Mjölnir - 10.05.1950, Blaðsíða 1

14. tölublað.
Miðvikudagur 10. maí 1950.
13. árgangur.
Háfíðahöldin 1. maí
Alger eining um daginn hér á Siglufirði
Hátlíðahöldin 1. maí hér á
Siglufirði fóru að þessu sinni
Ifram með svipuðu sniði oig und-
anfarin ár .Hófust þau !ki. 1,30
við Suðurgötu 10, með ræðu,
sem Bjarni M. Þorsteinsson
flutti. Var s'iðan farin kröfu-
ganga um nokkrar götur bæjar-
ins' og staðnæmst við Alþýðu-
húsið. Var settur fundur í Al-
þýðuhúsinu og töluðu þar: Jón
Jióhannsson, varaform. Þróttar
og Ásta Óláfsdóttir, formaður
Brynju. Var ræðum þeirra agæt
lega tekið.
Kl. 5 var kvikmyndasýninig í
FLOKKURSNN
Félagar! Nú er afaráríðandi
að allir þeir, sem mögu-
léika hafa á að greiða á-
falin flokksigjöld, komi í
skrifstofuna og greiði
gjöldin. Munið að léttara
er að greiða mánaðarlega
. en allt í einu. Sparið starfs
inanni ómak ög komið við
í skrifstofunni.
Þingtíðindi 7. flokksiþingsins
og flokkstíðindi eru til í
flokksskrifstofunni.
Tímaritið Réttur, síðasta
hefti 1949 er fyrir nokkru
komið. Þeir kaupendur, er
eiga eftir að fá það hefti,
vitji þess til Einars Al-
bertssonar, Suðurg. 10.
ÍSréfaskóli Sósíalistafl. At-
\ hygli sósialista, yngri og
eldri er hér með vaikin á
Bréfaskóla Sósíalistafl. —
Fyrir stuttu var í Mjölni
birt augl. um skólann og
námsefnið. Utanáskriftin
er: Bréfaskóli Sósíalista-
flokksins, Þórsg. 1, Rvík.
Þjóðviljinn. Ulndanfarnar
vikur hefur staðið yfir á-
' skrifendasöfnun hjá £é-
iögum í Reykjavík, og hef-
iur safnast töluverður hóp-
ur nýrra áskrifenda. Hér
í bænum hefur áskrifenda
tala Þjóðviljans lítið auk-
izt hin síðari ár. ÞessU'
iþarf að breyta. Nú þarf
Þjóðviljinij að fá hér
miklu fleiri áskrifendur,
og ætti það að vera, auð-
veit ef félagar leggjast á
eitt um að afla þeirra. —
Félagar! Reynum nú hver
sem betur getur, að afla
Þjóðviljanum nýrra kaup-
enda, eins og félagar okk-
ar d Reykjavík gera. —
Þjóðviljinn verður að kom
ast inn á hvert verka-
mannsheimili.
Bíó, og var hún vel sótt. Sýnd
var rússneska kvikmyndin ,,Þau
mættust í Moskvu." Þetta er góð
og f róðieg kvikmynd, en isá gaGii
var á, að hún var töiuð á rússn-
esku, sem fáir eða enginn hér
skilur, og enginn texti eða skýr-
ingar fyigdu henni, ékki einu
sinni „prógram."
Um kvöldið var skemmtun í
Bíó. Þár fluttu ræður Giísli Sig-
urðsson og Eberg Ellefsen. —
Karlakórinn V'Isir söng, Gunn-
laugur Hjáhnarsson fiuti frum-
ort kvæði og Kristín Guðmunds-
dóttir las upp»
Því miður var þátttaka í há-
tíðahöldunum minni en flest
undanf arin ár, og má það í raun
inni undarlegt virðast, því sjaid
an eða aldrei mun meiri einhug-
ur hafa ríkt meðal alþýðu þessa
bæjar um hagsmuna- og bar-
áttumál hennar en einmitt nú.
Til þess munu þó að nokkru
leyti hafa legið þær ástæður,
að veður og færð var fremur
ieiðinlegt um daginn, fjöldi
manns vár f jarverandi úr bæn-
um í atvinnuieit, og allmikið var
ium lasleika sökum inflúensu-
faraddurs.
Ræðum iþeim, sem fluttar
voru við hátíðahöldin, var vel
tekið, og fuilkomin eininig var
um 1. maí-ávarpið, sem var sér-
prentað og dreift um bæinn og
birtist þar að auki í siðasta blaði
Mjölnis, en í 1. maá-nefndinni
áttu m. a. sæti Bjarni M Þor-
isteinsson, sem er form. Félags
ungra Framsóknarmanna, og
Arthúr Sumarliðason, sem til
skamms tíma mun haf a átt sæti
í stjórn F.U.S.
Ræða Bjarna M. Þonsteins-
sonar, sem hann fiutti við setn-
ingu bátíðahaldanna, vakti
mikla og verðskuldaða athygli.
Fór Bjarni, sem eins og áður er
sagt, er form. F.U.F., hörðum
orðum um gengislækkunina og
afleiiðingar hennar, — hvatti
verkalýðinn til einingar gegn
henni og taldi, að hann yrði að
grípa „til aðferða, sem duga,"
ef hann fengi ekki rétt hlut
sinn átakalitið.
Þótt þátttaka í hátíðahöldun-
um 1. maí að þessu sinni væri
daufari en oft áður, er ástæða
til að gleðjast yfir árangri
þeirra. Þau sýndu, að sigifirzk
ailþýða er nú einhuga í barátt-
unni fyrir hagsmunamálum s'ín-
um, og að andstæðingum henn-
ar hefur ekki að þessu sinni tek-
iztað vekja upp pólitáska sundr
ung meðal hennar. En raunar
má líka segja, í sambandi við
gengislækkunina, að fyrr megi
rota en dauðrota. Það væri sof-
andi alþýðumaður seni ekki
rumskaði nú.
ÓLÍKIR DÓMAR
Nýlega flutti útvarpið þá
frétt, að kveðnir hefðu verið
upp dómar í premur biislysa-
málum. Urðu slys þessi öli dauða
slys. Dómarnir sem kveðnir
voru upp yfir þess-
um mönnum eru þannig, að allir
eru þeir sviftir ökuleyfi ævi-
langt og fá sjö til tólf mánaða
fangeisi. Tveir fá 7 mán., einn
12 mán. fangelsi. Nú er iþað
svo ,að öiium mönnum finnst
það vitavert athæfi að aka bíl
imdir áhrifum Víns, oig þegar
slíkir menn verða valdir að
dauða annarra vegfarenda þá
finnst mönnum, að ekki sé rétt
að miida dóma yfir þeim vegna
iþess ástands ,sem þeir eru í,
þegar þeír verða vaidir að slys-
inu.
1 sambandi við fréttina í út-
varpinu um þessa dóma, rif jað-
ist upp fréttin um dómana yfir
iþeim tuttugu Islendingum, sem
dæmdir voru út af 30. marz '49.
Þeir voru dæmdir i þriggja til
átján mánaða fangelsi fyrir að
vera grunaðir um ýmsa verkn-
aði, svo sem að Ikasta mold og
eg;gjxim í Aijþingishúsið, eða eft-
ir framburði sumra vitnanna,
sem sögðu að sér hefði virzt
ákærði taka upp eitthvað og
varpa lí áttina að einhverju. —
Fjórir þessara manna eru svipt-
ir mikilsverðustu mannréttind-
um ,kosningarétti og kjörgsngi.
Ef il \§a.l mildar Hæstiréttur eitt
hvað þessa dóma, þó það sé tal-
(Framhald á 4. síðu)
4ra manna nefndin
\
að Ijúka störfum
Fjögra manna nefndin, sem
fór fyrir skömmu til Keykja-
víkur á vegum bæjarstjórnar-
innar, er nú í þann veginn að
ljúka störfum og mun vera
væntanleg heim með næstu
ferðum. Mun hún að líkindum
gefa bæjarstjórninni skýrslu
strax þe,gar hún kemur heim.
Ekkert ákveðið hefur enn
verið látið uppi um áranigurinn
af starfi hennar ,en þó mun
mega f ullyrða, að talsverður ár-
augui' liaii uáðst.
Vísitalan fyrir aprílmánuð er 103 stig
Samsvarar 15—17 stiga hækkun eftir gömlu
' vísitölunni
Vísitala framfærslukostnaðar fyrir apríl-mánuð hefur
nú verið reiknuð út, og reyndist hún vera 103 stig. Verður
því engin hækkun á kaupgreiðslum vegna vísitöluhækkunar-
iniíar þennan mánuð. Því samkvæmt gengislækkunarlögunum
verður vísitalan að hækka eða lækka um 5% til þess aið hún
hafi áhrif á kaupgreiðslur.
Grundvöllur núgildandi visitölu er útreikningur sá, sem
ríkisstjórnin lét framkvæma í apríl, þ. e. gamla vísitalan,
með þeirri breytingu, að tekin er með við utreikning hennar
húsaleiga í húsum, sem byggð hafa verið eftir 1945, og óniður-
greitt kjöt.
- Vísitala marz-mánaðar eftir gamla útreikningnum var
355 stig, , eða 8 stigum hærri en vísitala Inæsta mánaðar á
undan. Hækkunin vegna þess að jkjötið og húsaleigan, sem
áður er nefnt, var tekið inn í hana, nam hinsvegar 104 stigum,
þannig að hún var alls 459 stig. Hækkunin vegna húsaleig-
unnar nam 77 stigum, en hækkunin vegna kjötsins 27 stigum,
miðað við 100 stig 1939. Er þessi vísitala nefnd 100 og skal
vísitöluútreikningur miðaður við liana.
Raunveruleg vísitala fyrir marz, eftir gamla útreikningin-
um, er því nú 371 stig, ©ða ca 475 stig, sé miðað við húsa-
Ieigu í nýjum húsum og óniðurgreitt kjöt. Kaupgjald er
hinsvegar hundið við 300 stiga markið, sem „fyrsta rikis-
stjórn Aljþýðuflokksins" festi það við 1947!
Þá hefur verið reiknuð út kaupgjaldsvísitala, samkvæmt
áikvæðum gengislækkunarlaganna. Grundvöllurinn fyrir út-
reikningi hennar er tímakaup Dagsbrúnar (kr. 1,45) mánuð-
ina jan.—^marz 1939. Er það nefnt 100, og síðan bætt við þeim
hækkunum, (grunnkaup + vísitöluuppbót), sem orðið hafa á
því síðan, en það er nú kr. 9,24. Ei' kaupgjaldsvísitalan nú
samkv, iþessum útreikningi 637 stig (9,24 :1,45=6,37).
Ekki inun vera ætlunin að nota þessa vísitölu til annars
en áróðurs, þ.e. til að sýna mönnum, að kaupgjald hafi hækk-
að meira en verðlag síðan 1939 (verðlagsvísitalain fyrir marz
var eins og áður er sagt 459 stig eftir nýja útreikningnum).
Sé hinsvegar borið saman dagkaup Dagsbrúnarmanna,
þá og nú, er það nú aðeins fimm siuinuu hærra en 1939. —
Hlutur verkamanna af þjóðartekjunum er hinsvegar Mær
hehningi minni nú en 1939. Kaupið hefur fimm tíl sexrfaldast
síðan 1939 ,en þjóðartekjurnar hafa TÍFALDAST á sama
túna! , , ¦, | . ;.', í*i*i|rj^fi
Svíkur alla jafnt
„Tíminn" gerir hin undarlegu
ham&kipti, sem Aiiþýðuflokkur-
inn hefur haft síðan hann hætti
að hafa á hendi sjórnarforustu,
að .umtalsefni hinn 30. apríl s.i.
Bendir blaðið á, að gagngerðar
breytingar hafi orðið á afstöðu
Alþýðufl. til fiestra mála, og
velur ef tirf arandi atriði af mörg
um nærtækum, máli sínu til
sönnunar:
1. Meðan Alþýðufl. hafði á
hendi ,yfirstjórn húsnæðis-
málanna og átti að hafa for-
ustu um byggingu verka-
mannabústaða, var sáralitið
hyggt af slikum bústöðum,
vegna þess, að ekki var sinnt
um að útvega lánsfé. —
Nú þegar f Iokkurinn er kom
inn í stjórnarandstöðu, læt-
ur hann það verða eitt af
fyrstu verkum sínum að
flytja frumvarp um lánsf jár
utvegun í þessu skyni, þó
hann hreyfði því ekki meðani
hann hafði stjórnarforustu.
2. „Túninn" segir orðrétt. „Al-
þýðuf lokkurinn hef ur á und-
anförnum þingum beitt sér
eindregið fyrir því, að svæfa
frumvörp frá kommúnistum
um lengingu hvíldartíma á
togurum. Nú, eftir að hann
er kominn úr stjórn, bregður
svo kynlega við, að hann
segist vera f rumvarpi komm
únista eindregið fylgjandi."
Meðan Alþýðufloldkurinn var
í stjóm og átti fullrúa í
nefndum þeim, sem ákveða
verzlunarálagningu, ber ékk- *K
ert á því, a ðhann gerði til-
lögur um lækkun álagninga,
en stóð stundum með Sjálf-
stæðisfl. að tillögum um
hækkun álagningaf. — Nú
bregður hinsvegar svo kyn-
Framhald á 4. síðu
„Viðreisnin" í fram-
kvæmd
Daggjöld í sjúkrahúsum hækk-
ar um 17,5%
Gengislækkunarstjórnin hef-
ur ákveðið að hækka daggjöld
sjúklinga á sjúkrahúsum um
ca. 17,5%. — A heiisuhælum
hækkar daggjaldið úr kr. 27,50
í 32,50; á Landsspítalanum úr
kr. 35,00 í kr. 41,00; á fæðing-
ardeild aLndsspítaians úr kr.
35,00 í kr. 41,00. N
Iðgjald tii Sjúkrasaml. Rvíkur
hækkaði nýlega um 4 kr. og má
þVií telja "váist að það verði enn
að hækka vegna daggjaidahækik
unarinnar.