Mjölnir - 23.08.1950, Blaðsíða 3

MJÖLNIR
5
SÍÐARI HLUTI
Afríka vaknar
Grein þessi er þýdd úr dönsku, en birtist upp-
haflega 1 tímaritinu Masses and Mainstreem í
febrúar 1950. Höfundurinn, Alphaeus Hunton,
er ritari ameríska félagsskaparins
„Council of African Affairs“.
Skipulagsbundnir verkamenn
Krefjast Afríkubúar þess, að
ihvíti maðurinn flytji alfarinn úr
landi þeirra? Nei, ekki ef hann
kemur sæmilega fram og gerir
sig ánægðan með þau réttindi,
sem hvaða minnihluti sem er
verður að sætta sig við í lýð-
ræðisþjóðfélagi. En geri hann
sig ekki ánægðan með s'líkt,
verður hann að hverfa á brott.
„Við eigum að hata valdakerfi
imperialismans en ekki einstakl
inga,“ sagði blaðamaðurinn og
slkáldið dr. Bankola Awooner
Renner á fundi á Gullströnd-
inni, ,,en ef einstaklingur gerist
fulltrúi þess valdakerfis, verð-
um við einnig að hata hann,
jafnvel skuggann hans og fóta-
tak hans verðum við að hata.“
Fram til þessa hefur bar-
átta Afrikubúa fyrir heima-
stjórn aðallega verið fólgin 'i
samningaumleitunum við stjórn
arvöldin og málsskotum til
Sameinuðu þjóðanna. í sumum
landshlutum er nú mikið rætt
um óvirka mótspyrnu. Afrí'ku-
búar hafa nokkra reynslu í
slíkri ibaráttu. T. d. skipulögðu
kakóræktarbændur áhrifaríka
afskiptisleysisbaráttu gagnvart
kakóhringnum árið 1937, Enn-
fremur hafa allsherjarverkföll
eins og verkfallið í N'ígeriu
1946 orðið þeim dýrmæt
reynsla.
Sumir af forustumönnum
Afríkumanna líta hýru auga til
baráttuaðferða Indverja, óvirkr
ar mótspyrnu og skipulagðrar
óhlýðni við stjórnarvöldin. —
Indverski þjóðernisminnihlut-
inn í Suður-Afríku hefur heitt
óvirkri mótspyrnu gegn kyn-
þáttakúgunarlögunum. Þó mun
sigur kínversku alþýðimnar ef-
laust verða Afríkubúum enn
þýðingarmeiri lærdómur en bar
átta Indverja.
Tungumál hinna ýmsu þjóða,
sem byggja Afr'iku eru ólik inn
byrðis. Evrópumennirnir, sem
ráða yfir álfunni tala ýmis mál.
Þeir hafa líka eftir megni reynt
að koma í veg fyrir sameiningu
hinna ýmsu innfæddu kyn-
flokka. Það er því ekkert óeðli-
legt, að ekki skuli vera til þjóð
frelsissamtök, sem nái yfir alla
álfuna. 1 hinum brezku og
frönsku hlutum Vestur-Afríku
eru þessar hindranir þó að
hverfa úr sögunni. Afríkubúum
er Ijóst, hver næstu verkefni
eru. „Föðurlandsást okkar,“
segir rithöfundur einn í afrík-
önsku blaði, „verður að yfir-
stíga þær takmarkanir, sem
mismunandi þjóðemi og landa-
fræðilegar merkjalínur setja,,
við verðum að gera okkur ljóst
að þjóðir Afríku eru bræðra-
þjóðir sem eiga í sameiginlegri
baráttu fyrir rétti Afríku. —
Það er heinhnis sjálfsmorð af
okkur að taka hver sína stefnu,
þegar hin evrópsku öfl og ný-
lenduveldin ráða ráðum sínum
í sameiningu og samræma eftir
megni áætlanir sínar og þau
meðöl, sem þau hafa til um-
ráða,“
eru forustusveit þjóðfrelsis-
hreyfingarinnar í nýlendmium,
knýja itorustumenn millistéttar-
innar og samtök hennar áfram
og eru henni til fyrirmyndar
um, hvernig haga skuli barátt-
unni gegn einokunarhringumun,
sem eru hinn raunverulegi óvin
ur, falinn að baki ríkisvaldinu.
Verkalýðshreyfingin í Níger-
áu hefur tekið á'kveðna afstöðu
til þjóðfrelsisbaráttunnar. —
Alþýðusamband N'igeríu var í
fyrstu meðlimur í Hinu þjóð-
lega ráði Nígeríu og Cameron-
flokknum* 1948 gekk það úr
þessum samtökum og færði til
þá ástæðu fyrir þeirri ákvörð-
un, að ætlunin væri að stofna
pólitiskan verlkamannaflokk,
óháðan hinum stjórnmála-
flokkunum, sem stjórnað væri
af millistéttinni. Leikur sá
grunur á, að í þetta sinn hafi
íorustumenn Alþýðusambands-
ins notað róttækar röksemdir
til að breiða yfir aðgerðir, sem
miðuðu til afturfarar. Einmitt
um þetta leyti lágu þeir undir
ásökunum um að hafa svikið í
hagsmunabaráttunni — sumir
af foringjimum höfðu þegið
ríkisstyrk til að Ikynna sér
verkalýðsmál í London. Óá-
nægja hinna óbreyttu meðlima
leiddi til stofnunar Hins þjóð-
lega verkalýðssambands N'iger-
íu árið 1949. Gekk það þegar í
þjóðlega ráðið og Cameron-
flokkinn. Foringjar þessa venka
lýðssambands sjá, að „verka-
lýðsstéttin er þýðingarmesti
hlutinn af þeirri undirstöðu, er
sjálfstæði Nigeríu skal byggt á.“
eins og ritari þess, Nduka Eze,
hefur komizt að orði, og áláta,
að forustumenn allsherjarsam-
taka þjóðfrelsissinna hafi ekiki
sett Jjiarkið nógu hátt. En þeir
sjá lífea, að með tilliti tH nú-
verandi þróunarstigs landsins
er það æðsta skylda verkalýðs-
hreyfingarinnar að taka þátt í
myndim öflugra og emhuga
þjóðfrelsissamtaka.
Styiikur hinna skipulögðu
verkalýðssamtaka Afríku verð-
ur ekki talinn í tölum, heldur
verður að meta hann í hlutfaHi
við þau áhrif, sem verkalýðs-
samtökin hafa meðal ófélags-
bimdinna verkamanna og þau
fordæmi, sem þau gefa þeim. —
Þess eru mörg dæmi, að eitt vel
skipulagt verkfaU hefur hrund-
ið af stað verkfallsöldu meðal
* Hið þjóðlega ráð Nígeríu og
Cameronflokkurinn er aUs-
herjarsamiband frjálslyndra
og frelsissinnaðra samtaJka í
brezku nýlendunni Nígeríu
o g brezk-franska „verndar-
svæðinu" Cameron í Mið-
Afríku.
ófélagsbundinna verkamanna,
sem aftur hefur leitt til a'lls-
herjarverkfaUs. Svörtum laun-
þegum hefur fjölgað mikið
vegna þess hins mikla vtaxar-
kipps, sem hljóp í iðnað lands-
ins í seinni heimsstyrjöldinni.
En ef menn halda, að stéttvísi
sé nýtt fyrirbrigði meðal afrík-
anskra verkamanna, skjátlast
þeim alvarlega. I fyrri heims-
styrjöldinni stofnuðu afrík-
anskir verkamenn 'í Suður-
Afríku, sem er iðnþróaðasti
hluti álfunnar, allmörg verka-
lýðsfélög, og óx þeim mikið
fiskur um hrygg á támabHinu
1919—1926. Árið 1929 stofn-
uðu ellefu iðngreinasambönd
með um 100 þús. meðHmi alls-
herjar verkalýðssamband í Jó-
hannesarborg. — 'Ríkisstjórn
Suður-Afriku hefur þó aldrei
viðurlkennt verkalýðssamtök
Afríkumanna, og svartir verka-
menn, sem gera verkföll, eiga
stöðugt yfir höfði sér fangelsis
vist og byssukúlur lögreglunn-
ar.
* , a
FuUtrúar frá þessu suður-
afríkanska aambandi og verka-
lýðssamtökirm brezku Vestur-
Afriku tóku þátt í fyrstu al-
þjóðaráðstefnu svartra verka-
manna, sem haldin var í Ham-
borg 1930. Fimmtán árum síð-
ar gerðist það aðili að Alþjóða-
sambandi verkalýðsins. — Á
verkalýðsráðstefnu Afríku-
landa, sem haldin var í Dakar
í apríl 1947, að tilhlutan AI-
þjóðasambandsins, voru 51
aifríkanskir fulltrúar frá 21
verkalýðssambandi með yfir
800 þúsund meðlimi frá öllum
hlutum Afríku nema Egypta-
landi og portúgölsku nýlendun-
um.
Verkamenn nýlendnanna eru
brjóstfylking þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar. I baráttunni gegn
þeim beita einokunardrottnarn-
ir óspart herliði, lögreglu og
ríkisvaldi. 1 sumum nýlendun-
um hafa stjórnarvöldin viður-
kennt verkalýðssamtökin í
/þeim tilgangi að eiga hægara
með að fylgjast með starfsemi
þeirra. Eru félögin þá skráð
opinberlega og fyrirskipað, að
kkýrslur þeirra og meðlima-
skrár skuli jafnan vera tiltæk-
ar til eftirlits og svonefndir
,, verkalýðsm álar áðg j afar ‘ ‘ eru
sendir tH nýlendnanna til að
„leiða verkalýðssamtökin inn á
heppilegar brautir.“ En þrátt
fyrir slíkar hindranir og þrátt
fyrir það, að verkamenn Afríku
hafa ekki efni á að hafa laun-
aða starfsmenn, eru samtök
þeirra í örum vexti. Félögin
bæta stöðugt aðstöðu sína, og
félög eru stofnuð í Mið- og
Austur-Afríku, þar sem verka-
lýðssamtök voru óþekkt áður.
I Afríkanskar konur, bænda-
I stéttin og æskulýðurinn eru,
ásamt verkalýðnum, þýðingar-
miklir aðilar að þjóðfrelsisbar-
áttunni. I hinu gamla afrík-
anska samfélagi var jörðin fé-
lagseign. Af því leiðir, að Afr-
íkumenn hafa aldrei búið við
gósseigendaáþján, en bölvun
gósseigendavaldsins hefur ver-
ið ein helzta hindrunin fyrir
framförum Indverja og fleiri
þjóða. En evrópskir nýlendu-
herrar stela frá afríkönsku al-
þýðunni félagseign hennar, —
landinu. Afríkönsku bændurnir
hafa ýmist verið hraktir af
jörðinn s'inum og neyddir til að
gerast daglaunamenn, eða þeir
hafa verið gerðir háðir einok-
unarhringum, sem arðræna þá
á allar lundir, ákveða m.a. verð
ið á framleiðsluvörum þeirra,
kákói, baðmull o.fl. Bændurnir
hafa myndað með sér samtök,
t.d. í Vestur-Afríku, Uganda
og Kenya. I tveim síðastnefndu
löndunum hafa samtök þeirra
verið bönnuð af stjórnarvöld-
unum.
Afríkanskar konur eru með-
al forvígismanna frelsisins. Þær
hafa gert verkföH tH að mót-
mæla hinu svívirðilega vega-
bréfákerfi í Suður-Afr'íku og
persónuskattinum í Nígeríu. —
Eins og eiginmenn þeirra og
bræður hafa þær oft verið hand
téknar, pyntaðar og drepnar. I
stjóm þjóðfrelsissamtaka
Afríku sitja ýmsar merkar kon
ur. Ein þeirra er frú Fummi-
layo Ransome^Kuti frá Niger-
íu, formaður kvennasambands
Abekota og meðlimur í aðal-
stjórn Ikennarasamtaka Niger-
íu. Hún var ein í hópi sjö fiHl-
trúa, sem Hið þjóðlega ráð Ni-
geríu og Cameronflokkurinn
sendu til London 1947.
Æska Afr’íku er óþolinmóð
og baráttufús. Samtök hennar
hafa gerzt aðHar að ýmsum
frjálslyndum alþjóðasamtök-
um ,t.d. tóku fuHtrúar frá
þrezku Vestur-Afrílku, Suður-
Afríku og frönsku Norður-
Afríku þátt í æskulýðshátíðinni
í Búdapest í fyrrasumar. Sam-
tök uppgjafarhermanna úr síð-
ustu heimsstyrjöld, með þús-
undir meðlima, taka þátt í bar-
áttu unga fólksins. Uppgjafa-
hermennirnir hafa ærin
óánægjuefni, — svilk á loforð-
um um atvinnu og eftirlaun. —
Upptök óeirðanna á Gullströnd-
inni 1948 var ikröfuganga upp-
gjafahermanna.
★
Imperíalistarnir eiga við sín-
ar venjulegu mótsagnir að
stríða í Afríku. Þeir heimta sí-
fellt meira og meira svart
vixmuafl, en berjast jafnframt
örvæntingarfrHlri baráttu gegn
myndun svartrar öreigastéttar.
Þeir reyna eftir megni að við-
halda hinum glataða myndug-
leika höfðingjanna í þeirri von,
að á þann hátt megi varðveita
ættbálkaskiptinguna. 1 Nígeríu
reyna þeir að æsa Yoruba og
Hausa-þjóðirnar gegn Ifoo-þjóð-
flokknum, þar sem fylgi Hins
þjóðlega ráðs 'Nígeriu og Cam-
eronifloikksins er mest. 1 aust-
ur- og Suður-Afríku reyna þeir
að beina óánægju fólksins frá
sjálfum sér yfir á indversku
innflytjendurna. Og auðvitað
setja þeir sig aldrei úr færi um
að múta forystumönnum alþýð-
unnar.
Krossferðin gegn kommún-
ismanum í Afríku, sem nú er
hafin, beinist einkum gegn
frelsishreyfingunni. „Vér höf-
um hafizt handa um að koma
-i veg fyrir að kommúnistar
dreiifi hinum lævísa áróðri sín-
um (í Afríku), og tekið það
mál mjög föstum tökum. Mér
finnst, að við eigum ekki að
vera með neina tilfinningasemi,
þegar um slík mál er að ræða,“
sagði brezki þingmaðurinn Ivor
Thomas í ræðu í fyrra. Sann-
leikurinn er sá, að eini komm-
únistafloklkurinn í Afríku fyrir
sunnan Sahara, er Kommún-
istaflokkur Suður-Afríku, sem
var stofnaður fyrir 19 árum.
Og hin fasistiska stjórn Suður-
Afríku fylgir samvizkusamlega
ráðum mr. Thomas. Þrátt fyrir
allar kúgunarráðstafanir stjórn
arvaldanna, þ.á.m. upplognar
ákærur og málssókn á grund-
velli þeirra gegn átta helztu
kommúnistaforingjunum, en
tveir þeirra eru svertingjar, —
tókst svertingjunum í Suður-
Afríku að koma kommúnista á
Sambandsþingið 1948, og í
fyrra náði annar kommúnisti
kosningu til fylkisþings Höfða-
borgar. (INú hefur fasista-
stjórnin í Suður-Afríku bannað
kommúnistaflokkinn og svipt
þingmenn hans umboði. Þýð.)
Þó ekki sé starfandi neinn
kommúnistafolkkur í Vestur-
Austur- og Mið-Afriku, er þar
fjöldi æskulýðs- og verkalýðs-
leiðtoga, sem lesa af áhuga rit
Marx, Lenins og Stalíns. „Það
er eðlilegt, að alþýðuæska Vest-
ur-Afríku haUist að sósíalism-
anum, eins og málum er nú
komið,“ segir nýlega í rit-
stjórnargrein í vestin’-afrík-
anska blaðinu Pilot. „Vér erum
komnir að þeim áfanga í þróun
dkkar ,að við getum greint
hvað er lifandi og hvað er
dautt, hvað er lífvænlegt og
hvað er mergfúið og rotið.“ —
iSíðan seinni heimsstyrjöldinni
lauk, hefur fjöldi Afríkubúa
vaknað til skilnings á því, að
„framfarir og styrkur Ráð-
stjórnarríkjanna er vopn, sem
hægt er að nota tH að hrekjia
þjóðsöguna um hæfileikaleysi
þjóðanna til að stjórna sér
sjálfar," eins og Afrílkumaður
nokkur hefur komizt að orði.
Þegar Azikiwi var í London
í fyrrahaust, mætti hann sem
gestur á fundi, sem Afríku-
deild Kommúnistaflokk Bret-
lands hélt. Hann lýsti þar yfir
því, að þó hann væri eklki
kommúnisti, gæti hann fuUyrt,
að stefna kommúnistaflokksins
væri í rauninni ekki greinanleg
frá stefnu Hins þjóðlega ráðs
Nígeríu og Cameronfloklksins,
sem hann er foringi fyrir. „Við
lítum á imperíalismann sem
glæp gegn mannkyninu og telj-
um, að honum beri að útrýma,“
sagði hann.
Þjóðir Afríku berjast fyrir
(Framhald & 4. síðu)