Mjölnir - 08.02.1950, Blaðsíða 4

Miðvikudagur 8. febr. 1950
6. tölublað.
13. árgangur.
LÆRDÓMAR KOSNINGANNA
Úrslit ibæjarstjórnarkosning-
anna 29. jan. s.l. sýna engar teij
andi breytingar frá Aijjingis-
Kosningunum í haust, og sara
iitlar ibreytingar frá bæjarstjórn
arkosningunum 1946.
Tvennt er jpó einkar athyglis-
yert í sambandi við iþessar kosn-
ingar: Kosningaúrsiitin í R.vík
og sigur Sósaalistafloikksins í
Weskaupstað.
Sigur Sósíalistaflokksins í
Neskaupstað er sérstaklega at-
byglisverður fyrir það, aö Nes-
kaupstaður er eina ibæjarfélagið
á landinu, þar sem Sósíaiistar
hafa náð meirihluta í bæjarstj.,
og haft aðstöðu til að sýna
hvernig þeir framkyæma stefnu
sína og hvers þeir eru megn-
ugir.
Útkoman af bæjarmálastjóm
Sósóalista í þessu bæjarfélagi
hefur orðið, sú, að á sama táma
og samdráttur hefur orðið ii at-
vinnulfi og framkv. annars-
staðar á landinu, fyrir beinan til
verknað afturhaldsins, hefur at-
vinnurekstur á Neskaupstað stað
ið með fullum blórna. Jafnvel
yfir háveturinn, þegar meira eða
mixma atvinnuleysi hefur ríkt í
flestum kaupstöðum landsins,
hefur hevr vinnufær maður i
Neskaupstað haft atvinnu.
Meðan íhaldið fór með völd
í Neskaupstað hékk allt á hor-
riminni, atvinnuleysi var land-
læg plága, bærinn hálfgjald-
þrota og engar framkv. á neinu
sviði. Þegar Sósíalistar fengu
meirihluta þar, hófust þeir
handa um að efla atvinnulífið í
bænum, sérstaklega útgerðina.
Með því að koma á fót arðbær-
um atvinnurekstri, sem tryggði
öllum bæjanbúxim atvinnu, var
lagður grundvöllur að margs-
ikonar framkvæmdum í landi á
vegum bæjarfélagsins.
Alþýðan í Neskaupstað sýndi
það líka í' kosningunum 29. jan.
að hún kann að meta skynsam-
lega stjóm. Hún veitti Sósíal-
istaflokkniun einhvern þann
glæsilegasta sigur, sem nokkur
stjórnmálaflokkur hefur unnið
hér á landi.
Vert er að minna á það í þessu
sambandi, að afturhaldið hefur
litið alveg sérstaklega illu auga
til ibæjarstjórnarmeirihluta í
Nýlendiunál á yettvangi Sþ.
(Framhald af 3. síðu)
lendingum enn í raunveruleika
sánum, en hún á eflaust eftir að
gera það. Við höfum aðeins enn
séð töflur birtar yfir þær upp-
hæðir, sem íslandi hefur verið
úthlutað sem óaftunkræft lán
(mútur til valdsmannanna) eða
styrki, og eru þær upphæðir nú
orðnar það stórar, að íslending-
um munu reynast það þimgir
baggar að bera á næstu árum og
áratugum, ef ekki öldum.
Og vást er um það, að óbomir
íslendingar kveða ekki jafn
mildan dóm upp yfir þeim ráða-
mönnum, sem iögðu þessa f jötra
á þjóðina og höfundar Gamla-
sáttmála hafa þó hlotið.
Neskaupstað og fátt látið ó-
reynt til þess að bregða fyrir
hann fæti.
Og nú við kosningamar stilltu
andstöðuflokkarnir allir upp
sameiginlegum lista til þess að
reyna að fella þennan meiri-
hluta. Það átti ekki að gefa
„kommum“ tækifæri til að sýna
lengur í verki hvers þeir vom
mengugir , þar sem þeir réðu
mestu. En útkioman varð þver-
öfug við tilgang afturhaldsins:
Sósíalistar fengu 6 ibæjarfull-
trúa af 9 í stað 5 áður, og fengu
m'iml. 63% atkvæða nú í stað
tæpra 49% á kosningunum 1946.
Kosningaúrslitin í Neskiaup-
stað 29. jan. s. 1. em án efa at-
hyglisverasti viðburður þessara
kosninga. Þau eru líka einn mik
ilsverðasti sigur, sem Sósíalista
flokkurinn hefur unnið s'iðan
hann var stofnaður. Þau sýna,
hvers flokkurinn er megnugur
þar sem hann fær aðstöðu til
að stjórna, og em rothögg á
átóður andstæðinganna um að
flokkurinn sé „ábyrgðarlaus“ og
vinna að því að skapa upplausn
og ringulreið.
Um kosningaúrslitin 1 R.vák
er það að segja, að þar hélt
áhaldið velli enn einu sinni,
vegna sundmngar í liði andstæð
inganna. Enginn efi er á þvá, að
andstæðingar áhaldsins eru á
verulegum meirihluta í Reykja-
vík. Það sýndu m. iá. kosninga-
úrslitin í haust. Stjórn Reykja-
víkurbæjar hjá áhaldsmeirihlut-
anum hefur heldur ekki verið til
neinnar fyrirmyndar, þvert á
móti hefur hún verið fádæma
léleg, miðað við aðstæður.
Fyrir bæjarstjómarkosning-
amar buðu Sósíalistar Alþýðu-
flokknum og Framsóknarflokkn
um kosningasamvinnu, þannig,
að bæjarbúum væri tryggt, að
starfshæfur meirihluti væri fyr-
ir hendi til að taka við, ef 'íhalds
meirihlutinn félli. Þessu tiiboði
var hafnað. Afleiðingin varð sú,
að hundruð eða þúsundir vinstri
sinnaðra manna sátu heima eða
kusu jafnvel íhaldið til þess að
koma í veg fyrir „glundroða“
næsta kjörthnabil.
Með því að hafna þessu tæki-
færi til að fella 'ihaldið á sjálfu
höfuðvági iþess, Reykjavik, af-
hjúpaði Framsóknarflokkurinn
afturhaldseðli sitt, sýndi, að
þrátt fyrir allt lýðskram sitt og
hátíðlegar yfirlýsingar um að
þeir séu svarnir andstæðingar
áhaldsins, er hann 'ihaldssinnað-
ur flokkur, sem styður auð-
burgeisana, þegar valdaaðstöðu
þeirra er ógnað. Neitun þeirra
við samfylkingartilboði Sosíal-
ista nú fyrir kosningarnar reynd
ist áhaldinu sú aðstoð sem dugði
til að trýggja valdaaðstöðu þess
í Reykjavík næstu 4 ár.
Þetta tvennt: kosningasigur
Sósáalista í Neskaupstað, og það
að íhaldinu tókst að halda meiri
hluta sínum á Reykjavík, er lang
merkustu úrslit þessara kosn-
inga. Er nauðsynlegt að allir
sannir andstæðingar íhaldsins,
hvar í nokki sem þeir stanaa,
hugleiði þetta tvennt, orsaair
þess og aiieiömgar, — vandlega
og dragi af þvá lærdóm.
aö oom íeyti sýna úrslit kosn
inganna engar teijandi breyting-
ar. Fyigi liokkanna viröist vena
nokkuö stöðugt og fast. Enginn
fiokksmeirihluti i bæjarstjorn
eða hreppstjórn hefur tapast og
engmn nýr imnist.
„Rann veigarsigur“ Framsókn
ar í Reykjaváik; i Alþingiskosn-
ingunum í haust œrgmálaði
sumsstaðar úti um lana i þess-
um kosningum, en í Reykjavák
beið flokkurinn hroðalegt af-
hroð, fékk einum fimmta færri
atkvæði nú en i haust.
Afturhaldsfloikkarnir hafaver
ið að reyna að þyrla upp þeirri
blekkingu undanfarið, að Sósíal-
istaflokkurinn hefði beðið ósig-
ur í kosningunum. Þetta er hin
fáránlegasta vitleysa. Flokkur-
inn hefur haldið fylgi sínu
nokkurnveginn óbreyttu, þrátt
fyrir samstilltan og látlausan
áróður afturhaldsins gegn hon-
um í mörg undanfarin ár. —
Gegnir í raun og vem furðu, hve
vel floikkurinn hefur staóiö
þessa áróðurshnið af sér, en það
sýnir, að kjarni hans er traustur
og stefna hans o gstarf raun-
hæft. Enginn annar flokkur
hefði staðið jafnréttur og Sósíai-
istaflokkurinn stendur nú eftir
slika herferð andstæðinganna.
Úrslit kosninganna em þvá, 1
raun og vem sigur fyrir Sosíal-
istaflokkinn, þegar á allar að-
stæður er htió.
FRA SlMHAFELAGINU
S U' -t - Hc. -J m.. J k. j*.- *
'iZÍl -U liaöíii kVxu ki, , 1 ^
'Rámnafélagið hefur nú sent
frá sér nýtt bindi af rámum. —
1 því eru Persíus-rímur eftir
Guðmund Andrésson og Bellero
fontis-rímur.
Jakob Bendilktsson annaðist
útgáfima, og ritar ítarlegan for-
mála að bókinni i 5 hðum:
1. Guðmundur Andrésson, bls.
IX.—XI. En hann er frægur fyr-
ir rit sitt gegn stóra-dómi.
2. Persíusrímur, bls. XII.—XV
Þar er ítarlega rætt um rímurn-
ar. Söguefnið og meðferð þess
hjá höfundi.
3. Beherofontisrímur, bls. XV.
—XXI. Þar er rætt um rámum-
ar og söguefnið, sem virðist að
sumu leyti framhald Persíus-
rímnanna; þá eru einnig ræddar
hkur til þess að báðar rímurnar
séu eftir sama höfund.
4. Braglist og kenningar,
bls. XXI.—XXIV. Þar er yfirlit
um bragarhætti beggja rímna-
flokkanna eftir bragættum, rað-
að saman í eina hehd; rætt um
fjölbreytni 1 kenningum, orða-
forða og fleira.
5. Handrit og átgáfa, XXIV.
—XXXH., fróðlegur og sikemmti
legur kafli.
Persiiusrímur, bls. 1—71, hefj-
ast á þessu erindi:
„Öhum sé þeim óskað góðs,
er óði ihlýða mánum.
Kveiking orða kveður hijóðs
af .kunningjunum sánum.
Telja má rímumar sæmilega
vel ortar. FrásagnastiU lifandi
og skemmthegur, orðaforði
mikih, svo mikil stund hefur
verið lögð á að breyta um kenn-
ingar, að mjög fáar koma fyrir
oftar en einu sinni. Söguefni er
grísk goðsögn; sjálfur Júpiter
er faðir söguhetjunnar. Beller-
ofontisrímur, bls. 73—136. Þær
em ortar undir mjög dýrum
bragarháttum, og að sama skapi
vel ortar, f jölbreytni í kenning-
um er lík og í Persíusrímum, —
söguefnið er runnið frá grísikum
goðsögnum. Aftan við rnmumar
em þrjár ritgjörðir.
1) Skrá yfir orðamun hand-
ritanna, bls. 137—145.
2) Skrá yfir allar kenningar,
sem koma fyrir í báðum rámna-
floikkum, bls. 146—150.
3) Kenninga- og fornyrða-
skýringa og athugasemdir, bls.
150—171.
Fróðlegt fyrir þá, sem vilja
kynna sér rímnamálið og skilja
það.
Það kemur í ljós við lestur
bókariijnar, að vel hefur verið
til hennar vandað, og mikil vand
virkni höfð við aht, sem máli
skiptir. Þá hefur Rmuiafélagið
hafið útgáfu á nýjum bókafloikki
er nefnd verða „Aukarit“, og
fyrsta bókin á þeim flokki kom-
in út: „Nokkrar athuganir um
rímur“, eftir Sir Wiiliam A.
Craigie, fyrirlestur fluttur fyrir
Rímnafélagið á Háskóla íslands
30. júní 1948. 1 hinum nýja
bókaflokki „Aukarit“, er gert
ráð fyrir, að birtist hvers konar
rit og ritgerðir um prentaðar og
óprentaðar rímur, um rímna-
sfcáld, kenningar 5 rímum og
aðra þætti rímnamálsins, brag-
fræði og önnur skyld efni, getur
safn þetta orðið gagnlegt og
ekki ólíklegt th vinsælda, er tím-
af hða.
Þá hefur hverjum ifélags-
manni verið sent eitt eintak af
Skotlandsrímum, ókeypis. Er
það gjöf frá Sir William
Craigie, th félagsins og félags-
manna,
Nú hefur Rímnafélagið 3 bæk-
ur á prentun.
1. Hrólfsrímur Kraka, eftir
sira Eirílk Hallsson og Þorvald
Magnússon, í útgáfu Sir Wih-
iam Graigie og Finns Sigmunds-
sonar Landsbókavarðar.
2. Hindlurímur og Snæsrím-
ur eftir Steinunni Finnsdóttur,
á útgáfu Bjarna Vhhjálmssonar.
3. Ambálesrímur, sem Her-
mann Pálsson gefur út, ókunn-
ugt er um höfund þeirra. 1 sam-
ibandi við Ambalesrímur skal
þetta sagt. Ambalessaga hefur
orðið mörgum skáldum að yrkis-
efni. Eftirtalin rímnaskáld hafa
ort rímur út af Ambalessögu.
Eru rímur þeirra varðveittar á
handritasafni Landsbókasafns-
ins, sbr. handritaskrá Lb. 5.
1. Hallgrímur Hahdórsson á
Steini. Ambalesrímur hans not-
Bæjarstjórnarfundur
(Framhald af 1. síðu)
Rauðkustjórn: Gunnar Jóhanns-
son, Ragnar Guðjónsson, —
Kristján Sigurðsson, Harald-
ur Gunnlaugsson, Óiafur
Ragnars. Til vara: Kristmar
Ólafsson, Óskar Garibalda-
son, Sigurjón Sæmundsson,
Sveinn Porsteinsson, Hafiiði
Helgason.
1 stjórn Sparlsj. Siglufjarðar:
Þóroddur Guðmundsson, Aage
Schiöth. Th vara: Ragnar
Guðjónsson, Jón Stefánsson.
Endursk. Sparisj. Siglufjarðar:
Sveinn porsteinsson, Krist-
mar Ólaísson. Til vara: Ósk-
ar Garibaldason, Sigurður
Gunnlaugsson.
I stjórn Fóöurbírgðafélagsins:
Þorkell Jónsson.
Af engisvarnarnefnd:
Hlöðver Sigurðsson, Þórarinn
Hjáhnarsson, Óskar J. Þor-
láksson, Pétur Björnsson, Sig-
urðui' Gunnlaugsson, Jon
Kjartansson. Til vara. Krist-
mar Ólaissqn, Páll Erlends-
son.
I skólanefndir gaignfræða-
skóla og ibarnaskóla var ekki
kosið á fundinum. Er th athug-
unar hjá bæjarstjórn að leggja
nefndirnar báðar niður en fela
5 manna fræðsluráði störf
þeirra beggja eins og lög heim-
ha.
Eftir nefndarkosningamar
var eftirfarandi tillaga sam-
þykkt:
„Bæjarstjórnin samþykkir að
auglýsa laust th umsóknar bæj-
arstjórastarfið með umsóknar-
fresti til 20. þ.m.
Jafnframt samþykkir bæjar-
stjórnin a ðfara þess á leit við
núverandi ibæjarstjóra, að hann
gegni starfinu th 1. marz n.k.“
Tihagan var iborin upp á
tvennu lagi, var fyrri hlutinn
samþykktur með öllum atkvæð-
um, en siðari hlutinn með 6 at-
kvæðum. — Alþýðuflokksmenn
sátu hjá.
Þá var eftirfarandi thlaga
samsamþ. með öhum atkv.
„Bæjarstjórnin skorar á
Sáldarútvegsnefnd að láta vinna
að byggingu tunnuverksmiðj-
unnar, þegar veður leyfir.“
NYJA-BIÚ
Miðv.d. kl. 9: Olnbogaböm
Fimmtud. ki. 9: Kappakstur
Sunnud. kl. 3: Olnbogaböm
Sunnud. M. 5: Kappakstur
Sunnud. M. 9: Karl Skotaprins
Stórfengheg ensk kvikmynd á
eðlilegum litum.
ar séra Helgi Sigurðsson á Brag-
fræði íslenzkra rímna.
2. Illhugi Helga við Mývatn.
(Arnarvatni).
3. Jón Finnsson að Vatnsenda
á Héðinsfirði og Siglufirði.
4. Magnús Hj. Magnússon,
kennari.
5. Þórður Einarsson, Lágafelh.
6. Þorvaldur Sigmundsson.
(Framhald í næsta blaði)