Mjölnir - 22.03.1950, Blaðsíða 1
10. tölublað. Miðvikudagur 22. marz 1950. 13. árgangur.
Verkalýdsrádstefnan
mótmælti harðlega gengislækkunmni og taldi, að verkalýðsfél.
bæri að gera alvarlegar gagnráðstafanir ti að mæta henni
Áleit að vandamál atvinnuveganna yrðu aðeins
leyst með öflun nýrra markaða, — afnámi ofsa-
gróða verzlunarstéttarinnar, lækkun reksturs-
kostnaðar og fleiri svipaðra ráðstafana.
Gengislækkunarlo: n
samþykkt
Stjórnarflokkarnir heyktust á ákvæðinu um
heimild handa ríkisstjórninni og ILandsbank-
anum til að fella gengið upp á sitt eindæmi.
Á ráðstefnu verkalýðsfélag-
anna, sem haldin var í Reykja-
vík 12.—14. iþ. m. var samþykkt
einróma löng ályktun um dýr-
tíðar- og kaupgjaldsmál. Er þar
mótmælt gengislækkun iþeirri er
Alþingi hefur nú ákveðið, —
og ályktað, að verkaJýðsfélögin
verði að gera alvarlegar ráðstaf
anir til að mæta þeirri kjara-
rýmun, sem óhjákvæmilega leið
ir af henni fyrir laimþegana. —
Fara hér á eftir nokkrir þýð-
ingarmestu kaflar ályktunarinn
ar: (Allar leturbreytingar eru
Mjölnis).
„Frumvarp þetta (þ.e. gengis
lækkunarfrumvarpið) er til örð-
ið án þess nokkurt samráð hafi
verið haft af ríkisstjórn þeirri,
er frumvarpið flutti, við launa-
stéttir landsins eða samtök
þeirra um úrræði til að koma
rekstri framleiðslutækjanna á
þann grundvöll, að þau geti sem
mest staðið á eigin fótum, og
verður slíkt að vítast af alþýðu
samtökunum. Ekki sízt þegar
vitað var að stefna alþýðusam-
takanna hefir, frá því aukinnar
verðbólgu fór að gæta, verið sú,
að stöðva bæri dýrtíðina.
Nefndu frumvarpi er að sögn
ætlað að skapa útflutnings-
framl. heilbrigðan starfsgrund-
völl. 1 þessu skyni telja höfund-
ar frumvarpsins nauðsynlegt að
tilflutningur tekna eigi sér stað
innan hagkerfisins um ca. 120
milljónir króna, þ.e. að til sjávar
útvegsins skal veita upphæð
#\#\r*>#\#s#>#s#\r#\#\r#\#>r^>#>#vrsr>#\#>#\#\#\#\#>#>#'#'*>
Neitað um fjár-
festingarleyfi
!; Á bæjarstjórnarfundi 28. 2
febrúar s.l. las bæjarstjóri |
| upp tilkynningu frá Fjár- ?
z hagsráði, þar sem Siglu- |
!; fjarðarkaupstað er neitað z
|j mn endumýjun á f járfest- >
<! ingarleyfi fyrir gagnfræða- |
!; skólabyggingu og sjúkra- 2
| húsbygginu hér. >
#vrrrr>r>#>r'r^#'rr'r>#>rrrr'#>#'#'#\#'r>#'>r#'r\#>#>#'
þessari frá einhverjum öðrum
aðilum í hagkerfinu, og samkv.
frumvarpinu er svo ráð fyrir
gert, að upphæð þessi, ekki lægri
en hún er skuli að mest öllu leyti
tekin af alþýðu manna, þ.e. þeim
þegnum þjóðfélagsins, sem erfið
ust ikjör eiga við að búa.“
,Frumvarpið gerir ráð fyrir
í 4. grein að breyta útreikningi
vísitölu framleiðslukostnaðar
launþegum til mikillar óþurftar.
Þá er sá háttur, sem er í 7. grein
frumvarpsins er ætlaður að á
verði hafður um launabreyting-
ar samkv. hinni nýju vísitölu á
þann veg, að launlþega-samtökin
geta ekki við unað. Gæti svo far-
ið 'i höndum ófyrirleitinna
stjórnarvalda, að uppbót sú, er
frumvarpið gerir þó ráð fyrir,
að launþegar fái til að mæta
hækkuðu verðlagi, er leiðir af
gengislækkuninni verði að engu
gerð. Ákvæði 9. gr. frumvarps-
ins þess efnis að ekki skuli verzl
unum leyft að leggja á þá krónu
tölu, sem vörurnar hækka um,
vegna gengislækkunarinnar, er
greinilega ætlað til þess eins að
sýuast svo og ákvæði 10. gr. um
verðtollinn.
Fengin reynsla af hinu gjör-
samlega máttvana verðlagseftir-
liti, svo og sú staðreynd, að verð
tollurinn eftir breytinguna, mun
gefa meiri tekjur en áður, miðað
við sama innflutningsmagn,
sannar bezt, að hvorugt um-
ræddra ákvæða mun ekki hefta
dýrtíðina, heldur þvert á móti
auka hana. Ákvæði 11. gr. um
framleiðslugjald og ákvæði 12.
gr. um sérstakan eignaskatt,
eru elkki þess eðhs, að leggjandi
sé mikið upp úr iþeim sem tek ju-
stofnum, og mun því eins og áð-
ur er að vikið, að sú tekjutil-
færsla, sem þarf að eiga sér stað
innan hagkerfisins og veita á til
útflutningsframleiðsl. fyrst og
f remst tekin af launþegunum —
allri alþýðu manna, sem þegar
hefir á sínum herðum þungar
byrgðar að bera, ibyrgðar, sem
dýrtíð og verðbólga á megin sök
á. Hinsvegar er þeim sem breið-
ust hafa bökin efnahagslega,
vægt, svo að algjört ranglæti
verður úr.
Ráðstefnan lítur svo á, að
frumvarpið tryggi ekki lausn
þeirra vandamála sem íslenzkt
atvinnulíf á nú við að búa, né
veiti alþýðu manna þá atvinnu
og afkomuöryggi sem telja verð
Framhald á 4. síðu
Atvinnuieysis-
skráningin
Atvinnuleysisskráning fór hér
fram dagana 13., 14. og 15.
marz s.l. Komu alls 80 menn til
skráningar.
Af þessum 80 mönnum eru
26 ein’hleypir.
20 eru kvæntir en hafa ekkert
barn á framfæri.
34 eru kvæntir, og hafa sam-
tals 95 böm á framfæri.
Meðalatvinnuleysistími þeirra
sem til skráningar Ikomu, var
18 vikur. Þessi atvinnuleysingja
tala er mjög há, þegar tekið er
tillit til þess, að allt að 200
manns mun >vera f jarverandi úr
ibænum í atvinnuleit.
Uindanfarið hefur hæjarstjóri
unnið að samningu fjárhags-
áætlunar. Mun áætlunin verða
tekin fyrir í allsherjarnefnd í
dag eða á morgun. Eitthvað
mun ganga erfiðlega að koma
áætluninni saman að þessu
sinni; veldur því hin gálauslega
stjóm kratanna á fjármálum
kaupstaðarins undanfarin þrjú
ár. Arfurinn eftir þá óþurftar-
stjórn eru óreiðuskuldir og
aftur óreiðuskuldir. Að þessu
sinni mun þurfa að taka upp á
fjárhagsáætlun um 1 milljón
króna óreiðuskuldir eftir Ikrat-
ana. Þetta kemur þungt niður á
bæjarbúum nú, eins og atvinnu-
ástandið er í bænum.
En það er ekki nóg með að
bæjarbúar þurfi nú að jafna
niður á sig mn einni milljón
króna í útsvör á þessu ári, til
að kvitta fyrir óstjóm krat-
anna, heldur verður þetta til
þess að svo að segja allar verk-
legar framkvæmdir hljóta að
falla niður þetta ár. iSíðastliðið
ár vom álögð útsvör um 2,3
milljónir króna. Tæpast er hægt
að hugsa sér að svo háa upphæð
Gengislækkunin
Eins og kunnugt er nemur
gengislækkunin 42,6%, en þýðir
hvorki meira né minna en 74,3%
hækkun á öllum erlendum gjald
eyri, 74,3% á innkaupsverði
allrar erlendrar vöru, sem keypt
er til landsins. Þessi gífurlega
gengislækkun samsvarar ca. 220
milljóna króna skatti á þjóðina,
eða um 8500 króna skatti á
hverja 5 manna fjölskyldu í
landinu.
Nýja vísitalan
Annað aðalatriði laganna er
ákvæðið um útreikning nýs vísi-
tölugrundvailar, sem miðast
skal eftirleiðis við vísitöluupp-
bætur á Ikaupgjaldi. Verður nú-
gildandi vísitölugrandveUi þann
ig breytt, að reiknað verður
með húsaleigu i húsmn, sem
fullgerð hafa verið eftir 1945 og
útsöluverð á kjöti án kjötupp-
bótar. Er búizt við að þetta
hækki núgildandi vísitölu upp
í aUt að 450 stig. En þrátt fyrir
það eiga lauqþegar ekki að fá
neina uppbót fyrir þau 150 stig
sem verða fram yfir hina lög-
bundnu 300 stiga kaupgjalds-
vísitölu, heldur á að kalla þessi
450 stiga vísitölu 100, og nú-
gildandi kaupgjald á að kallast
ELLIÐI
seldi 2941 kit fyrir 7068 steri-
ingspimd í Grimsby 14. þ.m. —
Togarinn kom liingað á mánu-
dagsnótt imeð saltfarm, og fer
að líkindum út á veiðar í kvöld.
IVeiðir hann í salt í þetta sinn.
ári. Það verður því ekki miklu
úr að spila hjá bæjarstjórn, —
þegar búið er að taka frá fyrir
óreiðuskuldum fyrra árs. Það
vita allir bæjarbúar, hve atvinnu
ástand hefur verið slæmt hár á
Siglufirði undanfarið og að útlit
með atvinnu í vetur og vor er
síður en svo gott. Það hefði
því verið full þörf á því að
bæjarstjórn léti vinna óvenju-
lega mikið. Ekki vantar heldur
verkefnin, innri höfnin bíður,
mikU þörf er á að gera við hina
slæmu vegi bæjarins, og brýna
nauðsyn ber til að byggja nýja
vegarspotta, gangstéttir og hol-
ræsi. En tæplega verður mikið
að þessu gert, óreiðuf jötrar þeir
sem Gunnar Vagnsson og ikrat-
arnir bundu á Siglufjarðarbæ,
em ekki enn leystir. Enn mn
nokkurra mánaða skeið eiga
Siglfirðingar því eftir að súpa
seyðið af hinni happasnauðu
kratastjórn bæjarmálanna. Enn
um skeið eiga Siglfirðingar eftir
að gjalda dým verði þetta krata
stjómartímabU.
Þegar fjárhagsáætlun kemur
'kaupgjaldsvísitala 100, og hald-
ast óbreytt, nema hin nýja vísi-
tala breytist um 5% — ekki 5
vísitölustig — eða meira frá því
lögin tóku gildi eða vísitalan var
síðast reiknuð út.
Tilgangurinn með vísi-
tölubreytingunni
TUgangurinn með þessum visi
tölubreytingum er sá, að gera
erlendu vörumar, sem stór-
ihækka í verði, vegna igengis-
lækkunarinnar, sem óveruleg-
astan hluta af vísitöhigrundvell-
inum.
Ef launþegar hækka kaup sitt
með samningum við atvinnurek
endur, fá þeir enga vísitölu-
uppbót!
Vísitöluuppbætur á laun skulu
aðeins greiðast fimm sinnuni,
í maí, jiúní og júlí 1950 og janú-
ar og júlí 1951, en síðan ekki
meir.
Ekkert verður auðveldara fyr
ir ríkisstjórnina en að koma í
veg fyrir að nokkur hækkun
verði á kaupgjaldi vegna vísitöl-
unnar. Hún þarf ekki annað en
greiða niður nokkrar vömteg-
undir eða „lækka“ húsaleigu
mánuðinn sem vísitalan er reikn
uð út, því aðeins er miðað við
yerðlag þann eina mánuð við
útreikning hennar. Hún getur
líka flutt inn slatta af útlendu
smjöri og kartöflum (jafnvel
kjöti) og haft í búðunum í
Reykjavík í nokkra daga fyrir
mánaðamótin. Hún verður áreið
anlega ekki í neinum vandræð-
um með að falsa vísitöluna
þannig, að aldrei komi til kaup-
hækkana vegna hennar fram á
mitt ár 1950.
Önnur ákvæði laganna
Þær breytingar sem gerðar
vom á frumvarpinu frá upphaf-
legri mynd þess em flestar
næsta lítilf jörlegar. Gengishagn
aður sá, sem myndast við sölu
á núgUdandi gjaldeyriseign
bankanna, skal skipt milli ým-
issa byggingarsjóða og Ræktun
arsjóðs, sem lámun. Meginhluti
gengishagnaðarins rennur til
sveitanna, en er lánin endur-
greiðast, skal þeim varið tU
greiðslu á lausaskuldum ríkis-
sjóðs við Landsbankaun.
Verðtollur skal innheimtur
(Framhald á 4. síðu).
á dagslkrá, mun Mjölnir gera
sitt ítrasta til að kynna bæjar-
búum hana.
Við afgreiðslu á f járhagsáætl
un, em jafnan gefnar all ná-
kvæmar upplýsingar um f jármál
og hag bæjarins, að þessu sinni
mim ýmislegt koma fram um
stjóm bæjarmálanna síðústu
þrjú árin, sem bæjarbúum hef-
ur ekki verið almennt ljóst. —
Enda er ekki við að búast, að
bæjarbúar bafi enn getað áttað
sig tU fulls á, 'hve vesæl, dáðlaus
og fyrirhyggjusnauð stjóm bæj-
.armálanna var s. 1. þrjú árin.
Fjárhagsáaetlun Siglufjarðarkaupstaðar
sé hægt að leggja á nú á þessu