Mjölnir - 05.04.1950, Blaðsíða 2

MJÖLNIR
r
-¥IKDB LIB-
Qtgefandis aWhlJHTAgflflifl SfÖLDFJARÐAR
Ritatjpii og áSzgrgfeamaður: Beraed&t Sigurðsson
BtadH Braamrp út alb. núðc&udaga
Askriftarg^ld kav SfiyW — ðfgreiðsta SHðiirgötn 3 0.
SfenaB 3ðK og 210
h/f.
A leid til fasisma
Þegar nazistar voru að brjótast til valda í Þýzkalandi, komu
þeir upp flokksher, sem notaður var til bverskonar óspekta og
glæpaverka. Þegar nazistamir hrifsuðu völdin, kveiktu þeir í ríkis-
þinghúsinu í Eerlín og kenndu kommúnistum, svömustu andstæð-
ingum sínum, um verknaðinn. Var þinghúsbrennan síðan notuð sem
átylla til ofsókna gegn flokknum og foringjum hans.
Þýzka auðmannastéttin lagði nazistunum til peninga og
áróðurstælki, vopn og einkennisbúninga. Nazistaflokkurinn var
verkfæri hennar til að hneklkja valdi verkalýðsins.
★
Það er ebki vandi að sjá hvert auðstéttin á Islandi sótti fyrir-
myndina að atferh sínu 30. marz í fyrra. íhaldið kemur sér upp
flokksher, 927 manna hði að sögn Ólafs Thors, fær honum hjálma
og einkennismerki og vopnar hann bareflum og fær amerískan
majór th að þjálfa hann. Síðan er flokksher þessi settur imdir
stjóm lögreglustjórans í Reykjavík, sem sjálfur er Heimdellingur
og gamail nazisti. Vopnabirgðir lögreglunnar hafa að sjálfsögðu
verið hafðar tíl taJks, ef á hefði þurft að halda.
30. marz eru miklar æsingar í Reykjavík. Sjálft Alþingi er að
svíkja þjóðina inn í hemaðarbandalag, vaípa fyrir borð yfirlýstu
hlutleysi landsins. Tilvahð tækifæri til að efna til óeirða. Þá boða
formenn þriggja þingflökkanna þúsundir manna niður að Alþingis-
húsi, þar sem mest bar á æsingunum. Þegar mimist varir, er svo
flokksher íhaldsins sigað út úr fldkksherbergi Framsóknarflokks-
ins og fyiirskipað að ráðast á mannf jöldann með kylfubarsmíð.
Ef ætlunin hefði verið að dreifa mannfjöldanum, hefði hann
fyrst verið beðinn að rýma Austurvöll. Ef það hefði misteikizt,
hefði honum verið dreift með táragasi.
En það var ahs ekki fyrirætlun nýfasistanna, sem skipulögðu
ofbeldið. Fyrirætlun þeirra var að efna til óeirða, helzt alvarlegra
blóðsúthehinga. Síðan átti að varpa ábyrgðinni á „kommúnista,"
eins og Hitler eftir þinghúsbrenmma 1933, handtaka forustumenn
verkalýðsins og Sósíahstaflokksins og dæma þá til langvarandi
fangelsisvistar. Þetta var ætlunin. Þess vegna var mannfjöldinn
boðaður niður á Austurvöh, þessvegna var flokíksher íhaldsins
látinn ráðast á mannfjöldann með kylfum, í stað þess að dreifa
honum með gasi.
En þessi þokkalega fyrirætlim íslenzkra nýfasista mistókst.
Hún strandaði á skapstihingu Reykvikinga, sem ekki létu egnast
tíl stórvandræða.
Í *
Dagana eftir 30. marz í fyrra var efnt th réttarhalda mikiha
í Reykjavik út af óeirðunum. Ætlimin var að finna eitthvað sem
nota ætti sem átyhu th ofsókna gegn Sósíalistaflokknum og
verikalýðssamtökunum. Formenn þingflokkanna, sem boðuðu mann
söfnuðinn niður á Austurvöll, og lögreglustjórinn, sem fyrirskipaði
kylfuárásina, voru þó ekki yfiriheyrðir, heldur einvörðungu
„kommúnistar“ og htt merkir íhaldsmenn, sem ihaldið hafði fyrir-
fram ákveðið að nota sem vitni gegn „kommúnistum."
Yfirheyrslumar báru# sárahtiim árangur. Almenningsálitið
var með „kommúnistum,“ en á móti forsprökkum ofbeldisins. —
Málarekstur út.iaf atburðunum var því látinn niður íalla um sinn.
★
Dómar þeir, sem nýlega voru kveðnir upp í Reykjavík yfir
20 mönmun, vegna atburðanna 30. marz í fyrra, eiga þó htið við
þá atburði skylt nema nafnið,, þó undarlegt kunni að virðast. En
þeir eru nýtt skref á leið auðstéttarinnar á íslandi th fasisma.
Auðstéttin í hinum borgarlegu lýðræðisríkjmn stóð mjög
höllum fæti í lok stríðsins. Með hjálp sósíaldemókrata og Banda-
ríkjauðvaldsins, hefur henni þó tekizt að rétta sig verulega við
aftur. Alþýðan hefur hka treyst samheldni sína, og stéttabaráttan
hefur farið stöðugt harðnandi.
Nú er svo komið, að auðstéttin virðist ekki eygja nein úrræði
önnur en fasisma, enda gægist nú fasistasmettið undan lýðræðis-
grímu hennar í hverju landinu á fætur öðru. I Bandar., Ástra-
hu, ítahu, Frakiklandi og fleiri ríkjum hafa verið sett margskonar
kúgunarlög imdanfarið og hver kúgunarráðstöfunin annarri verri
framkvæmd; verkalýðsfélög verið sett undir ríkiseftirht, verkföh
bönnuð, verkamenn verið kahaðir th herþjónustu fyrir verkfalls-
tilraunir, herhð verið látið fremja verkfahsbrot, forystumenn
kommúnista og róttækir verkalýðsleiðtogar verið fangelsaðir
o.s.frv.
I ljósi þessarar nýju herferðar auðstéttarinnar gegn verlka-
★ Verður stofnað samband fé-
lagssamtaka hér í bænum th að
vinna að fegrun bæjarins og
verndun menningarverðmæta
o.fl.?
Kvenfélagið Von hefur sent
frá sér bréf til allra félagssam-
taka í bæmun, þar sem þess er
spurt, hvort viðkomandi félag
vilji gerast þátttakandi í stofn-
un samjbands, sem hafi það tak-
mark að fegra bæinn, koma upp
almenningssvæðum og halda á
lofti minningu þeirra m;anna, er
ruddu brautina í menningarhfi
bæjarins. Þessi hugmynd er að
mörgu leyti ágæt, og finnst mér
þessi tilhögun vera betri, heldur
en ef farið væri að stofna „fegr-
unarfélag“. Nafnið eitt á shku
félagi minnir mann altof mikið
á broddborgara eins og Gunnar
Thoroddsen og Vilhjám Þ.
★ Hlutverk einstaklinganna. En
hvað svo sem hður stofnun shks
sambands, þá er það víst, að
einstaklinganna hér í bænum
ibíður mikið verkefni strax og
snjóa leysir við að fegra um-
hverfi sitt. Og auðvitað þarf
bærinn sjálfur að ganga á undan
með góðu eftirdæmi. Hann má
ekki láta sínar skyldur vera van
ræktar 1 því efni að láta hreinsa
iburtu óhroða vetrarins af göt-
um sínum og öðrum þeim stöð-
um, sem beint heyra undir
hann að halda hreinum.
Fátækur maður, sem vhl th-
einka sér þá menningu, sem
hann hefur orðið aðnjótandi á
æfinni, og hefur kennt honum
að hreinlæti og þrifnaður séu
stór menningarleg atriði, hann
mun ekki láta fátæiktina hindra
sig í því að halda hreinlætis-
reglur sónar. Eins verður bærinn
að gera. Þó nú sé hart í ári og
algert tómahljóð í bæjarkass-
anum, þá má ekki láta niður
falla að fuhnægja hinum nauð-
synlegu reglum um hreinlæti á
almannafæri. Að vísu vildi verða
misbrestur á þessu þau árin,
sem betur blés í f járhagslegum
efnum, — en þau árin var líka
gert eitt og annað, sem menn
munu nú reyna að forðast.
★ Skíðamót íslands 1950. — Á
morgun hefst Skáðamót íslands
1950. Á öðrum stað í blaðinu er
birt dagskrá mótsins. Það er
von allra Siglfirðinga, ao mot
þetta verði th yndis og ánægju
bæði þátttakendum og áhorfend
um, og ég er viss run, að Sigl-
firðinga bjóða innilega vel-
komna alla keppendur, sem mót-
ið sækja, og óska þess, að þeim
megi líða vel á meðan þeir dvelja
hér. Einu sinni átti Siglufjörð-
ur flesta a'f beztu skíðamönnum
landsins í flestum greinum þess
arar íþróttar, — og enn á ba.nn
marga af beztu mönnum þess-
arar ágætu íþróttar. Skáðamótið
sem hefst á morgrm mun skera
úr um það, hverjir eru þeir
beztu í hverri grein, og ég óska
sigurvegurunum th hamingju
fyrirfram.
★ Alfons Jónsson heiðraður. —
Forseti Finnlands, herra Paasi-
kivi, hefur sæmt herra vicekon-
súl Alfons Jónsson hér á Siglu-
firði, riddara 1. gráðu finnsku
Ljónsorðunni. Hr. Alfons Jóns-
son hefur gegnt vicekonsúls-
starfi fyrir Finnland í 20 ár.
★ Áhrif „pennastriksins“ —
eða „skammarstriksins“ eins og
Spegihinn kallar það, — eru
farin að láta á sér bóla á ýmsa
lund. Vöruverð fer nú smá
hæklkandi þó enn sé komin á
það sá skriður upp á við, sem
hlýtur að koma áður en langt
um líður. Það fólk, sem auðtrúa
og hrekklaust lét telja sér trú
um áhrifaleysi þessarar laga-
setningar á hag, þess sjálfs, fær
brátt að kenna á lygi yfirstéttar
postulanna.
★ Frá 1. maí nefnd. — 1. maí
nefnd verkalýðsf élaganna hér er
nú tekin th starfa. Hefur verið
haldinn einn fundur og þar lögð
drög að undirbúningi baráttu-
dagsins. Næsti fundur verður
ákveðinn þriðjudaginn 11. aprál
á skrifst. verkalýðsfélaganna í
Suðurgötu 10, kl. 8,30 s.d.
Oft hefur verið þörf á sam-
heldni og einingu verkalýðsins
á Islandi, en aldrei eins og nú.
Það hafa sjaldan verið gerðar
jafn skipulagðar og tíðar árásir
á lífskjör hins vinnandi fólks og
þessi hin síðustu ár, sem aftur-
haldssamar og verkalýðsfjand-
samlegar stjórnir hafa setið við
völd í landinu. Barátta verka-
lýðssamtakanna á næstu timum
mun snúast gegn hinum mörgu
ikjaraskerðingarlögum og taxta-
Ibrjótalögum, og hinn 1. maí
n.k. mun íslenzkur verkalýður
undirstrika enn betur en hann
hefur áður gert vilja sinn og
taJkmark. Eining alþýðunnar 1.
maí í ár verður að vera alger,
að því verða allir verkalýðssinn
ar að vinna.
★ Aðalfundur
Náttúruiækningafélags Siglu-
fjarðar var haldinn þriðjudag-
inn 14. marz s.l.
Taldi félagið 85 félaga og 17
gengu í félagið á fundinum.
Er stjórnin þannig skipuð nú.
Kristmar Ólafsson, formaður,
Auður Jónsdóttir, ritari Jón Jó-
hannsson, Lindargötu 26, gjald-
keri. — Meðstjómendur: Ásta
Bjamadóttir, Jónas Jónasson.
Sigurður Gunnlaugsson, sem
hefur verið formaður félagsins,
baðst undan endurkosningu.
T1LIÍVNWIW6
frá húsnefnd Alþýðuhússins, Siglufirði
Tilboð óskast í leigu á Alþýðuhusinu í Siglufirði, frá 14. maí
næstkomandi. Til mála getur komið leiga á húsinu með eða án
bíó-vélanna. I tilboðinu sé tekið fram til hvað langs túna Óskað er
eftir að fá húsið á leigu. — Til tryggingar skilvisri greiðslú verður
að vera bankatrygging jeða önnur sú trygging, sem húsnéfndi:i
tekur gilda.
Tilboðum sé skilað á skrifstofu verkalýðsfélaganna í Suður-
götiu) 10, í Jokuðum kmslögum, auðkennt Alþýðuhúsið, fýrir
15. apríln. k. i
Nánari upplýsingar um húsið og áhöld, sem því fylgja er
hægt að fá á skrifstofu verkalýðsfélaganna. ;
Siglufirði, 1. apríl 1950
Fyrir Ihönd húsnefndar Alþýuhússins, Siglufirði
GUNNAR JÓHANNSSON

TILKYNNINC
Iunflutnings- og gjaldeyrisdeild Fjárhagsráðs hefur ákveðið
að ólieimilt sé að selja kringlur í stykkjatali á hærra verði en
sem samsvarar kr. 4,50 pr. kg.
Reykjavlk, 22. marz 1950,
VERÐLAGSSTJÓRINN

TÆKIFÆRISKAUP
Af sérstökum ástæðum eru til sölu ný olíukyndingartæki,
með blásara. — Gamalt verð.
í Afgreiðsla blaðsins víasr á
lýðnum ber að skoða dómana, sem voru kveðnir upp yfir 20 sak-
lausum mönnum hinn 25. marz s.l. með óeirðirnar 30. marz í fyrra
að yfirskyni. Þeir eru ógnun, bending auðstéttarinnar til alþýðu
um það, sem koma skuli, ef alþýðan hafi sig eikki hæga, sætti sig
ekki möglunarlaust við það hlutskipti, sem auðstéttin ætlar henni.
Gegn þessari ógnun á verkalýðurinn aðeins eitt svar: að fylkja
sér enn fastar saman en áður.
ÍBÚÐ ÓSKAS
íbúð, tvö herbergi og e
hús óskast til leigu sem fyrs
i Afgr. vísar á.