Mjölnir - 17.05.1966, Síða 2

BENEDIKT SIGURÐSSON: Síðari hluti:
Greinargerð um bœjarmál
í fyrr,i hluta þessarar greinar
var einkum fjallað um fjármál
og afkomu bæjarins og bæjar-
fyrirtækjanna. Hér verður nú
vikið að atvinnumálum bæjar-
ins og afstöðu meirihluta bæjar-
stjórnar til þeirra, en ég tel, að
tómlæti og vettlingatök ráða-
manna bæjarins í þeim efnum
sé undirrót þess, hvernig hag
bæjarfélagsins er komið. Heil-
brigt atvinnulíf er forsenda þess,
að hægt sé að reka bæjarfélag af
nokkru viti. Sú bæjarstjórn, sem
telur það sér óviðkomandi, lætur
það drabbast niður og vanrækir
að stuðla með ráðum og dáð að
uppbyggingu þess og vexti, dæm-
ir bæjarfélag sitt í fjárhagsvand-
ræði og niðurníðslu.
Höfuðsynd bæjarstjórnar-
meirihlutans er tómlæti hennar
og úrræðaleysi í atvinnumálum.
Undirrót þessarar afstöðu er
sumpart skilningsleysi, sumpart
klaufaskapur og þumalfingra-
vinnubrögð, en þó mest linka og
tilbeiðslukennd hlýnisafstaða
gagnvart ríkisstjórninni og
flokkum hennar.
Enda er svo komiS fyrir löngu,
að frumkvæðið í atvinnumólum
bæjarins hefur færxt úr höndum
bæjarstjórnarinnar í hcndur verko-
lýðssamtakanna. Tel ég, að í þeim
mólum standi Siglfirðingar í mik-
illi þakkarskuld við hinn ötula for-
mann og framkvæmdastjóra verka
lýðssamtakanna í bænum, Oskar
Garibaldason, en á hans herðum
hefur forusta og framkvæmdir af
hólfu verkalýðsfélaganna í þess-
um mólum að mestu leyti hvílt.
Afvinnumólaráðst'efnan
1964
Atvinnumálaráðstefnan, sem
haldin var hér i bænum að frum-
kvæði verkalýðsfélaganna haustið
1964 með þátttöku bæjarfulltrúa,
alþingismanna, fulltrúa Alþýðu-
sambandsins og atvinnurekenda,
hafði meiri þýðingu en flestir gera
sér grein fyrir. Með henni var
skapaður sá þrýstingur á ríkis-
valdið, Alþingi og fleiri ráðamenn,
sem alltaf hefur gætt siðan.
Frá því að sú ráðstefna var
haldin, hefur stöðugt stefnt að
því að fyrri fyrirheit um bættar
samgöngur yrðu efnd, að
SIGLÓ-verksmiðjan yrði full-
byggð og rekin, að byggð yrði
hér ný dráttarbraut og skipa-
smíðastöð og að ríkisvaldið
stuðlaði að því að haldið yrði
áfram þorskútgerð og frystihúsa-
rekstri hér. Að vísu hefur róður-
inn verið þungur og er það enn,
2) — Mjölnir
og á tómlæti og skilningsleysi
ríkisvaldsins mesta sök á því,
t. d. að því er varðar SIGLÓ-
verksmiðj una, en ríkisstj órnin
hefur í hendi sér hvenær og
hvort hún leyfir sölu á verulegu
magni af framleiðslu hennar til
Sovétríkjanna, en um aðra ör-
ugga markaði virðist ekki að
ræða í bili. — Seinaganginn á
dráttarbrautarmálinu má að
verulegu leyti skrifa á reikning
meirihlutans, sem tafði það í
hálft ár með því að leggja það
fyrir gagnslausa skriffinnsku-
stofnun í Reykjavík, sem ekki
hefur enn látið frá sér heyra um
það. Var það síðan-tekið upp á
nokkuð breyttum grundvelli, en
miðar mjög hægt, eins og áður
hefur verið skýrt frá hér í blað-
inu.
Júní-samningarnir
1965
Júní-samningarnir, sem verka-
lýðsfélög norðanlands gerðu við
ríkisvaldið í fyrrasumar, áttu
að nokkru leyti rætur að rekja
til atvinnumálaráðstefnunnar.
Einn þáttur þessa samkomulags
var sá, að ríkisvaldið hét að
leggja fram fé til að stuðla að
hráefnisöflun fyrir frystihúsin
norðanlands í vetur og næsta
vetur. Hafa sérstakar uppbætur
á fisk verið greiddar hér norð-
anlands í vetur, og stuðlað að
mikilli aukningu á rekstri frysti-
húsa, m. a. hér í Siglufirði. Ann-
ar þáttur þessa samkomulags
skuldbatt ríkisvaldið til að stuðla
að síldarflutningum. Hófst sú
starfsemi í fyrra, og verður
haldið áfram í sumar.
Eins og margir muna frá borg-
arafundinum í Nýja-Bió, sem var
undanfari atvinnumálaráðstefn-
unnar 1964, einkenndist afstaða
meirihlutafulltrúanna í bæjar-
stjórn, einkum þó bæjarstjórans,
af semingi, ólund og úrtölum.
Ástæðan var, eins og æfinlega
þegar rikisstjórnin er annarsvegar,
hin trúarlega lotning og þjóns-
lund gagnvart ríkisvaldinu. Að
dómi þessara manna gengur það
næst guðlasti að bera fram kröfur
og þjarka við rikisstjórnina og
flokka hennar. Þeirra starfsaðferð
er að senda bænarskrár og betli-
nefndir. Þeir biðja alltaf um náð,
en krefjast aldrei réttlætis.
Afstaða verkalýðsfélaganna
hefur hinsvegar markast af raun-
sæi og harðfylgi. Þau hafa borið
fram kröfur, rekið áróður, þjarkað
og samið, — og náð mikilsverðum
árangri. í því liggur gæfumunur-
inn.
Segja má, að síðan verkalýðs-
félögin efndu til ráðstefnunnar
1964 hafi bæjarstjórnin algerlega
lagt upp laupana í atvinnumálum
bæjarins almennt.
Tekjulægsta fólk
landsins
Þeim, sem álita að ég geri of
mikið úr atvinnuörðugleikum
Siglufjarðar, vil ég benda á upp-
lýsingar um meðaltekjur framtelj-
enda 1964, sem birtar voru í Hag-
tíðindum í nóvembcr í vetur.
Samkvæmt þeim voru meðaltekj-
ur siglfirzkra framteljenda 1964
þær lægstu á landinu, miðað við
aðra kaupstaði, og í einungis 10
af 23 sýslum landsins voru þær
lægri. Þessar 10 sýslur eru næst-
um hrein landbúnaðarhéruð.
Með því, að búvörur, sem
bændur nota til heimilisþarfa,
munu yfirleitt mjög hóflega
reiknaðar til tekna á framtölum,
er ekki fjarri lagi að álykta, að
Siglfirðingar hafi verið tekju-
lægsta fólk landsins ár,ið 1964.
Samkvæmt sömu upplýsingum
var hækkun meðaltekna á fram-
teljanda frá árinu 1963 til 1964,
lægst í Siglufirði af öllum kaup-
stöðum og sýslum lariclsins.
Þetta sýnir, hvílík uppdráttar-
sýki herjaði atvinnulífið hér,
þegar verkalýðsfélögin tóku
frumkvæðið um úrbætur í þeim,
með ráðstefnunni haustið 1964.
Siglfirðingar búa nú við þau
kjör að vera tekjulægsta fólk
landsins að meðaltali. Af þess-
um lágu tekjum, sem að miklu
leyti er aflað utanbæjar, greiða
þeir hæstu útsvör landsins, hæstu
fasteignagjöld landsins, og flest
önnur bæjargjöld hafa verið
færð í hámark. Og að sjálfsögðu
greiða þeir sitt til ríkissjóðs eins
og aðrir.
Kjölfesta atvinnulífsins
Kjölfesta atvinnulífsins í
Siglufirði eru nokkur fyrirtæki
í opinberri eign. Hin helztu
þeirra eru Síldarverksmiðjur
ríkisins, tunnuverksmiðjan, nið-
urlagningarverksmiðjan, 'togara-
útgerðin og hraðfrystihús S.R.
Onnur atvinnustarfsemi er hér í
smáum stíl, svo sem smábáta-
útgerð, fisksöltun, smáiðnaður,
byggingaiðnaður, sem ekki
virðist eiga bjart framundan í
svipinn, og ýmis konar þjón-
ustustarfsemi.
Síldarsöltun hefur um langt
skeið verið höfuðatvinnugrein
hér, en hefur lagzt niður að heita
má síðustu ár. Margir Siglfirð-
ingar virðast eiga mjög erfitt
með að sleppa barnatrú sinni á
síldina og hafa rótgróna til-
hneigingu til að gera ráð fyrir
að hún verði framvegis sem
hingað til einn aðalþátturinn í
atvinnulífi bæjarins. Mín skoð-
un er, að þetta sé óskhyggja, sem
ekki eigi næg rök við að styðj-
ast, og geti beinlínis verið háska-
leg.
Síldin hefur verið að fjarlægj-
ast sínar gömlu stöðvar fyrir
Norðurlandi í meira en 20 ár.
Samkvæmt reynslu annarra síld-
veiðiþjóða taka sveiflur síldar-
gangnanna marga áratugi. Mér
finnst sennilegast, að sömu eða
svipuð lögmál stjórni göngum
hennar hér við land. Líklegast
finnst mér, að sveiflan á göngu
hennar frá Norðurlandi hafi ekki
enn náð hámarki, og að það
kunni enn að líða áratugir, unz
hún verður aftur orðin slík
undirstaða atvinnulífs á Norður-
landi sem hún var á tímabilinu
frá upphafi síldveiða við ísland
um 1870 og fram um miðja yfir-
standandi öld.
Þá má ekki líta framhjá þeirri
hættu, að síldarstofninn verði
skertur óhóflega með ofveiði.
Síldarflutriingar
Síldarflutningar og kaup á
síldarafla af erlendum skipum
geta orðið atvinnulífinu hér
nokkur lyftistöng, þ. e. auðveld-
að að halda áfram rekstri þeirra
atvinnufyrirtækja, sem hér eru
til. En mín skoðun er, að valt sé
að treysta á þá til frambúðar eða
leggja mikið upp úr þeim. Síld-
armóttökustöðvarnar á Aust-
fjörðum munu brátt geta annað
vinnslu allrar þeirrar síldar, sem
að landi berst. Síldarflutningar
kosta mikið fé. Móttökustöðvar
hér geta ekki keppt við stöðvar
nálægt miðunum um hráefnið.
Lög eða valdboð um síldarflutn-
inga hingað í stórum stíl hefðu
takmarkaða þýðingu. Utgerðar-
menn, sjómenn og eigendur
vinnslustöðva austanlands, og
fjármálamenn og stofnanir, sem
standa að baki síldarframleiðsl-
unni þar, hafa úrslitavaldið í
sínum höndum og geta þegar
þeim sýnist hrundið valdboðum,
sem ganga gegn hagsmunum
þeirra, eins og bezt sást í síldar-
verkfallinu í fyrrasumar.
Mér virðist vonlítið, að við fú-
um hingað til Siglufjarðar, þegar
fram í sækir, aðra sild en þó, sem
veiðist á nálægum miðum, og
þann aflakúf, sem löndunarstöðv-
ar fyrir austan anna ekki í mestu
aflahrotunum.
Að þessu athuguðu teldi ég fá-
vislegt af ráðamönnum bæjarins
að treysta á síldina sem undir-
stöðu eða afgerandi þátt í at-
vinnulífi bæjarins á næstu árum.
Nýjar atvinnugreinar
Ein af höfuðvillum núverandi
bæjarstjórnarmeirihluta er einmitt
oftrú hans á sildina. Fyrstu sex til
sjö árin, sem hann stjórnaði bæn-
um, setti hann allt sitt troust á
hana og vanrækti algerlega upp-
byggingu nýrra atvinnugreina.
Alþýðubandalagið og Sósíalista-
flokkurinn hafa hinsvegar um
langt árabil lagt áherzlu á nauð-
syn þess, að efldar yrðu nýjar
atvinnugreinar í bænum, og átt
frumkvæði að og stuðlað að
stofnun atvinnufyrirtækja í öðr-
um starfsgreinum í bænum. Má
í því sambandi minna á tunnu-
verksmiðjuna, niðurlagningar-
verksmiðjuna og togaraútgerð-
ina.
Alþýðubandalagið telur, að
sú bæjarstjórn, sem kjörin verð-
ur eftir nokkra daga, eigi að
hafa frumkvæði um eflingu
þeirra atvinnugreina, sem fyrir
eru í bænum, fullnýtingu þeirra
möguleika í atvinnulegum efn-
um, sem fyrir hendi eru, og sköp-
un nýrra atvinnugreina. Að
þessu á bæjarstjórnin að vinna
í góðri samvinnu við verkalýðs-
samtökin og hverja aðra, sem
hönd vilja leggja að því verki.
Þetta hlutverk, varðstaða um at-
vinnulíf bæjarins og efling þess,
á að vera fyrsta og æðsta boðorð
bæjarstjórnarinnar, því sé það
vanrækt, siglir samdráttur,
hrörnun, fólksflótti og vandræði
í kjölfarið.
Höfuðatriði
Það sem Alþýðubandalagið
leggur höfuðáherzlu á í þessu
sambandi er eftirfarandi:
Bæjarfélagið stuðli að aukningu
þorskútgerðar úr bænum með þvi
að koma upp heppilegum útgerð-
arhúsum og bæta é annan hátt að-
stöðu til útgcrðar báta og skipa
af ýmsum stærðum, og aðstöðu
til fiskverkunar.
Bæjarstjórnin vinni að bygg-
ingu dráttarbrautar og aðstöðu til
skipasmíða, sem mundi, ef vel
væri á málum haldið, geta verið
undirstaða undir góðum lífskjör-
um hundruða manna.
Bæjarstjórnin stuðli eins og hún
frekast getur að eflingu niður-
lagningar- og niðursuðuiðnaðar úr
Þriðjudagur 17. maí 1966. - 7. tbl. - (Ath. að dagsetning á forsíðu er röng).