Mjölnir - 09.08.1950, Blaðsíða 2

MJOLNIR
— ÍÍIKIIBEaÐ- i
QEgpfandi- SÖSÍAUSTAFÉLAG SIGLUFJARÐAR
Etitstjótíí og ábyrgðarmaður: Benedikt Sigurðsson
Blaóið kernur út alla miðvikndaga
Astaíftargjald kr. 20,00 árg. — Afgreiðsla Suðurgötu 10.
t Símar 194 og 210
Siglufjarðarprentsmiðja h/f.
SKiRSLA COOLEVS
Skýrsla bandarísku Marshallfræðinganna, sem ríkisstjórnin
kvaddi hingað í vor til rannsókna á íslenzkum fiskiðnaði, hefur
vakið mikla athygli. 1 raun og veru kemur þó fátt nýtt fram í
henni, heldur er hún að mestu leyti staðfesting á sannindum,
sem lengi hafa verið kunn öllum sæmilega fróðum mönnum, þótt
valdhöfunum hafi þótt heppilegra að láta annað í veðri vaka
undanfarið. Eru niðurstöður hinar ibandarísku sérfræðinga í fá-
um orðum sagt staðfesting á þeirri skoðun, sem sós'íalistar hafa
alltaf haldið fram um möguleika Íslendinga á sviði fiskifram-
leiðslu, og stefnu þeirra í nýsköpunar- og markaðsmálum.
1 slkýrslu Cóoleys og félaga hans segir m.a.:
,,'Island getur vel athugað þann möguleika að vinna stóran
hluta af heimsmarkaðinum, ekki einungis fyrir frystan fisik, sem
sérstaklega eru til athugunar í þessari skýrslu, heldur einnig fyrir
saltaðar, reyktar, niðursoðnar og öðruvísi verkaðar fiskaifurðir.“
Þessa skoðun styður Cooley og félagiar hans með eftirfar-
andi rökum :
„1. Við Island er til ótakmarkað maign fiskjar.
2. Fleiri fisktegundir eru á íslenzkum miðum en á mið-
um nolkkurrar samkeppnisþjóðar.
3. Fiskurinn er nær landi og fiskvinnslustöðvum en hjá
nolkkurri samlkeppnisþjóð.
4. Besta tegund fiskjar fáanleg á heimsmarkaðinum er
fiskur af íslenzku fiskimiðunum.
5. Laun eru hér jafnlág eða lægri en í samlkeppnislönd-
um okikar“.
Síðasta niðurstaða Cooleys, um kaupgjald á Íslandi, er mjög
athyglisverð fyrir þá sök, hve gersamlega hún stingur í stúf við
hinar síendurteknu fullyrðingar talsmanna stjómarflokkanna og
iblaða þeirra um að erfiðleiikar atvinnuveganna hér væra allir
því að kenna. að kaup verkamanna, sjómanna og annarra sem
að framleiðslu vinna, væri alltof hátt og miklu hærra en í sam-
keppnislöndum okkar.
Margt fleira markvert er að finna í skýrslu Marshallfræð-
inganna, t.d. telja þeir, að Fiskiðjuver ríkisins, sem allt frá 1946,
er Áki Jakobsson lét aif embætti atvinnumálaráðherra, hefur af
einhverjum ástæðum verið alveg sérstakt olnbogabara stjórnar-
valdanna, gæti, ef það „væri vel búið vélum.... framleitt betri
vörur með lægra verði og...... orðið fyrirmyndarverksmiðja Is-
lands.... þjálfunarskóli fyrir íslenzka fiskiðnaðinn."
Eins og áður er sagt kemur fátt nýtt fram í skýrslunni, heldur
er hún að. mestu leyti staðfesting á alkunnum staðreyndum.
Menn skyldu því sízt af öllu gera sér vonir um, að þessi slkýrsla
leiði til nokkurra teljandi breytinga á framleiðsluháttum okkar
og afurðasölumálum, meðan æðsta vald í þessum málum er í
höndum þeirra manna, sem hafa farið með þau undanfarið.
Ástæðan til markaðserfiðleika oklkar er ekki og hefur aldrei
verið sú fyrst og fremst, að við værum ekki samkeppnisfærir
um verð og gæði, heldur hin, að „hinar ástríku samvinnuþjóðir"
oklkar í Marshalibandalaginu vilja alls engan fisk af okkur kaupa
og mundu ekki einu sinni vilja nýta hann, þó þær fengju hann
gefins. Ástæðan til þess er aftur sú, að meðal „samvinnuþjóð-
anna“ er offramleiðsla á fiski, þótt milljónir manna búi við nær-
ingarskort. Þá hefur íslenzka Marshall-ríkisstjórnin skuldbundið
sig til að Skipta ekki svo neinu nemi við löndin austan járatjalds
og hefur sett upp skriiffinnskukerfi með alræðisvaldi til að hindra
slík viðskipti eftir þvlí sem hægt er, og eru hin frægu afskipti
Fjárhagsráðs af fisksölunni til Póllands í vetur nærtækt dæmi
um, hvernig því valdi hefur verið beitt.
1 Skýrslu Marshallfræðingsins er talað um möguleika á auk-
inni framleiðslu og sölu á reyktum og niðursoðnmn fiski. Á þetta
hefur margsinnis verið bent áður og reynt að koma í gang slíkri
framleiðslu. En þar hefur jafnan strandað á sinnuleysi og jafn-
vel fjandskap valdhafanna, eins og sorgarsagan um Fisikiðjuver
ríkisins sannar bezt. Framkvæmdastjóri Fislkiðjuversins, dr.
Jakoib Sig,urðsson, hefur oft reynt að fá því framgengt, að þar
yrði rekin niðursuða á ýmsum fiskafurðum af fullum krafti, en
jafnan mætt andstöðu stjórnarvaldanna. Fiskiðjuverinu hefur
jafnvel verið margneitað um gjaldeyrisleyfi fyrir dósaJblikki, svo
ekki sé nú mmnst á þann skort á ýmsum nauðsynlegum vélum
og áhöldum, sem enn stendur fyrirtækinu fyrir þrifum. Þá hefur
dr. Jakob og fleiri reynt að fá því framgengt við valdamenn, að
gerðar yrðu tilraunir með niðursuðu á reyktum fiski til útflutn-
ings, en sú viðleytni hefur ýmist mætt fjands'kap eða sinnuleysi.
Þá er saitfiskframleiðslan. Eins og sakir standa er hún lang-
álitlegasta verkimaraðferðin. Ekki er um neina andstöðu að ræða
★ Berlientir gjaldeyrisaflendur.
Á þessum síðustu og verstu
tímum hefur það hvað eftir
annað komið fyrir, að sjómenn
og annað verkafólk, sem við
framleiðslustörfin vinnur, hefur
ekki getað fengið nauðsynleg-
asta vinnu- og hlífðarfatnað.
T. d. hefur oft komið fyrir yfir
hávertíðina, að engin sjóstíg-
vél hafa verið til í landinu, —
engir sjóstalkkar né vettlingar.
Skortur á slíkum hiífðarfötum
er þó tilfinnanlegastur yfir
vetrartímann, en engu að síður
er sjómönnum nauðsynlegur
slíikur fatnaður og áður var
nefndur, við störf sín þó að
sumarlagi sé. Nú í sumar hef-
ur verið miklum erfiðleikum
bundið að fá vinnuvettlinga,
en bæði sjómönnum og síldar-
stúlkum er ómögulegt að vera
án þeirra. Skorturinn á þessari
vörutegund hefur elkki komið
eins glöggt í ljós og mundi hafa
verið, ef mikil síld hefði veiðst.
Ef hér hefði verið dagleg sölt-
un á flestum plönum, þá hefði
bezt sézt hvílkt vandræða-
ástand er ríkjandi, begar ekki
fæst jafn nauðsynleg en þó
gjaldeyrisódýr vörutegund og
vinnuvettlingar.
★ Vörudreifing, vörumagn og
Siglfirðingar. Undanfarin sum-
ur hefur það alltaf komið fyrir
lengri og skemmri tíma, að
slkort hefur ýmsar vörutegund-
ir í verzlanimar hér. Hefur
þetta að sjálfsögðu orsakast af
því, hve margt fólk dvelst í
bænum yfir sumarmánuðina og
íslenzki síldveiðiflotinn hefur
slína aðalvöruúttekt hér. Verzl-
unarhættir á Íslandi hafa verið
sambandi við hana, heldur
af hálfu stjómarvaldanna í
miklu fremur hið gagnstæða.
Enda hafa Thorsararnir út-
Iflutningseinokun á saltfiskin-
um og eru þar að aulki, eða
leppar, sem þeir setja fyrir sig,
umboðsmenn, innflytjendur,
heildsalar og smásalar á þess-
ari vöru í helztu markaðslönd-
unum. Ennfremur annast þeir
öflun markaða fyrir fiskinn og
gera miUiríkjasamninga varð^>
andi sölu hans!
Það er sem sagt næsta lítið
á skýrslu Cooleys að græða, og
ekkert, sem íslenzkir fislkiðn-
fræðingar og fiskverkunar-
menn hefðu ekki getað sagt
olkkur eða hafa sagt, þó hlust-
að hafi verið daufum eyrum á
orð þeirra. En samt er ánægju-
legt, að þessi skýrsla skyldi
koma fram. Hún er enn ein
staðfestingin á þeirri skoðun,
að það er ekki hráefnaskortur
og Ikunnáttuleysi íslenzkra sér-
fræðinga og því síður of hátt
kaupgjald, sem veldur núver-
andi kreppuástandi i sjávarút-
veginum, heldur þröngsýni,
búraháttur og sinnuleysi vald-
hafanna, sem hafa staðið
þversum í vegi fyrir allri við-
leitni til framfara og nýbreytni
og einskorðað viðskipti okkar
samkvæmt bandarískum fyrir-
slkipunum við svæði marsjall-
kreppunnar, þar sem er offram
leiðsla á matvælum, á sama
tíma t)g milljónir búa yið sult.
með mestu ólíkindum undan-
farin ár og eru enn í dag. —
Vöruskortur og svartur mark-
aður hafa haldist í hendur og
jafnframt haldið uppi stórum
hópi manna, sem almennt eru
nefndir „svartamarlkaðsbrask-
arar“. Vöruskorturinn kemur
oftast harðast niður á ibæjun-
um út um land og hvað Siglu-
firði viðkemur virðist svo sem
vörumagn það, sem verzlunum
hér er úthlutað, sé ekkert
aukið yfir sumart'ímann, þegár
bærinn er margfalt stærri að
fólksfjölda. — Verzlanir hér
þyrftu að geta alltaf haft nægi-
legt af vörum yfir þennan tíma
fyrir aðkomufólk og bæjarfólk.
Síldveiðarnar og síldverkunin
eru þjóðinni það þýðingar-
miklar, að ranglátt er að láta
það fólk, sem við þessi fram-
leiðslustörf vinnur skorta nauð
synjar.
Það hefur oft áður verið
minnst á þessi mál hér í dáLk-
unum, og er minnst á þau nú
að gefnu tilefni. Eru þau svo
alvarlegs eðlis, að full þörf væri
á, að þau væru tekin til um-
ræðu af fleirum, t.d. bæjarstj.,
kaupmannafél., og verlkalýðs-
fél. — Það þarf að fá úr þessu
bætt.
★ Hrefnúkjöt og rengi. I þess-
ari viku kom Gestur Sigurðs-
son hingað og. seldi hrefnukjöt
og rengi. Hafði hann veitt
hrefnur hér fyrir norðan og
var því kjötið glænýtt og mjög
ljúffengt. Fjöldi fólks keypti
sér kjöt og rengi. En rengið
verður að súrsa svo það verði
góður matur og til þess að
súrsa vel þarf mjólkursýru. Áf
eðlilegum ástæðum hélt fólk,
að Mjólkursamsalan hér hefði
mjólkursýru á boðstólum, —
a.m.k. annað slagið og spurði
því fyrst um það þar, hvort
hún fengist elkki, En nei, takk,
hún er ekki til o;g verður ekki
til, var svarið.
Nú væri æskilegt, að forráða-
menn Mjólkursamsölunnar end-
urskoðuðu ákvarðanir sínar í
þessum efnum og færu að
flytja hingað mjólkursýru svo
bæjarbúar gætu hagnýtt_ sér
jafn igóðan mat og rengi er,
þegar kostur er á að ná í það.
★ Hlutavelta. Athygli sósíali-
ista, yngri sem eldri, er hér
með vakin á því, að hin árlega
hlutavelta til ágóða fyrir hús-
byggingarsjóð Sósialistafélags-
ins verður haldin í endaðan
ágúst. Er ætlunin að söfnun
muna verði lokið um 20. ágúst.
Hlutaveltunefndin hefur beðið
fyrir þau skilaboð til allra
sósíalista, að þeir bregðist vel
við, þegar til þeirra verður
leitað um muni og aðstoð við
undirbúning hlutaveltunnar. —
Sósíaiistar! Munið hlutaveltu
húsbyggingasjóðsins! ;— Verið
dugleg að safna og skilið mun-
unum til skrifstofu félagsins !í
Suðurgötu 10.
★ Smjörleysið: Öðru hverju
kemur það fyrir, að bærínn
verður smjörlaus, nema hvað
ibögglasmjörið fæst í kjötbúð-
inni. Þetta var alveg sérstak-
lega bagalegt um síðustu mán-
aðamót. Margir áttu gamla
miða, sem gjltu fram að mán-
aðamótum. Þegar þeir ætluðu
að fara að kaupa smjör út á
þessa miða síðustu daga mán-
aðarins, var það ekki fáanlegt.
Þegar það svo kom, á laugar-
dag, að því er mig minnir, voru
gömlu miðarnir fallnir úr gildi.
Hvernig stendur á því, að
ekki er alltaf hægt að hafa til
nægar birgðir af skömmtunar-
smjörinu? Á Akureyri, en það-
an er smjörið, sem hér er mest
selt, er alltaf til smjör í búð-
um.
Og hvernig stendur á því, að
einungis eitt fyrirtæki hér hef-
ur mjólkurbússmjör á boðstól-
um? Geta ekki aðrir fengið það
til sölu en mjólkunbúð K.E.A.?
Enn ein spurning. Hvernig
stendur á því, að olkkur Sigi-
firðingum er ekki boðið annað
smjör en KEA-smjörið? I
fyrra var einnig selt hér smjör
frá Sauðárkróki, og var það að
flestra dómi miklu betra og
drýgra en KEA-smjörið, alveg
úrvalssmjör.
Eg vil nú skora á matvöru-
verzlanir hér, t.d. K.F.S. mjólk-
urbúð KEA, kjötbúðina eða
einhvern framtalkssaman kaup-
mann að fá hingað Sauðár-
krókssmjör og sjá um, að það
sé alltaf á boðstólum jafnframt
KEA-smjörinu.
Ennfremur vil ég skora á
forráðamenn KEA að senda
smjörgerðarmeistara sinn á
námskeið til Sauðárkróks til að
læra að búa til þá tegund af
smjöri, sem þar er framleidd.
★ Dauðaslys. Tvö dauðaslys
hafa orðið hér á Siglufirði með
skömmu millibili. Hið fyrra
varð, er Konráð Eyjólfsson,
piltur úr Reykjav'ilk, stakk sér
í grynnri enda sundlaugarinnar
hér fyrir nokkru síðan. Hlaut
hann mikil meiðsli og var þegar
fluttur á sjúkrahúsið og
noklkru síðar með flugvél til
Reykjavíkur. Andaðist hann
fyrir nokkrum dögum.
Síðara slysið varð aðfaranótt
s.l. laugardags, er Kristleifur
Friðriksson ,vélstjórj á vélbátn-
um Keili frá Akranesi, féll í
sjóinn út af bryggju. Náðist
hann fljótlega úr sjónum, og
var þá lifandi en meðvitundar-
laus, og andaðist skömmu síð-
ar.
NYJA Blð
Miðvikudagur kl. 9:
Víkingar fyrir landi
Afar spennandi litmynd.
Fimmtudagur kl. 9:
Litli og Stóri og smyglaramir
Bráðskemmtileg dönslk
kvikmynd.
Föstudagur kl. 9:
Tálbeita
Laugardaginn kl. 9:
Litli og Stóri og smyglaramir.
Tilkynning um útdrátt skuldabréfa
Farið hefur fram hjá bæjarfógetanum í Siglufirði útdráttur
á 5i/2% skuldabréfaláni Byggingasamvinnufélags Siglufjarðar frá
1949. Þessi bréf voru dregin út:
Nr. 1, nr. 2, nr. 4; [nr. 13; nr. 24; nr. 35; nr. 43; nr. 47;
nr. 48 og nr. 56.
títdregin bréf og (vaxtamiðar, sem falla í gjalddaga þann
1. jan. 1951, verða igreidd Ihjá Sparisjóði Siglufjarðar.
Vextir greiðast ekki af útdregnum bréfum eftir gjalddaga.
Siglufirði, 1. ágúst 1950.
F.h. stjórnar Byggingasamvinnufélags Siglufjarðar.
■; 1 iA: j- ; HJÖKTUR hjartab