili til
þess að jafna meó skurðruóninga
vestur á Akranesi. "
Gera má langa sögu stutta: Þær
sögur fóm af hinni fyrstu reynslu
að ræktunarsambönd um land allt
kepptust um að komast yfír jarð-
ýtur til ræktunarstarfanna. Með
þeim uxu ræktunarafköstin enn
og ýtutönnin gerði það mögulegt
að slétta og móta yfirborð rækt-
unarlandsins með áður óþekkt-
um hætti. Þúfnakargar og tófta-
brot urðu að láta í minni pokann
og upp grem víðáttumiklir og
næsta reglulegir vellir vaxnir
sáðgresi.
En jarðýtumar reyndust drjúg-
ar til fleiri verka: Mikil spum
varð eftir þeim til vegagerðar, því
í ljós kom að þær hentuðu afar
vel til þess að leggja vegi um
sveitir, heiðar og ijallvegi. Þörf
samgöngubóta var æpandi og því
varð á stundum mikil samkeppni
um vinnutíma jarðýtnanna á milli
bænda og vegagerðarmanna. En
vegavinnan létti mörgum ræktun-
arsamböndum rekstur vélanna
svo hagurinn varð líklega beggja
þegar upp var staðið. Það segir
hins vegar sitt um kall tímans til
jarðýtnanna að flestar af þeim
fyrstu em nú flökin ein - útslitn-
ar og eiginlega notaðar upp til
agna.
Dráttarvélin og jeppinn -
EINKENNI SVEITANNA
Á velflestum búum hérlendis,
Annáll Freys
Búnaðarverkfærasýningin 1921
Sýningin var haldin í Gróðrarstöðinni í Reykjavík og
Kennaraskólanum. Hún var opnuð 27. júní. Gerði það at-
vinnumálaráðuherra með stuttri ræðu. Um leið skýrði for-
seti Búnaðarfélagsins frá undirbúningi sýningarinnar og
tilgangi hennar. Var fjöldi manns þarna viðstaddur. - Sýn-
ingin var síðan opin á hverjum degi til 4. júlí, að þeim degi
meðtöldum, eða 8 daga alls. Þennan tíma heimsóttu
hana um 3500 manns, og sumir oft eða nálega á hverj-
um degi. Þarna var einnig margt að sjá, bæði alls konar
verkfæri og ýmislegt fleira, er búnaði við kemur, og sein-
na verður nánar minst á.
Þessi sýning í sumar er sú fyrsta í sinni röð hér á landi.
- Áður hafa, svo sem kunnugt er, verið haldnar stærri og
minni sýningar á búpeningi. Einnig hafa verð haldnar hjer
iðnsýningar. En sýning á verkfærum hefir ekki ver-
ið haldin her áður.
Gert hafði verið ráð fyrir, að sýna hjer alls konar jarð-
yrkju- og garðyrkjuverkfæri, þar á meðal dráttavjelar,
hestverkfæri og handverkfæri. Sömuleiðis heyskapar-
verkfæri, flutningstæki, reiðskap, mjólkuráhöld og fleira.
Og af öllum þessum áhaldaflokkum, voru sýnd fleiri og
færri eintök. Auk þessa voru sýnd þarna rafmagnstæki í
sjerstakri deild, til suðu, Ijósa o. s. frv. Sú deild var næst-
um heil rafstöð, rekin með “bensín-mótor”. Þar voru öll
slík áhöld til heimilisnotkunar, rafknúð þvottavél með
vindu, saumavjel, rafknúð, lampar o. s. frv. Með hitunar-
tækjunum var hitað kaffi, bakaðar “pönnukökur" og margt
fleira. S. S.
Freyr 1921, bls. 57-61.
Freyr 7-8/2004 - 371