Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 55

leiðslu, er samtíða varð vaxandi
vinnuaflsskorti í sveitum og kröfu
um vinnulétti og bærileg kjör
bændafólks. Til varð eins konar
hungur eftir vélum og tækjum til
þess að mæta þörfunum. A sum-
um sviðum ýtti ijárhagsfyrir-
greiðsla ríkis fyrir þróuninni og
auðveldaði bændum vélakaupin,
sbr. ákvæði jarðræktarlaga 1928
um verkfærakaupasjóð. Til sög-
unnar komu vélainnflytjendur
sem greiddu samskipti bænda og
erlendra búvélaverksmiðja, og
tryggðu það að bændur fræddust
um og hefðu aðgang að nýjustu
tækni hverju sinni. Þáttur vélainn-
flytjenda var og er mikilvægur í
framvindu landbúnaðartækninnar.
Samtök bænda mótuðu snemma
virka og dreifða leiðbeiningaþjón-
ustu á sviði jarð- og búfjárræktar.
Hvað tæknina snerti þróuðust mál
nokkuð á annan veg. Búnaðarfé-
lag Islands skipaði nefnd árið
1927 til þess að „sjá um útvegun
og tilraunir með verkfæri hér á
landi”, sennilega með vísun til
ákvæðis jarðræktarlaganna frá
1923 um sjóð (vélasjóð) til „að út-
vega og gera tilraunir með land-
búnaðarvjelar og starfrækja þær ef
þörf krefur”. Þessi nefnd varð rík-
isskipuð frá og með árinu 1940 og
starfaði í reynd allt til ársins 1967
að starfsemin var felld undir
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins og til varð bútæknideild þeirr-
ar stofnunar, sbr. lög nr. 64/1965.
Meginstarf nefndarinnar og síðar
bútæknideildar varð prófun nýrra
verkfæra, ásamt athugunum og
rannsóknum á hvers konar verk-
tækni í landbúnaði. Alla tíð hafa
leiðbeiningar til bænda verið snar
þáttur í þessu starfí er hafa haft
áhrif á þróun bútækninnar. En
starfíð á sér eldri rætur.
I byrjun tuttugustu aldarinnar
hóf Ræktunarfélag Norðurlands,
þá nýstofnað, útvegun verkfæra
fyrir bændur. Gerði það nokkrar
Mest af tækjum og tólum tæknialdar hefur komið erlendis frá. Undramörg
tæki hafa þó verið innlend smíði, ýmist að erlendum fyrirmyndum að meira
eða minna leyti ellegar byggð á islenskum hugmyndum. Myndin sýnir hvar
unnið er með skurðruðningstönn sem Haraldur Guðjónsson i Markholti i
Mosfellssveit smíðaði og Verkfæranefnd riksins reyndi að ósk Búnaðarþings
1954. (Ljósm.: Ólafur Guðmundsson. Myndasafn Verkfæranefndar).
athuganir á þeim og gaf umsagnir
til þess að auðvelda bændum val
og notkun verkfæranna. Hliðstæð-
ar athuganir voru gerðar í Gróðr-
arstöðinni í Reykjavík. Fleiri bún-
aðarsambönd aðstoðuðu bændur
við verkfærakaup. Árið 1921
gekkst Búnaðarfélag Islands fyrir
mikilli búsáhaldasýningu í
Reykjavík. Þar var kynntur mikill
ijöldi tækja og áhalda til búskap-
ar, m.a. dráttarvélar, og er almennt
talið að sýning þessi hafí kveikt
tækniáhuga hjá mörgum bændum,
svo sem reyndin hefur orðið með
umfangsmeiri landbúnaðarsýn-
ingar er síðar voru haldnar (t.d.
1947 og 1968). í tengslum við
Búsáhaldasýninguna 1921 hlutað-
ist Búnaðarfélagið til um prófun
Altalað á kaffistofunni
Búnir með grjótið
Það gerðist á búnaðarþingi fyr-
ir alllöngu að verið var sem oftar
að endurskoða jarðræktarlögin.
Meðal þingfulltrúa þá var Jó-
hannes Davíðsson í Neðri-Hjarð-
ardal í Dýrafirði, fulltrúi Búnaðar-
sambands Vestfjarða. Hann tók
þátt í umræðum og kvað Vestfirð-
inga ekki þurfa að halda á
ákvæði um framlög út á grjótnám
úr ræktunarlandi, þar sem rækt-
un væri það vel á veg komin í
þeim landshluta.
Að því tilefni orti Baldur Bald-
vinsson á Ófeigsstöðum sem
einnig sat þá á Búnaðarþingi eft-
irfarandi vísu:
Víst er ei lífið á Vestfjörðum strangt
vornóttu bjarta og kyrra,
og kannski hafa fáir komist jafn langt,
þeir kláruðu grjótið i fyrra.
15. tbl. 1986.
Freyr 7-8/2004 - 55 |