Mjölnir - 21.09.1950, Blaðsíða 3

MJÖLNIE
3
Kjör verkamanna í Ráðstjórnarrikjunum
Eftir WILLY BRAUER
Grein sú, er fer hér á eftir, er lanslega þýdd úr
ágústhefti danska mánaðarritsins „Tiden“.
Árið 1947 voru samkvæmt
opinberum skýrslum starfandi
í Ráðstjórnarríkjunmn 176
verkalýðssambönd með meira
en 27 milljónum meðlima. —
Verkalýðssamböndin eru byggð
upp sem iðngreinasambönd í
útvíkkaðri merkingu þess orðs;
allir starfsmenn hvers einstaiks
fyrirtækis eru meðlimir i sama
verkalýðsfélagi. Sem dæmi má
nefna, að allir starfsmenn í
hinni stóru prentsmiðju Pravda
í Moskvu, prentarar, setjarar,
hreingerningafólk, sendlar, bíl-
stjórar, myndamótasmiðir, —
skrifstofufólk, ritstjórar, blaða
rnenn, bókbindarar o.s.frv., —
samtals um 4500 manns, eru i
sama verkalýðsfélagi. Mönnum
er í sjálfsvald sett, hvort beir
gerast meðlimir í verlkalýðsfé-
lögum eða ekki, en skipulags-
bundnir verkamenn njóta ým-
issa félagslegra hlunninda fram
yfir hina ófélagsbundnu. Þrá-tt
fyrir þetta kýs allstór hluti
verkamanna, eða um 10%, að
vera ófélagsbundnir. Félags-
gjald er hlutfallslega jafnt í
öllum verkalýðsfélögum, sem
sé 1% af launum hyers með-
lims. Stjiórnir verkalýðsfélag-
anna eru Ikosnar árlega leyni-
legri atkvæðagreiðslu að undan-
genginni uppstillingu á fundi,
sem allir meðlimirnir hafa að-
gang að.
I hverju héraði hafa verka-
lýðsfélög sömu iðngreinar með
sér samtök, og kjósa félögin
með almennri atkvæðagreiðslu
fulltrúa 'í stjórn héraðssam-
íbandsins. — Héraðasamböndin
kjósa aftur hvert fyrir s'ina
iðngrein fulltrúa í faglegt ráð,
sem æðstu stjórn verkalýðsfé-
laganna í hverju fylki. Lolks
eru svo öll verkalýðsfélögin,
sömu iðngreinar, i einu alls-
herjarsambandi, sem nær yfir
öll Ráðstjórnarríkin. Þessi sam-
bönd svara til stéttarsambanda
okkar. Halda þau annaðhvort
ár þing, þar sem öll helztu mál-
efni viðkomandi starfsstéttar
eru tekin fyrir og rædd, enn-
fretour kosin stjóm fyrir næsta
Ikjörtímabil. Loks em svo öll
iðngreinasamböndin í einu alls-
herjarsambandi, sem svarar þá
til Alþýðusambandsins hér.
Starf verkalýðssamtakanna í
Ráðstjórnarríkjunum er að
mörgu leyti frábmgðið starfi
verkalýðsfélaga 'í auðvaldsríkj-
um, en þau hafa geysimikla
þjóðfélagslega þýðingu og
áhrif. Verkalýðsfélögin eru bar-
áttusamtök, en baráttan beinist
elkki að eigendum framleiðslu-
tækjanna, því þau á verkafólk-
ið sjálft. Atvinnurekendur með
þröngsýn gróðasjónarmið eru
ekki til. Það sem keppt er að
og barizt fyrir er síaukin fram-
leiðsla með aðstoð nýrra vinnu-
sparandi véla og aðferða. Eftir
því sem afköstin em meiri, er
afkoma fólksins betri. Verka-
lýðsfélögin semja um laun og
aðbúnað meðlima sinna, um
ráðningar starfsfólks og upp-
sagnir, þau ráða miklu um
skipulagningu framleiðslunnar,
þau hafa úrslitaáhrif um kjör
stjóma og forstjóra verksmiðj-
anna, þau skipuleggja þjálfun
iðnnema og sérlærðra verka-
manna og hafa eftirlit með
henni, þau hafa yfirstjórn al-
mannatrygginganna á hendi, en
f járhagsáætlun þeirra 1950
nemur 19 milljörðum rúblna,
þau annast hið opinbera verk-
smiðjueftirlit, þau koma á fót
verkamannaklúbbum í stórum
byggingum, þar sem rúm er til
fiistundasýsis fyrir alla verka-
mennina, þau byggja sumar-
leyfahótel og hvíldarheimili ,og
skipuleggja ferðir þangað og
dvalir par, þau kom upp verlka-
mannabústöðum, bjóða fram
fulltrúa við kosningar til þings
eða í bæjar- og íylkisstjórnir
o.s.frv.
í verksmiðjum kemur starfs-
fólkið saman minnst einu sinni
í mánuði til þess að ræða mál-
efni verksmiðjunnar við fram-
kvæmdastjórann. — Er þá allt,
sem miður fer gagnrýnt. Taiki
framkvæmdastjórinn gagnrýni
starfsfólksins ekki til greina,
geta félögin knúið vilja starfs-
fólksins fram.
Heildarsamtökin gera árlega
við r'ikisstjórnina „ramma“-
samning, þar sem markaðir eru
aðaldrættimir í samskiptum
verkamanna annarsvegar og rík
isfyrirtækja, verksmiðja og
landbúnaðar hinsvegar. Þessir
heildarsamningar grundvallast
á samningum, sem verkalýðs-
samböndin gera við stofnanir,
sem bera beina ábyrgð á iðnað-
arframleiðslunni í hverri grein.
Loks gera svo verksmiðju-
stjórnir og venkamenn hverrar
verksmiðju samning sín á milli,
en hánn öðlast ekki gildi fyrr
en viðkomandi verkalýðssam-
band hefur staðfest hann. Allir
samningar em endurskoðaðir
árlega eftir ítarlegar umræður
innan verkalýðsfélaganna. —
Samningar taka oft langan
tíma, og samningsuppkast öðl-
ast ekki gildi fyrr en það hefur
verið staðfest af verkamönn-
um í almennri atkvæðagreiðslu.
Sé það fellt, verða samninga-
umleitanir að byrja á ný. Verk-
föll em leyfileg, ef ekki takast
samningar, en oftast tekst sam-
komulag við fyrstu eða aðra
samningstilraun. Loks er hægt
að vlsa deilum til sérstakra
sáttanefnda eða til gerðardóma,
þar sem hvor aðili á jafn-
marga fulitrúa.
I samningunum er yfirleitt
ákveðið, að vinnut'imi skuli
vera 8 stundir á dag. Sé um
mjög erfiða eða óheilsusamlega
vinnu að ræða, er hann þó
styttri. Atvinnuleysi er óþekkt
í Ráðstjómarríkjunum. Allir
eiga heimtingu á vinnu sam-
kvæmt stjórnarskránni, en í
henni segir svo um þetta at-
riði: „Þegnar Ráðstjórnarríkj-
anna hafa rétt til vinnu, þ.e.
þeim er tryggður réttur til
starfs og til greiðslu fyrir
starf sitt í hlutfalli við afköst
og vinnugæði.“
Flestir verkamenn njóta f jög
urra vikna leyfis með fullu
kaupi árlega. Lengd leyfisins
fer eftir starfsaldri. — Allír
byrja með tveggja vikna sum-
arleyfi, sem lengist á fáum ár-
um upp 1 f jórar vikur. Að öðru
leyti eru skilyrði fyrir leyfi
með fullu kaupi ekki önnur en
þau, að viðkomandi starfsmað-
ur hafi verið ráðinn hjá sama
fyrirtæki í 11 mánuði. Sé þessu
skilyrði fullnægt, fær hann
leyfið þó hann hafi verið frá
störfum um tíma vegna veik-
inda eða af öðrum orsökum.
Konur vinna langtum meira í
verksmiðjum í Ráðstjórnarríkj-
umun en tíðkast hér. Þær njóta
fulls jafnréttis á við karla, og
fá því vitanlega sömulaun og
þeir fyrir sömu vinnu. Með því
að ikoma upp vöggustofum, dag
heimilum og frístundaheimilum
fyrir börn og unglinga hefur að
mestu verið unnin bugur á
þeim erfiðleikum, sem eru á
þátttöku kvenna I framleiðslu-
störfunum .Er þessum stofnun-
um jafnan valinn staður 'i nám-
unda við verksmiðjurnar og I
flestum tilfellum heyra þær
beint undir hana. Vanfærar
konur fá full laun í samtals 77
daga fýrir og eftir barnsburð.
Menntun iðnnema og sér-
lærðra verkamanna fer fram á
iðnskólum og tæknislkólum. —
Sérstök laga-ákvæði segja fyrir
um ,hvenær iðnþjálfun í ein-
hverri tiltekinni grein geti haf-
izt. Námstíminn er yfirleitt
fjögur ár, en nám sérlæðra
verkamanna tekur þó sjialdan
lengri tíma en eitt ár. Námið
annast kunnáttmnenn í við-
Ikomandi grein, og iðnsveinar
eiga kost á framhaldsmenntun
í grein sinni. Tðnnemarnir hafa
yfirleitt húsnæði og fæði á iðn-
skólunum meðan á námi stend-
ur, og fá litilsháttar vasafé
fyrri hluta námst'imans, en
kaup síðari hlutann.
Eins og áður er sagt ha-fa
verkalýðssamtökin á hendi
stjórn almannatrygginganna.
Allir verkamenn eru tryggðir,
en óskipulagsbundnir verka-
menn njóta yfirleitt aðeins
hálfrar tryggingarhjálpar á við
þá, sem félagsbundnir eru. —
Kostnaðinn af tryggingunum
bera verlksmiðjurnar, er greiða
árlega til trygginganna tiltekna
upphæð, sem ákveðin er í hlut-
falli við greidd vinnulaun. I
iðngreinum, sem útheimta mik-
il framlög frá tryggingunum,
er gjaldið hærra en í atvinnu-
greimun, þar sem þörfin er
minni. Greiðslur verksmiðja til
trygginganna nema frá 4,3 til
9% af greiddum vinnulaunum.
Öllum verkamönnum ber
kaup meðan á sjúkdómi stend-
ur. 1 sumum atvinnugreinum,
t.d. námuvinnslu, ber mönnum
fullt kaup meðan á sjúlkdómi
stendur, þegar eftir eins árs
starf, en í öðrum greinum er
farið eftir starfsaldri, þannig,
að starfsmenn sem unnið hafa
í 3 ár fá hálft kaup, þeir sem
unnið hafa í 3—5 ár 60% af
fullu kaupi, þeir sem hafa að
baki 5—8 ára starf í viðkom-
andi grein 80% af fullu kaupi,
og þeir sem unnið hafa 8 ár
eða meira fá ifullt kaup meðan
á sjúkdómi stendur. Styrlkurinn
er greiddur frá fyrsta sjúk-
dómsdegi þar til viðkomandi
getur hafið vinnu á ný. Enn-
fremur fá allir verkamenn
ókeypis læknishjálp, tannvið-
gerðir, lyf o.s.frv. gegnum
tryggingarnar. Hver verksmiðja
hefur lækningadeild, þar sem
menn njóta ókeypis aðstoðar,
m.a. tannlækninga.
Verkamönnum eru tryggð
eftirlaun, karlar, frá því að þeir
verða sextugir og konur frá 55
ára aldri. Eftirlaunin nema
minnst 50% af meðaikaupi við-
komandi manns og eru greidd
án tiHits til þess, hvort hann
hættir störfum eða heldur
áfram eins og áður. Komi slys
fyrir, ber verkamanninum ör-
orkuuppbót, sem nemur fullu
íkaupi, verði hann algerlega ó-
fær til að vinna 'i stíyTsgrein
sinni, 75% af fullu kaupi, ef
hann hlýtur meiðsli, sem svipta
hann starfsgetu í grein sinni
að nokkru leyti, og 50% ef
hann hlýtur varanleg örkuml,
en getur þó eftir sem áður
unnið fyrir fullu kaupi. Örorku-
bæturnar eru greiddar eftir
sem áður, þó bótaþegi vinni
fyrir kaupi með starfi á öðru
sviði, en þeirri starfsgrein, sem
hann vann við ,er hann varð
fyrir slysi.
Hin umsömdu laun vehka-
manna eru lágmarkslaun. Aðal
launaflokkar verkamanna eru
8, og launin misjöfn eftir starfs
kunnáttu og verkmenntun. —
Launalágmarkið er misjafnt
innan hinna ýmsu starfsgreina,
en það se mmestu veldur um
(Framhald á 4. síðu)
TIL SÖLU
sem nýtt rúmstæði og ágætur
dívan. — Tækifærisverð.
Upplýsingar í Snorragötu 7
Nýja-Bíó
Miðvikudagur kl. 9:
Örlög f járhættuspilarans
TILKYNNING
frá félagsmálaráðuneytinu um húsaleigu.
Vegna misskilnings, sem vart hefur orðið í sambandi við
tilkynningar, sem ibirtar hafa verið varðandi heimild til hæklk-
unar á húsaleigu samkvæmt núgildandi lagaákvæðum þar um,
vill ráðimeytið taka þetta fram:
1. I húsum, semi reist voru fyrir 14. maí 1940, má ekki hækika
húsaleigu frá því sem þá var umsamið og goldið, nema sam-
kvæmt húsaleiguvísitölu þeirri, er gildir á hverjum tima og
nú er 178 stig. Auk þess má í þessum húsum, eins oig verið
hefur, hækka húsaleigu eftir mati húsaleigimelfndar sökum
verðhækkunar á eldsneyti eða lýsingu, sem innifalið er í leig-
unni, vaxtahækkunar af fasteignum og annars þess háttar.
2. I húsum, sem reist voru á tímabilinu 14. maí 1940 til ársloka
1944, má leigan ekki vera yfir 7 krónur á mánuði fyrir hvern
fermetra gólfflatar íbúðarinnar, miðað við utanmál og 2,5 m.
lofthæð. Ekki bætist húsaleiguvísitala við þessa leigu.
3. 1 húsum, sem reist voru eða reist verða eftir ársloik 1944 má
leigan ekki vera yfir 9 krónur á mánuði fyrir hvern fermetra
gólfiflatar 'ibúðarinnar miðað við utanmál og 2,5 m. lofthæð.
Ekki bætist húsaleiguvísitala við þessa leigu.
4. Um atvinnuhúsnæði gilda sömu reglur og undanfarið.
I

Félagsmálaráðuneytið, 31. ágúst 1950.
ATViNNULEYSISSKRÁNING
Bæjarstjóm Siglúfjarðar hefur ákveðið, að atviimuleysis-
skráning fari ffam hér, dagana 21. og 22. þ. m. kl. 1—7 e.m.
Verkamannafélagið Þróttur annast skráninguna og fer hún
fram á skrifstofu Þróttar í Suðurgötu 10.
Ætlast er til að þeir, er láta skrásetja sig, gefi upplýsingar
um eftirfarandi.
1. Brúttótekjur á tímahilinu frá 1. jan. þ.á. til 15. þ.m.
2. Hve mikið af tekjimum hefur gengið til greiðslu opinberra
gjalda.
Fastlega er skorað á allt atvinnulaust verkafólk að mæta
til skráningar.
Siglufirði, 18. sept. 1950.
BÆJARSTJÓRI