Mjölnir - 10.05.1950, Page 1

14. tölublað.
Miðvikudagur 10. maí 1950.
13. árgangur.
Hátídahöldin 1. maí
Alger eining um daginn hér á Sigiufirði
Hátlíðaliöldin 1. maí hér á
Siglufirði fóru að þessu sinni
Ifram með svipuðu sniði og und-
anfarin ár .Hófust þau !kl. 1,30
við Suðurgötu 10, með ræðu,
sem Bjarni M. Þorsteinsson
flutti. Var s'iðan farin kröfu-
ganga um nokkrar götur bæjar-
ins' og staðnæmst við Aiþýðu-
húsið. Var settur fundur í Al-
þýðuhúsinu og töluðu þar: Jón
Jóhannsson, varaform. Þróttar
og Ásta Ölafsdóttir, formaður
Brynju. Var ræðum þeirra ágæt
lega tekið.
Kl. 5 var kvikmyndasýnimg í
FLOKKURENN
Félagar! Nú er afaráríðandi
að allir þeir, sem mögu-
leika hafa á að greiða á-
faMin flokksgjöld, komi í
skrifstofuna og greiði
gjöldin. Munið að léttara
er að greiða mánaðarlega
en allt í einu. Sparið starfs
maimi ómak og komið við
í skrifstofunni.
Þingtíðindi 7. flokkslþingsins
og flokkstíðindi eru til í
flokksskrifstofunni.
Tímaritið Réttur, síðasta
hefti 1949 er fyrir nokkru
komið. Þeir kaupendur, er
eiga eftir að fá það hefti,
vitji þess til Einars Al-
þertssonar, Suðurg. 10.
ÍSréfaskóIi Sósíalistafl. At-
' hygli sósíahsta, yngri og
eldri er hér með vákin á
Bréfaskóla Sósíahstafl. —
Fyrir stuttu var í Mjölni
hirt augl. um skólann og
námsefnið. Utanáskriftin
er: Bréfaskóli Sósíalista-
flokksins, Þórsg. 1, Rvík.
þjóðviljinn. Undanfarnar
vikur hefur staðið yfir á-
skrifendasöfnun hjá fé-
lögum 'i Reykjavík, og hef-
ur safnast töluverður hóp-
ur nýrra áskrifenda. Hér
í bænum hefur áskrifenda
tala Þjóðviljans lítið auk-
izt hin síðari ár. Þessu'
þarf að breyta. Nú þarf
Þjóðviljinn að fá hér
miklu fleiri áskrifendur,
og ætti það að vera auð-
velt ef félagar leggjast á
eitt um að afla þeirra. —
Félagar! Reynum nú hver
sem betur getur, að afla
Þjóðviljanum nýrra kaup-
enda, eins og félagar okk-
ar í Reykjavík gera. —
Þjóðviljinn verður að kom
ast inn á hvert verka-
mannsheimih.
Bíó, og var hún vel sótt. Sýnd
var rússneska kvikmyndin „Þau
mættust í Moskvu.“ Þetta er góð
og fróðieg kvikmynd, en sá gahi
var á, að hún var töluð á rússn-
esku, sem fáir eða enginn hér
'skilur, og enginn texti eða skýr-
ingar fylgdu henni, ékki einu
sinni ,,prógram.“
Um kvöldið var skemmtun í
Bíó. Þar fluttu ræður Giísli Sig-
urðsson og Eberg Ehefsen. —
Karlakórinn V'ísir söng, Gunn-
laugur Hjálmarsson fluti frum-
ort kvæði og Kristín Guðmunds-
dóttir las upp»
Því miður var þátttaka í há-
tíðahöldunum minni en flest
undanf arin ár, og má það í raun
inni undarlegt virðast, því sjald
an eða aldrei mun meiri einhug-
ur hafa ríkt meðal alþýðu þessa
bæjar um hagsmuna- og bar-
áttumál hennar en einmitt nú.
Til þess munu þó að nokkru
leyti hafa legið þær ástæður,
að veður og færð var fremur
leiðinlegt um daginn, fjöldi
manns var fjarverandi úr bæn-
nm 'í atvinnuleit, og allmikið var
íUm lasleika sökum inflúensu-
faraldurs.
Ræðum þeim, sem fluttar
voru við hátíðahöldin, var vel
tekið, og fuhkomin eininig var
um 1. maí-ávarpið, sem var sér-
ÓLtKIR
Nýlega flutti útvarpið þá
frétt, að kveðnir hefðu verið
upp dómar í premur bilslysa-
málum. Urðu slys (þessi öh dauða
slys. Dómamir sem kveðnir
voru upp yfir þess-
um mönnum eru þannig, að allir
,eru þeir sviftir ökideyfi ævi-
langt og fá sjö til tólf mánaða
fangelsi. Tveir fá 7 mán., einn
12 mán. fangelsi. Nú er það
svo ,að öhum mönnum finnst
það vátavert athæfi að aka bíl
undir áhrifum víns, oig þegar
slíkir menn verða valdir að
dauða annarra vegfarenda iþá
finnst mönnum, að ekki sé rétt
að milda dóma yfir þeim vegna
iþess ástands ,sem þeir eru í,
þegar þeír verða valdir að slys-
inu.
í sambandi við fréttina í út-
varpinu um þessa dóma, rif jað-
ist upp fréttin um dómana yfir
þeim tuttugu Islendingum, sem
dæmdir voru út af 30. marz ’49.
Þeir voru dæmdir í þriggja th
átján mánaða fangelsi fyrir að
vera grunaðir um ýmsa verkn-
aði, svo sem að 'kasta mold og
eggj'um í Alþingishúsið, eða eft-
prentað og dreift um bæinn og
birtist þar að auki í síðasta blaði
Mjölnis, en í 1. maí-nefndinni
áttu m. a. sæti Bjami M Þor-
steinsson, sem er form. Félags
ungra Framsóknarmanna, og
Arthúr Sumarliðason, sem til
skamms tíma mun hafa átt sæti
'í stjórn FJU.S.
Ræða Bjarna M. Þorsteins-
sonar, sem hann flutti við setn-
ingu hátíðahaldanna, vakti
mikla og verðskuldaða athygli.
Fór Bjarni, sem eins og áður er
sagt, er form. F.U.F., hörðum
orðum um gengislækkunina og
afleiðingar liennar, — hvatti
verkalýðinn til einingar gegn
henni og taldi, að liaim yrði að
gripa „til aðferða, sem duga,“
ef hann fengi ekki rétt hlut
sinn átakalítið.
Þótt þátttaka í hátáðahöldun-
um 1. maí að þessu sinni væri
daufari en oft áður, er ástæða
til að gleðjast yfir árangri
þeirra. Þau sýndu, að sigflfirzk
aflþýða er nú einhuga á barátt-
unni fyrir hagsmunamálum s'ín-
um, og að andstæðingum henn-
ar hefur ekki að þessu sinni tek-
izt að vekja upp pólitáska sundr
ung meðal hennar. En raunar
má láka seigja, á sambandi við
gengislækkimina, að fyrr megi
rota en dauðrota. Það væri sof-
andi alþýðumaður seni ekki
rumskaði nú.
DÓMAR
ir framburði sumra vitnanna,
sem sögðu að sér hefði virzt
ákærði taka upp eitthvað og
varpa í áttina að einhverju. —
Fjórir þessara manna eru svipt-
ir mikhsverðustu mannréttind-
um jkosningarétti og kjörgengi.
Ef il vill nhldar Hæstiréttur eitt
hvað þessa dóma, þó það sé taá-
(Framhald á 4. síðu)
4ra manna nefndin
\
að Ijúka störfum
Fjögra manna nefndin, sem
fór fyrir skömmu til Reykja-
víliur á vegum bæjarstjórnar-
innar, er nú í þann veginn að
Ijúka störfum og mun vera
væntanleg heim með næstu
ferðum. Mun hún að líkindum
gefa bæjarstjóminni skýrslu
strax þegar hún kemur heim.
Ekkert ákveðið hefur enn
verið látið uppi um árangurinn
af starfi liennar ,en þó mun
mega fullyrða, að talsverður ár-
angur hafi náðst.
Vísitalan fyrir aprílmánuð er 193 stig
Samsvarar 15—17 stiga hækkun eftir gömlu
vísitölunni
Vísitala framfærslukostnaðar fyrir apríl-mánuð hefur
nú verið reiknuð út, og reyndist hún vera 103 stig. Verður
því engin hækkun á kaupgreiðslum vegna vísitöluhækltunar-
inmar þennan mánuð. Því samkvæmt gengislækkunarlögunum
verður vísitalan að liækka eða lælika um 5% til þess að hún
hafi áhrif á kaupgreiðslur.
Grundvöllur núgildandi vísitölu er útreikningur sá, sem
ríkisstjórnin lét framkvæma í apríl, þ. e. gamla visitalan,
með þeirri breytingu, að tekin er með við útreikning hennar
húsaleiga í húsum, sem byggð Iiafa verið eftir 1945, og óniður-
greitt kjöt.
Vísitala marz-mánaðar eftir gamla útreikningnum var
355 stig, , eðá 8 stigum liærri en vísitála Inæsta mánaðar á
undan. Hældmnin vegna þess að kjötið og húsaleigan, sem
áður er nefnt, var tekið inn í liana, nam hinsvegar 104 stigum,
þannig að hún var alls 459 stig. Hækkunin vegna húsaleig-
unnar nam 77 stigum, en liækkunin vegna kjötsins 27 stigum,
miðað við 100 stág 1939. Er þessi vlsitala nefnd 100 og skal
vísitöluútreikningur miðaður við hana.
Raunveruleg vísitala fyrir marz, eftir gamla útreikningn-
um, er því nú 371 stig, eða ca 475 stig, sé miðað við húsa-
leigu í nýjum húsum og óniðurgreitt kjöt. Kaupgjald er
hinsvegár bundið við 300 stiga markið, sem „fyrsta rílds-
stjórn AIþýðuflokksins“ festi það við 1947!
Þá hefur verið reiknuð út kaupgjaldsvísitala, samkvæmt
akvæðum gengislækkunarlaganna. Grundvöllurinn fyrir út-
reikningi hennar er tímakaup Dagsbrúnar (kr. 1,45) mánuð-
ina jan.—marz 1939. Er það nefnt 100, og síðan bætt við þeim
hækkunxun, (grunnkaup + vísitöluuppbót), sem orðið hafa á
því síðan, en það er nú kr. 9,24. Er kaupgjaldsvísitalan nú
samkv, þessum útreikningi 637 stig (9,24 :1,45=6,37).
Ekki mun vera ætlunin að nota þessa vísitölu til annars
en áróðurs, þ.e. til að sýna mönnum, að kaupgjald hafi hækk-
að meira en verðlag síðan 1939 (verðlagsvísitalan fýrir marz
var eins og áður er sagt 459 stig eftir nýja útreikningnum).
Sé hinsvegar borið saman dagkaup Dagsbrúnarmanna,
þá og nú, er það mú aðeins fimm sinnum hærra en 1939. —
Hlutur verkamanna af þjóðartekjunum er hinsvegar nær
helmingi minni nú en 1939. Kaupið hefur fimm til sexrfaldast
síðan 1939 ,en þjóðartekjurnar hafa TÍFALDAST á sama
t*1™1 ' I .1- !l,í1 |v.‘) 'ÍM
Svikur alla jafnt
„Tíminn“ gerir hin undarlegu
hamskipti, sem Alþýðuflokkur-
inn hefur haft siðan hann hætti
að hafa á hendi sjómarforustu,
að umtalsefni hinn 30. apríi s.l.
Bendir blaðið á, að gagngerðar
breytingar hafi orðið á afstöðu
Alþýðufl. til filestra mála, og
velur eftirfarandi atriði af mörg
um nærtækum, máli sínu til
sönnunar:
1. Meðan Alþýðufl. hafði á
hendi yfirstjóm húsnæðis-
málanna og átti að hafa for-
ustu um byggingu verka-
mannabústaða, var sáralítið
byggt af slíkum bústöðum,
vegna þess, að ekki var sinnt
um að útvega lánsfé. —
Nú þegar flokkurinn er kom
inn í stjórnarandstöðu, læt-
ur hann það verða eitt af
fyrstu verkum sínum að
flytja friunvarp mn lánsfjár
útvegim í þessu skyni, þó
hann lueyfði því ekki meðan
liann liafði stjómarforustu.
2. „Tíminn“ segir orðrétt. „Al-
þýðuflokkurinn hefxu’ á und-
anfömum þingum beitt sér
eindregið fyrir því, að svæfa
frumvörp frá kommúnistum
lun lengingu hvíldartíma á
togurum. Nú, eftir að liann
er kominn úr stjórn, bregður
svo kynlega við, að liann
segist vera frumvarpi komm
únista eindregið fylgjandi.“
3. Meðan Alþýðuflokkurinn var
í stjórn og átti fullrúa í
nefndum þeim, sem ákveða
verzlunarálagningu, ber ékk-
ert á því, a ðhann gerði til-
lögur imi lækkun álagninga,
en stóð stundum með Sjálf-
stæðisfl. að tillögum um
hækkun álagningar. — Nú
bregður hinsvegar svo kyn-
Framliald á 4. síðu
„Viðreisnin“ í fram-
kvæmd
Daggjöld í sjúkrahúsum liækk-
ar um 17,5%
Gengislækkunarstjómin hef-
ur ákveðið að hækka daggjöld
sjúklinga á sjúkrahúsum um
ca. 17,5%. — Á heilsuhælum
hækkar daggjaldið úr kr. 27,50
í 32,50; á Landsspítalanum úr
kr. 35,00 í kr. 41,00; á fæðing-
ardeild aLndsspítalans úr kr.
35,00 í kr. 41,00.
Iðgjald til Sjúkrasaml. Rvíkur
hækkaði nýlega um 4 kr. og má
því telja víst að það verði enn
að hækka vegna daggjaldahækk
unarinnar.