Mjölnir - 24.07.1965, Page 4

Hvi eru lejfiir síldar-
flutningor til Suðuriaods?
^y^iklir síldarflutningar cru nú hafnir
af miðunum fyrir austan, bæði
norður um land og suður. Samkvæmt
upplýsingum, sem ég hef aflað mér,
hafa verksmiðjur þcgar tiltæk eða eru
að undirbúa skip til flutninga, sem hér
segir:
Til NORÐURLANDSHAFNA: Krossa-
nesverksmiðjan 7000 múl, Hjalteyri
5000 múl, Rauðka ú Siglufirði 4000
múl og S. R. ú Siglufirði með 4 skip, sam-
tals 17000 múl. SAMANLAGT TIL
NORÐURLANDS 33000 MÁL.
Til FAXAFLÓAHAFNA: Klettur í
Rcykjavik 20.000 múl (skipið er ú leið
til landsins) og verksmiðjur í Keflavík,
Sandgerði, Akranesi og Hafnarfirði —
tvö skip með um 20.000 múl. SAMAN-
LAGT Á FAXAFLÓASVÆÐIÐ UM
40.000 MÁL.
Til VESTFJARÐA: Bolungarvík 6500
múl.
Ljúst er af þessum staðreyndum, að
veiðist mikil sild fyrir Austfjörðum í
sumar, verður úlíka eða jafnvel meira
flutt af síld til Faxaflúahafna en sam-
anlagt til Norðurlands og Vestfjarðo.
Finnst mönnum þetta sjúlfsagt og cðli-
legt?
★
j*^ggblöóin i Rcykjavik birta frúsagn-
ir af þvi þessa dagana, að slík
fúlksckla sé ú vinnumarkaðnum við
Faxaflóa, oð nota verði cllcfu úra göm-
ul börn í stúrhúpum við uppskipun í
Reykjavikurhöfn. Er það þú húskaleg-
asti vinnustaður landsins — ú siðast-
liðnu úri urðu þar fjögur banaslys. Yfir-
leitt fúst menn ekki i byggingarvinnu
þar syðra, nema þeim sé greitt tvöfalt
kaup. En síðan cru hafnir stúrfelldir
flutningar ú bræðslusíld til þessara
staða, mcðan verksmiðjur ú Norðurlandi
vinna með húlfum afköstum og ekki
það. Mér er sagt, að þrútt fyrir nokkro
síIdarflutninga ú vegum Síldarverksmiðja
ríkisins, sé ekki ætlunin að flytja neitt
til Skagastrandar, ncma þrær fyllist ú
Siglufirði. Miðað við úbreytt ústand, mun
þvi verksmiðjan ú Skagaströnd standa
úhreyfð ú sama tima og tugþúsundir
hektúlitra eru fluttir til Reykjavíkur!
★
^y^cnn munu scgja, að þetta sé dæmi
um skipulagsleysi og ústjúrn. Og
það er hverju orði sannara. Eg kemst
þú ekki hjú þvi að benda ú, að ríkisstjúrn
in hcfur beinlínis stuðlað að þcssari þrú-
un. Við afgreiðslu fjúrlaga i vetur fékk
ríkisstjúrnin samþykkta heimild til að
úbyrgjast lún til síldarverksmiðjunnar í
Reykjavík „til kaupa og brcytinga ú
tankskipi til sildarflutninga, sem nemi
allt að 80% af kostnaðarverði skipsins."
Þú var felld tillaga frú okkur Birni Júns-
syni um svipaða úbyrgðarheimild vcgna
síldarflutninga ú Norðurlandi.
Hvað ú þú ríkisstjúrnin að gera? Eg
hika ekki við að svara: hún ú ekki að-
cins að hætta stuðningi við sildarflutn-
inga til Faxaflóahafna — hún ú bein-
linis að koma i veg fyrir þú! Og til þess
eru næg úrræði. Hún gctur skattlagt
flutningana til styrktar flutningunum
norður. Og hún gctur af þjúðhagslegri
nauðsyn tekið skipin leigunúmi og not-
að þau, eftir þvi sem með þarf, til flutn-
inga norður.
*
gf ríkisstjúrnin beinir öllum síldarflutn-
ingunum til Norðurlandshafno, er
hún ekki aðeins að framkvæma siðferði-
lcga skyldu sina, nýta ónotað vinnuafl,
auka þjóðartckjurnar og stuðla að heil-
brigðara ústandi ú vinnumarkaðnum
syðro, hcldur er hún að framkvæma
vilja Alþingis. Alþingi samþykkti í vor
tillögu okkar Björns Júnssonar um aukna
sildarflutninga og í þeirri úlyktun er að
finna tvö meginatriði:
í fyrsta lagi: Að ríkisstjórnin boiti
sér fyrir SAMSTARFI síldarverksmiðja
um rekstur flutningaskiþa, þ. e. að flutn-
ingarnir verði skipulagðir, en stjúrnleysið
ekki lútið rúða.
í öðru lagi: Að með flutningunum
verði scrstaklcgo stefnt að því að bæta
atvinnuústand þeirra staða, sem orðið
hafa hart úti að undanförnu vcgna sild-
arskorts. — Reykjavík er sannarlega ekki
cinn þeirra stoða!
Eg fæ ekki séð, að rikisstjórnin hofi
nokkuð gert til að framfylgja þessum
tveim meginatriðum í úlyktun Alþingis.
En ég trúi þvi tæpast, að rikisstjúrnin
ætli að hundsa algjölego vilja Alþingis
og horfa upp ú þetta reginhneyksli, sem
síldarflutningarnir til Faxaflúohafno
vissulega eru, af túmri gæzku við nokkra
auðmcnn sunnanlands, jafnvel þú að
þeir séu sanntrúaðir Sjúlfstæðismenn.
RAGNAR ARNALDS.
4
KJÖRDÆMISRÁÐSTEFM
ALÞÝÐEBMDALAGSra S
KTBBJi
Hin órlega róðstefna
Alþýðubandalagsmanna
í kjördæminu var hald-
in í Siglufirði dagana
12-13. júní sl. Rædd voru
atvinnumól Norðlend-
inga og önnur hagsmuna
mól og kjörin stjórn kjör
dæmisróðs fyrir næsta
starfsfímabil.
Forseti ráðstefnunnar var
kjörinn Oskar Garibaldason, for
maður verkamannafél. ÞRÓTT-
ar í Siglufirði og varaforseti
Haukur Hafstað, bóndi í Vík í
Skagafirði. Einar Albertsson,
formaður kjördæmisráðs, gerði
grein fyrir starfseminni á liðnu
ári, m. a. stofnun tveggja sam-
taka Alþýðubandalagsins, funda
höldum o. fl. Kolbeinn Frið-
bjarnarson gerði grein fyrir fjár
málum MJÖLNIS, sem kjördæm
isráð gefur út.
Síðan hófust almennar um-
ræður. Oskar Garibaldason,
Haukur Ilafstað, Ragnar Arn-
alds og Þóroddur Guðmundsson
fluttu yfirlitsræður um ýmis mál
og margir tóku til máls. Helztu
Dagana 29. og 30. maí sl. var
haldin á Akureyri ráðstefna um
norðlenzk atvinnumál. Ráðstefna
þessi var að mörgu leyti mjög
merkileg. Þátttakendur voru 39
kjörnir fulltrúar frá norðlenzk-
um kaupstöðum og kauptúnum,
en auk þess var boðið til ráð-
stefnunnar þingmönnum úr báð-
um kjördæmum. Fullt samkomu-
lag náðist um ályktanir í fjöl-
mörgum hagsmunamáluin Norð-
lendinga og hefur efni þeirra
verið birt í dagblöðunum.
Eitt liið merkilegasta við ráð-
stefnuna eru samþykktir um
uppbyggingu þessa landsfjórð-
uhgs sem heildar, og er gert ráð
fyrir því, að stjórn og skipu-
lagning atvinnu-, félags- og
menningarmála verði í höndum
Norðlendinga sjálfra að nokkru
samþykktir ráðstefnunnar voru
þessar:
1. — Alyktun um fjármál
MJÖLNIS og starfsemi Alþýðu-
bandalagsins.
2. — Ályktun um atvinnumál
kjördæmisins og loforð ríkis-
stjórnarinnar um atvinnubætur
leyti. Samstarfsnefnd sveitarfé-
laga hafi frumkvæði og forystu
um þessa kerfisbundnu svæðis-
skipulagningu, og komið verði
á fót á Norðurlandi sérstakri
rannsóknardeild í þágu atvinnu-
reksturs og til athugunar á nátt-
úruauðl.indum. Ráðstefnan fól
sérstakri nefnd að fylgja þess-
um ályktunum eftir og kalla sam
an nýjan fulltrúafund til nánari
ákvarðana um svæðisskipulagn-
ingu Norðurlands.
Ráðstefna þessi er í raun og
veru vísir að fjórðungsþingi
Norðlendinga. Og samþykktir
hcnnar benda eindregið til þess,
að almennur vilji sé fyrir því að
láta sér ekki nægja samráð á
valdalitlum ráðstefnum, heldur
beri nú að stefna að kerfis-
bundnu samstarfi, skipulagningu
á Norðurlandi, sem verkalýðsfé-
lögin knúðu fram. Er þar m. a.
skorað á viðeigandi að.ila að
leggja liöfuðáherzlu á útvegun
markaða fyrir niðurlagðar síld-
arafurðir. „Ráðstefnan telur, að
þessari grein framleiðslu mundi
verða auðveldast að koma á lagg
irnar til framleiðslu á verulegu
og framkvæmd sameiginlegra
hagsmunamála. Væri þá ótvírætt
kominn vísir að héraðsstjórn í
fjórðungi þeim, sem markast af
Hrútafjarðará að vestan og
Gunnólfsvíkurfjalli að austan.
Við Alþýðubandalagsmenn
fögnum því eindregið, að málin
hafa tekið þessa stefnu. Það er
og hefur verið skoðun okkar,
að samþjöppun valds og fjár-
magns í Reykjavík og nágrenni
sé stórháskaleg fyrir þróun þjóð
félagsins, bæði í atvinnu- og
menningarmálum. I vetur flutt-
um við þrír Alþýðubandalags-
menn tillögu á Alþingi um aukna
sjálfsstjórn héraða og dreifingu
framkvæmdavaldsins - frá skrif-
finnskubákni höfuðborgarinn-
ar og til hinna ýmsu landshluta,
þar sem sérþekking lieimamanna
magni, ef um stórviðskipti væri
að ræða, og vær.i þá nærtækast
að fulibyggja niðurlagningar-
verksmiðju S. R. á Siglufirði og
slaðsetja nýjar á Skagaströnd
og Sauðárkróki. Þá leggur ráð-
stefnan áberzlu á að öll aðstaða
og þjónusta við veiðiskip á Norð
urlandi verði bætt írá því sem
og ferskur athafnavilji er fyrir
hendi. En tillagan var því miður
svæfð eins og mörg önnur góð
máli.
Erfiðleikar Norðlendinga um
þessar mundir stafa ekki einung-
is af síldarleysi og aflatregðu.
IJ.itt skiptir ef til vill meira
máli. að forystumenn þeirra hafa
ekki borið gæfu til að slanda
saman, þegar á þurfti að halda.
Sundraðir og starfandi í fjórum
stjórnmálaflokkum án sameigin-
legrar stefnu í hagsmunamálum
Norðlendinga, hafa þeir verið lít-
ils megandi gegn Reykjavíkur-
valdi rjkisstj órnarinnar.
Eg v.il nefna hér dæmi. Tveir
stj órnarþingmenn, Einar Ingi-
mundarson og Jón Þorsteinsson,
fluttu í vetur tillögu um aðstoð
ríkisvaldsins við byggingu drátt-
Nokkrar Al-
þýðub.l.konur
ú rúðstefn-
unni yfir kaffi
bolla. - Frú
vinstri: Guð-
rún Albcrtsd.,
og Þúrunn
Guðmunds-
dúttir frú
Sigluf., Hulda
Sigurbjörns-
dúttir, Lúra
Angantýsd.
og Fjóla Ág-
ústsd., allor
frú Sauðúr-
krúki.
nú er, m. a. með byggingu drátt-
arbrauta.“
3. — Ályktun, þar sem skorað
er „á ríkisstjórnina að veita er-
lendum veið.iskipum takmarkaða
og tímabundna heimild til að
selja síldarafla sinn á þeim stöð-
um hér á landi, sem að undan-
förnu hafa búið við hráefnis-
skort, enda verði íslenzk veiði-
skip ávallt látin sitja í fyrirrúmi
um löndun.“
Stjórn kjördæmls-
"N
ráðsins
I stjórn kjördæmisráðs fyrir
næsta starfstímabil voru kjörn-
ir: Formaður: Einar Alberts-
son, Siglufirði, og varaformað-
ur: Haukur Hafstað, Skaga-
f.irði. Ritari: Tryggvi Sigur-
bjarnarson, Siglufirði.
Aðrir í stjórn eru: Benedikt
Sigurðsson, Ragnar Arnalds og
Kolbeinn Friðbjarnarson Siglu-
firði, Hulda Sigurbjörnsdóttir,
Sauðárkróki, Guðmundur Theo-
arbrautar í Siglufirði. Að vísu
átti ég von á, að allir þingmenn
úr þessu kjördæmi yrðu fengn-
ir sem flutningsmenn að tillög-
unni og hefði það verið sterkara
— en hvað um það — tillagan
var ágæt. Við, sem sæti áttum í
allsherjarnefnd þingsins, menn
frá öllum flokkum, samþykktum
einróma að mæla með tillög-
unni. Þegar tillagan kom á dag-
skrána var sýnt, að mikill meiri-
hlut.i þingmanna mundi sam-
þykkja hana. En þá gerist það,
að forseti tekur tillöguna út af
dagskrá og hún fæst ekki af-
greidd. Ráðherra gengur af
henni dauðri bak við tjöldin.
Ástæðulaust er að saka þá Ein
ar og Jón um, að svona skyldi
fara. En þetta sýnir, hve van-
máttugir - þeir eru gagnvart
dórsson, Blönduósi, Þórður Páls
son, Sauðanesi, Pálmi Sigurðs-
son, Skagaströnd, og Skúli Magn
ússon, Hvammstanga.
Varamenn: Óskar Garibalda-
son, Hannes Baldvinsson, Júlí-
us Júlíusson og Hlöðver Sigurðs
son, allir frá Siglufirði, Ólafur
Þorsteinsson frá Hofsósi, Jón
Friðriksson og Jónas Þór Páls-
son, Sauðárkróki, Friðjón Guð-
mundsson, Skagaslrönd, Bjarni
Pálssop, Blönduósi, og Bjarni
Jónsson, Svertingsstöðum.
Blaðstjórn
Blaðstjórn MJÖLNIS skipa eft
irtaldir: Benedikt Sigurðsson,
Einar Albertsson, Tryggvi Sig-
urbj örnsson, Hlöðver Sigurðs-
son og Hannes Baldvinsson, all-
ir frá Siglufirði, Hreinri Sigurðs
son, Sauðárkróki, Fjóhnundur
Karlsson, Hofsósi, Ragnar Þor-
steinsson, Reykjaskóla, Guð-
mundur Theodórsson, Blöndu-
ósi, og Guðmundur Guðnason,
Skagaströnd.
flokksstjórninni. Þeir virðast
enga aðstöðu hafa til að koma
málum sínum fram, jafnvel þótt
þeir séu stjórnarþingmenn. Um
árabil fást engar raunverulegar
úrbætur í atvinnumálum kjör-
dæmisins, þótt stórfellt atvinnu-
leysi sé ríkjandi. Þá fyrst þegar
verkalýðshreyfingin beitir mætti
samtaka sinna, reynist unnt að
knýja fram nokkra úrlausn.
Akureyrarráðstefnan er mikil
vægur áfangi að því marki að
samræma stefnuna -og sameina
kraftana. Á næsta fjórðungs-
þing ber einnig að bjóða full-
trúum verkalýðshreyfingarinnar.
og bændastéttarinnar. Það verð-
ur að stefna að því, að sameig-
inlegur vilji Norðlendinga sé
VALD, sem ráðamenn þjóðarinn
ar neyðist til að virða.
Ifinn 4. maí sl. var Þorsteinn
Sveinsson, Laugarveg 9 hér í
bæ, jarðsunginn frá Siglufjarð-
arkirkju að aflokinni húskveðju
frá heimili hans.
Þorsteinn lézt af slysförum,
var við uppskipunarvinnu í
Reykjavíkurhöfn á skírdag og
slitnaði vírstroffa með þeim af-
leiðingum að hlerinn, sem var
mjög þungur, féll niður á Þor-
stein. Þorsteinn var síðar flutt-
ur meðvitundarlaus á Landsspít-
alann og þar andaðist hann
nokkrum dögum síðar. Þorsteinn
var fæddur að Miðmói í Fljót-
um 6. febrúar 1906 en ólst að
mestu upp í Lónkoti hjá Jóni
bróður sínum, hann fluttist til
Siglufjarðar 1927 og bjó hér
ætíð síðan, en stundaði oft, hin
síðari ár, vinnu á vetrum á Suð-
urlandi.
Árið 1941 kvæntist Þorsteinn
eftirlifandi konu sinni, Sigríði
Pétursdóttur, og eignuðust þau
hjónin þrjú börn, einn son og
tvær dætur, Svein, Jóhönnu og
Fanney, sem öll hafa dvalið í
foreldrahúsum. Þorsteinn stund-
aði hér alla almenna vinnu, við
síldarvinnslu o. fl., en mun hafa
unnið lengst hjá Síldarverksmiðj
um ríkisins, hann var einn af
þessum vinnusömu mönnum,
sem aldrei féll verk úr hendi,
þó hann væri ekki heilsusterkur.
Oft var það eftir langan vinnu-
dag og erfiðan, að hann bætti
við löngum tíma til að ditta að
húsi sínu og Ióð og fegra það
og endurbæta. Öll umgengni var
líka þannig, snyrtileg og smekk-
vís, að það vakti almenna at-
hygli allra vegfarenda, sem fram
hjá gengu. Með fádæma elju og
hagsýni tókst Þorsteini heitnum
að skapa sér og fjölskyldu sinni
myndarjegt og gott heimili, þeir
sem bezt þekkja vita líka, að
ekki hefði honum liðið vel, hefði
eitthvað skort á að heimilið
hefði nóg af öllu eða það ekki
fremra en almennt gerist.
Ekki var Þorsteinn heitinn
skólagenginn maður, en hann
var vel greindur og athugull um
ýmsa hluti, gat verið mjög á-
nægjulegt að eiga viðræður við
hann, þegar tóm gafst til. Hann
var sérstaklega hjálpsamur og
greiðvikinn maður, var beinlín-
is ánægja að því að geta gert
greiða, var naumast hægt að
hugsa sér betri nágranna. Eg,
sem skrifa þessi fáu kveðjuorð,
hef búið um tuttugu ára bil í
næsta húsi við Þorstein heitinn,
og á um hann margar góðar
minningar, ekki mun ég þó rekja
mikið af þeim hér, en aðeins
geta um dæmi, sem lýsa Þor-
steini vel og voru alveg einkenn-
andi fyrir liann sem nágranna.
Eitt sinn bar svo til í vonsþu-
veðri að nóttu til, að stór rúða
brotnaði í húsi mínu, voru ekki
önnur ráð fyrir hendi en að
negla eitthvað fyrir gluggann.
Þorsteinn var þá beðinn hjálp-
ar, hann brá strax við, klæddi
sig upp úr rúmi og hjálpaði til
að ná í efni og negla fyrir glugg
ann. Eins og áður er sagt, var
illviðri og mjög slæm aðstaða
til að gera þetta og tók það
marga klukkutíma. Þetta var
mjög kærkominn og mikilvægur
greiði, sem Þorsteinn gerði mér
og ekkert sjálfsagðara en greiða
honum vel fyrir vinnuna. Ekki
vildi þó Þorsteinn heyra það
nefnt og þótti honum miður að
sér væri boðin greiðsla, svo
sjálfsagt fannst honum að gera
nágrannánum greiða án endur-
gjalds. Að vetrarlagi var ég sem
oftar fjarverandi og kona mín
ein heima með börnin, gerði þá
norðan stórhríð með mikilli
faunkomu. Á einni nóttu kyngdi
niður ótrúlega miklum snjó, eri
þegar kona mín kemur á fæt-
ur um morguninn, veitir hún
því athygli, að búið er að moka
allan snjó frá húsi okkar, en
hann var svo mikill, að ekki varð
komizt út úr húsinu um útidyr,
þessi snjómokstur hlaut að hafa
verið tveggja klukkutíma vinna
fyrir röskan mann.
Síðar sama dag kom Þor-
steinn, bauð góðan dag, glað-
lega að vanda, sagðist þurfa að
fara í bæinn og spurði, hvort
kona mín þyrfti ekki eitthvað
að láta erindreka fyrir sig, það
skyldi hann gera um leið og
hann færi sinna erinda, var það
þegið með þökkum, enda veður
þannig, að naumast var fært
milli húsa nema hraustum mönn-
um. Kona mín sagði þá við Þor-
stein, að það myndi liafa verið
hann, sem mokaði frá húsinu
um morguninn. Ekki kvað Þor-
steinn það umtalsvert og hélt svo
áfram uppteknum hætti næstu
daga, eða meðan stórhríðin
varði. Ekki vildi hann heyra
minnst á þakklæti fyrir greiða-
semi sína, hvorki fyrir það, sem
hér er nefnt eða annað, þannig
var Þorsteinn, má sama segja
um Sigríði konu hans, voru þau
hjónin einkar lík og samhent um
framkomu við nágrannana og
sambúð við þá.
Börn þeirra Þorsteins og Sig-
ríðar eru vel upp alin börn eins
og foreldrarnir, prúð og elskuleg
í framkomu við nábúana, enda
gættu foreldrarnir vel að um
uppeldið. Þegar það er haft í
huga, hve nákvæm þau voru um
Framh. á bls. 2.
Nokkrir forystumenn Alþýðubandalagsins ú Norðurlandi vestra úr hópi yngri kynslóðarinnar - talið frú vinstri:
Hanncs Baldvinsson og Kolbeinn Friðbjarnarson frú Siglufirði, Guðmundur Theodórsson, Blönduósi, Hrcinn Sig-
urðsson, Sauðúrkróki, Ragnar Arnalds, alþm,. Haraldur Friðriksson og Lúra Angantýsdóttir, bæði frú Sauðúrkróki.
II
RAG N A R
ARNALDS
Vísir oð héraðsstjórn í Norðlendingofjórðungi?
5