Mjölnir - 26.04.1950, Side 1
aivi jOiu
13. tölublað. Miðvikudagur 26. apríl 1950. 13. árgangur.
e
Avarp til sigltirzkrar alþýðu
frá 1. maí-nefnd verkalýðsfélaganna í Siglufirði.
Kæru stéttarsystkini!
Hátíðis- og baráttudagur verkalýðsins, 1. maí, hefur að þessu sinni alveg sérstaka og merlca þýí-
ingu. Undanfarið Iiafa kjör alþýðu stórversnað, og fara enn ört versnandi. Gemgislækkmiin, hið
hróplega ranglæti gagnvart launþegiun, hefir þegar valdið mikilli verðliækkun vara, enda þótt
áhrifa liennar sé enn ekki farið að gæta nema að litlu leyti, hjá því, sem síðar verður.
Á nokkrum vikum hafa ýmsar neyzluvörur hækkað í verði um helming, og meira til. Svo tekin
séu dæmi hefur kaffi hækkað úr kr. 16,60 kg. í kr. 24,00 kg., er þá aðeins miðað við þá verðliækk-
un, sem varð af síðari gengislækkuninni. Aðrar útlendar vörur munu hækka að sama skapi, jafn-
óðum og þörfin krefst innflutnings þeirra. Verði því ekki, nú þegar, gripið til þróttmikilla og sam-
stilltra gagnráðstafana, mun íslenzk alþýða í náinni framtíð sökkva niðrn- í meiri fátækt og eymd,
en þekkzt hefir hér á landi síðustu áratugi.
Með þetta alvM-Iega ástand fyrir augiun, hefir 1. maí alveg sérstaka þýðingu nú.
1. maí mótmælum við öll gengislækkuninni og vaxandi dýrtíð.
Bæti valdhafarnir ekki úr þessu ófremdarástandi, heitum við í dag að grípa sjálf til gagnráð-
stafana, sem duga.
Með gengislækkuninni lofuðu valdhafamir okluu* atvinnuöryggi. Það Ioforð hefir verið efnt
þannig, að atvinnuleysi fer sívaxandi. Hér á Siglufirði hefir atvinnuleysi verið mikið meira og til-
finnanlegra ea undanfarin ár, og ekki sýnilegt, að opinberar ráðstafanir hafi verið gerðar, eða sé
verið að gera til úrbótar í því efni.
1. mai kref jumst við ráðstafana til aukinnar atvinnu. Við kref jumst,
að ríkisstjórnin standi við loforð sín um atvinnuöryggi.
Við krefjumst, að bæjarstjómin hér hafi forgöngu um að auka atvinnu í bænum. Sérstaklega
verði þá lögð áherzla á, að ríkisstjómin láti ljúka nú þegar, við byggingu tunnuverksmiðjimnar, og
tryggi nægilegt vinnzluefni til hennar. Að hafin verði byging lýsisherzlustöðvar. Að ríkisstjórnin
aðstoði með f járframlögum Sigluf jarðarbæ til að koma hér upp saltfiskþurrkunarstöð, og til kaupa
á einum hinna nýju togara. Ennfremur, að aukin verði bátaútgerð í bæmun. Við kref jumst þess, að
rfldsstjómán geri allt, sem í hennar valdi stendur til öflunar öruggari og hagkvæmari markaða á
afurðum laandstna.nna,, sem vér teljum stóran áfanga að því marki að útrýma atvinnuleysinu í land-
inu. ' j. i j . 1 i
1. maí mótmælum við vöruvöntunog svartamarkaðsbraski,
og heimtum, að valdhafamir standi við loforð sín um hagkvæmara fyrirkomulag á verzlunar-
má.lnmim. Það er með öllu óþolandi, að sltortur sé á helztu neyzluvörum, svo sem vinnufötum, vinnu-
skóm og ýmsum öðrum allra nauðsynlegustu hlutum. I>að er óþolandi, að vörudreifing sé þannig,
að meira og minnfl af vöranum komi aldrei í búðimar, en sé ýmist selt bakdyramegin, eða í gegnum
milliliði, á svörtum markaði, fyrir okurverð. Það er óþolandi, að í skjóli ráðstafana ríkisvaldsins,
skuli svartamarkaðsbrask ,með gjaldeyri færast stöðugt í vöxt og gera hinn lága gjaldmiðil okkar
að heita má alveg verðlausan.
Eina leiðin til að ráða bót á þessum og öðrum vandamálum okkar, er að styrkja og efla verka-
Iýðssamtökin. Einn og einn fárnn við engu áorkað, en sam^inaðir getum við gert kraftaverk. Undan-
farið hafa illvígar deilur verið inann verkalýðshreyfingarinnar. Jafnvel sjálfan hátíðis- og baráttu-
dag verkalýðsins, 1. maí, hefir verkalýðshreyfingin sumstaðar verið klofin um hátíðahöldin. Aftur-
haldsöflin í landinu hafa af miklum áhuga fylgzt með og glaðzt yfir þessari óeiningu innan raða
verkalýðssamtakanna. Hún hefur gefið stéttarandstæðingunnm byr undir báða vængi til að hef ja
hinar hatramlegustu árásir á lífsafkomu alls almennings í landinu.
Sem betur fer virðist alþýðan vera að vakna til frekari skilnings á skaðsemi sundrungarmnar.
Hún mim gera sér ljóst, að réttur hennar til að lifa frjálsu menningarlífi, verður að fuilu troölnn í
svaðið, ef hún ekld nú þegar þjappar sér saman tíl öflugrar andstöðu og nýrrar sóknar fyrir liags-
munamálum sínum. 1. mai í ár er skýrt tákn liins ört vaxandi skilnings á nauðsyn sameiningar og
samstarfs alþýðunnar í landinu, og fyrir undirbúningi að allsherjarsókn á hendur afturhaldinu.
I dag er sótt að að samtökum alþýðunnar á íslandi. Þær réttarbætiu-, er unnizt liafa að undan-
förnu, fyrir harðvítuga baráttu fólksins sjálfs, eru í yfirvofandi liættu. Eina örugga leiðin, til varnar
og sóknar verkalýðsins í yfirvofandi átökum, er að standa saman sem ein órofa heild. 1. maí er
dagur hins vinnandi fólks. Þann dag skulum við öll í sameiningu mótmæla því mikla ranglæti, sem
framið hefir verið gagnvart okkur. Við skuliun sýna valdhöfunum á íslandi, að við, þrátt fyrir allt,
stöndum vörð um okkar liagsmunamál, og munrnn öll í sameiningu, ekki eingöngu verjast frekri
árásum, heldur hef ja markvissa sókn tíl betra og farsælla lífs.
Stjórnir og fulltrúaráð verkalýðsfélaganna á Siglufirði, Þróttar og Brynju, svo og 1. maí-nefnd-
in, heitir á ykkur öll, hvern einasta meðlim verkal.samtakanna, að mæta til hátíðahaldanna 1. maí.
Með því sýnum við í verld, að við erum ein órjúfandi lieild, tilbúin til varnar og sóknar fyrir hags-
munamálum hins vinnandi fólks til sjávar og sveita. j j \
Verkalýðslireyfingin á Siglufirði vill á þessum baráttudegi fólksins, senda stéttarsystkinum sín-
um um land allt sínar beztu stéttarkveðjur, og óskar þess, að sem bezt samvinna geti tekizt um
liagsmunamál fólksins í þeim átökum, sem nú eru framundan.
Verum öll samtaka í því að gera 1. maí í ár að sönmnn hátíðar- og baráttudegi alþýðunnar. —
Látum daginn verða tákn þess volduga afls, sem í verkalýðssamtökunum býr.
F. h. 1. maí nefndar verkalýðsfélaganna: Gunnar Jóliannsson, Jónas Jónasson, Bjarni Þorsteins-
son, Gísli Sigurðsson. — F. h. verkam.fél. Þróttur: Jón Jóhannsson, Hreiðar Guðnason, Óskar Gari-
baldason, Páll Ásgrímsson. — F. h. verkakv.fél. Brynju: Ásta Ólafsdóttir, Ilalldóra Eiríksdóttir,
Ólína Hjálmarsdóttír? Guðrún Sigurhja rtardóttir, Hólmfríður Guðmundsdóttír
Hátíðahöld verkaiýðsf élaganna í Siglu-
firði 1. maí 1950,
verða með líku sniði o'g undanafarin ár. —
Hátíðahöldin hef jast 30. apríl með dansleik í
Alþýðuhúsinu kl. 22. — Í. maí verður kröfú-
ganga og útifundur, og kvöldskemmtun í Bíó.
1. MAÍ-NEFNBIN
.VMEISNir BEK MtXT
Ávöxturinn af „viðreisn“ íhaldsins og Framsóknar
lætur ekki á sér standa. í síðasta blaði var skýrt frá verð-
hækkunum, sem orðið liafa á kaffi og hráolíu Vegna gengis-
lækkunarinnar. Hér fer á eftir skrá yfir nokkrar aðrar verð-
hækkanir. Sumar þeirra munu Vera afleiðing af gengis-
læhkun Alþýðuflokksstjórnarinnar í liaust, ög eiga viðkom-
andi vörutegundir því eftír að liækka enn meira í verði.
Auk þess á 45% liækkunin á aðflutningsgjöldum eftir að
koma f ram í stórhækkuðu vöraverði, t. d. á kolum, sementi
og annarri þimgavöru.
KOLAVERÐH) hefur hækkað um kr. 70,00 pr. tonn.
SEMENT hefur hækkað um kr. 24,60 tunnan, úr kr.
50,00 í kr. 74,60. ; ,
BENZtN hefur hækkað mn 23 aura lítirinn.
MOÍLASYKUR hefur hækkað um 65 aura 'kg.
STRAUSYKUR hefur hækkað um 25 aura kg.
ÞORSKALYSI (meðalalýsi) hefur hækkað um 50 aur.
hálfflaskan, úr kr. 2,50 upp í kr. 3,00, og
UFSALÍÝSI um 45 aur. hálffl., úr kr. 2,80 í kr. 3,25.
Er þetta Væntanlega gex-t vegna barnanna.
COCA-COLA, hinn westræni heilsudrykkur mennta-
málaráðherrans, liefur hækkað í verði um 15 aura flaskan
(s/16 lítri), væntanlega einnig vegna barnanna, þ.e. til þess
að ráðh. geti haldið áfram að framleiða drykkinn handa
þeim. Þessi verðliækkim á menningardrykk ráðherrans mim
vera fyrsta verðhækkunin, sem leyfð er á innlendri iðnaðar-
framleiðslu vegna gengislækkunarinnar.
TÓBAIÍ hefur yfirleitt hækkað mn 10%.
SÍMA- OG PÓSTGJÖLD tíl útl. liafa hækkað um 75.%
FARGJÖLD með flugvélum og erlendum skipum hafa
hækkað um 75%.
FARMGJÖLD hafa hækkað imi 45%.
Allar ofantaldar verðhækkanir eru miðaðar við Reykja-
vík. Láldegt er ,að verðhækkanir á sumum ofantalinna
vörutegunda verði meiri utan Reykjavíkur og Hafnarf jarð-
ar, vegna meiri aðílutningskostnaðar.
Sósíaiistar ílytja frv.
um 93 aura íiskverð
Einar Olgeirsson og Áki Jak-
obsson fluttu 1 gær á Alþingi
frumvarp uim að ríkisstjórnin
ábyrgist útgerðarmömnun 93
aura lágmarksverð fyrir !kg. af
nýjum fiski. Er þetta það verð,
sem gengislækkunarhagfræðing
amir, ,Ólafur og Benjamín gera
ráð fyrir að hægt verði að borga
fyrir fiskinn.
Séu útreikningar hagfræðinga
þessara réttir, mundi slk á-
toyrgð, sem hér er gert ráð fyrir,
aldrei kosta ríkissjóð neitt, ékki
einn eyri, þar sem þetta hátt
eða hærra verð hlutfallslega
mundi fást fyrir fiskinn á erlend
um markaði. 1
“Sjómenn og útvegsmeim víða
um land hafa gert samþ., þar
sem skorað er á ríkisstjórnina
að tryggja þetta lágmarksverð
93 aura, sem lofað var við sam-
þykkt gengislækkunarinnar. Og
þar sem það; eftir útreikningum
sérfræðinga ríkisstjóraarinnar
sjáifrar, mundi ekki kosta ríkis-
sjóð neitt, ætti stjómarflokkun-
um að vera bæði ljúft og skylt
að samiþýkkja frumvarp Einars
og Áka.
★
Sagt var frá því í fréttum
fyri rnokkrum dögum, að norsk-
ir útgerðarmenn hefðu fengið
46—47 aura, norska, fyrir hvert
kg. fiskjar í vetur, en það svar-
ar til þess að 5sl. útgerðarmenn
fengju kr. 1,03—1,05 ísl. fyrir
hvert kg. Þéss ber þó að gæta,
að Norðm. hafa engan Bjama
Ben., eða Ólaf Thors til að selja
afurðir sfnar, og selja þær yfir-
leitt hæsttojóðendum, án tillits
til stjórnmáliaskoðana þeirra. —
aHfa Iþeir t. d. selt mikið af fiski
og öðrum sjávarafurðum til
Sovétríkjanna, Póllands og A-
Þýzkalands.