Mjölnir - 17.10.1975, Blaðsíða 5

var rifinn fyrir nokkr-
um árum, og líka lifrar-
bræðslan, sem stóð austan
við brakkann.
Fyrst maður er staddur
við endann á Grundargöt-
unni, er bezt að staldra við
hjá Ytra-húsinu. Það íbúðar-
hús var byggt 1861-2, og er
elzt allra húsa í Siglufirði.
Það lítur að mestu út eins
og þegar það var byggt. Að
vísu var seinna byggt aust-
an og norðan við það, en
suðurhlutinn er upprunaleg-
ur. Þetta hús hefur litla
umönnun hlotið nokkur síð-
ustu árin, þó eigandinn
reyndi af veikum mætti og
litlum efnum að hlúa að því
seinustu mánuðina, sem
hann lifði. Það sést ennþá
við hvað hann gafst upp.
í krikanum milli Ölagötu
og Suðurgötu var, í gamla
daga, lind, sem hafði merku
hlutverki að gegna. Hún
var landamerki milli Hafn-
ar og Hvanneyrar. í staðinn
fyrir að gera vel í kring um
hana var hún hulin, því læk-
ur eða lind er náttúrulega
til óprýði í svona fögru um-
hverfi.
Utarlega í Ólagötu er
reykhús. Áður var það not-
að til annars. Gaman væri
að vita til hvers, og hver
byggði það og hvenær.
Sunnan við það, og áfast,
er Tynesarbrakkinn, þ: e.
Sunnubrakkinn. Bryggjuhús-
ið langa er að stofni til frá
tíð Ole Tynes. Skemman
syðst á lóðinni er falleg og
ber byggingarmeistaranum
vitni um tvennt: Smekk og
forsjálni. Þakið á henni er
gert fyrir okkar veðráttu.
Það sligast ekki undan snjó,
— hann tollir ekki á þess-
um bratta.
Sunnan við skemmuna
stóð Mallabrakki, eða
Doddabrakki. Hann var rif-
inn 1973. Þar suður af stóð
annar brakki, (annar Malla-
brakki?), sem rifinn var fyr-
ir löngu. Þá kemur Antons-
brakkinn, sem nú er ekki
nema svipur hjá sjón, síðan
viðbyggingin vestan við
hann var fjarlægð að mestu.
Sunnan við Antonsbrakk-
ann stóð Snorrabrakkinn,
og sneri norður og suður.
Rifinn fyrir löngu. Þá er
komið að Ingvarsbrakkan-
um, sem er stór kumbaldi.
Skaftabrakkinn er eigin-
lega þrjú hús: Gamla bryggju
húsið, íbúðarhúsið og vest-
urhúsið. Það væri gaman að
vita sögu gamla bryggju-
hússins.
Njarðarbrakkinn er næst-
ur, en sunnan við hann er
svo perla brakkanna: Roalds
brakkinn, eins og gamlir
Siglfirðingar kalla hann, eða
ísfirðingabrakkinn, eins og
hann er nefndur nú, er mik:
ið hús að útliti og byggingu.
Líkist Vestersenshúsinu í
stíl.
Þetta hús er a.m.k. 60
ára gamalt, byggt sem ver-
búð og síldarskemma og
hefur ávallt verið það. Ég
held það sé lítið breytt frá
fyrstu gerð. Fyrst kom ég
í þetta hús 9 ára gamall, og
á þaðan góðar minningar
. um lykt af síld, netum og
kryddi, en auðvitað eru
minningamar um fólkið hlý-
legastar. Morten Ottesen
réði þar þá ríkjum. Hann
hafði hirð í kringum sig,
með mötuneyti. Þar borðuðu
síldarspekúlantar, háskóla-
borgarar og séní. Mér fannst
þetta skemmtilegir karlar,
sem körpuðu og hlógu ó-
sköpin öll. Stúlkumar bjuggu
í sjálfum brakkanum uppi,
en karlarnir í viðbyggingu
að norðan. Seinna keypti
Samvinnufélag ísfirðinga
eignjna og fólkið var flest
að vestan. Ég var orðinn
fullorðinn þegar ég kom í
brakkann í annað sinn. Mér
fannst ég kannast við hvert
skot, og þar er enn lykt af
kryddi.
Þarna er ekki margt úr
sér gengið, enda hefur hús-
ið lengst af verið í umsjá
snyrtimennis.
Ég hleyp yfir Ásgeirsíshús-
ið, því þó þar hafi verið bú-
ið í nokkmm kompum yfir
sumarið, og þarna hafi verið
merkilegt íshús, er varla
hægt að lýsa því nú.
Þá tekur Bein við. Þama
var beinaverksmiðja, þ.e.
fiskbein voru möluð þar.
Væri ekki ráð að einhver
þeirra, sem við bygginguna
unnu eða unnu í sjálfri verk-
smiðjunni, tæki að sér að
skrá sögu hennar?
Syðsti-brakkinn var sá
eini af öllum þessum brökk-
um, fyrir utan Hjaltalíns-
brakkann, þar sem stúlkur
bjuggu á neðri hæð. Uppi á
lofti bjó saltandinn og
hafði kontór. Þar bjó líka
kvenfólk, og niðri var kven-
fólkið einrátt. Þessi brakki
var mest út úr, og þar varð
oft róstusamt í grennd, en
þó aldrei úr hófi.
Þarna beint austur af var
Anleggið. Söltunarstöð með

Rauðka og Grána
Þessl fallegasti verksmiSjureykháfur á landlnu var búinn að standa þarna við hlið Gránu í meira en hálfa öld. Ef
hann hefði staðið i grennd við Reykjavik, hefði enginn arkitekt þorað að hanna fiskiðjuver honum til falls.
Bakki
Guðmundur Bjarnason, eftirmlnnilegur og mikill persónuleiki byggði húsið í Bakka 1907.
Isfirðingabrakkinn
rla brakkanna, Roaldsbrakkinn, er mikiö hus að útliti og byggingu.
öllu tilheyrandi byggð á
staurum úti á sjó, án tengsla
við land. Það er löngu fyrir
bí.
Þau eru mörg gömlu hús-
in, önnur en brakkar, sem
vert er að gefa gaum að.
Það hafa verið byggð
mörg snotur hús í bænum,
úr steini og gleri, en elíkert
þeirra jafnast á við Wedins-
húsið að formi og stíl, að
ég tali nú ekki um Vester-
senshúsið, sem mér finnst
fallegasta hús bæjarins. Sem
betur fer eru þessi hús í
góðra manna höndum, er
láta sér annt um viðhald
þeirra.
Fyrst ég er farinn að tala
um íbúðarhús, og kominn
út í Hvanneyrarbraut er
bezt að bregða sér út í
Bakka. Þar eru tvö hús
byggð 1907. Annað' þeirra
snoturt portbyggt hús,
byggði Guðmundur Bjarna-
son. Hann var ávallt kallað-
ur Guðmundur í Bakka. Eft-
irminnilegur og mikill per-
sónuleiki.
íshúsið í Bakka er orðið
hrörlegt, en brakkinn er nú
íbúðarhús.
Ef við förum suður fjör-
una, sjáum við máske móta
fyrir sökkli Goosbrakkans
sunnan Hvanneyrarár, og
þar skammt fram af, á
sjávarbotni, eru leyfar af
bryggjunni. En til að sjá
þær þarf fleytu og logn.
Við Hvanneyrarkrókinn
var Ásgeirsbrakkinn, tveggja
hæða steinhús, byggt árið
1917. Hann brann og var
felldur.
Svo förum við niður með
flóðvamargarðinum. Þetta
var rómantískur garður í
gamla daga, á fögrum vor-
og sumarkvöldum. Nú er
gamli garðurinn brotinn og
illa farinn, en sá nýi ger-
sneyddur allri rómantík.
Þá komum við að Lúð-
víksbrakkanum, sem byggð-
ur var 1917. Þar er nú bif-
reiðaverkstæði og smurstöð.
Þama norður af var plan og
löng bryggja. Af henni sést
nú hvorki tangur né tetur.
Það eru mörg önnur
merkileg gömul hús í bæn-
um, sem ég hefi ekki talið
upp. Þau bera flest vott um,
að fyrir 50-100 ámm kunnu
menn að byggja hús fyrir
siglfirzkar aðstæður, en vert
er að leiða hugann að því,
að hentugustu og fallegustu
húsin byggðu útlendingar.
Ég hefi heyrt unga menn
og framsækna tala um, að
réttast væri „að setja jarð-
ýtu á þetta gamla drasl.“
Jarðýtan er þarfaþing, það
sést bezt á Hólsánni. En
væri ekki nær að ganga bet-
ur um sum þessara gömlu
húsa, og jafnvel nota þau
til einhvers, sem hæfir fram-
sæknum anda jarðýtualdar-
innar?
Saga Siglufjarðar er alltof
snar þáttur í þjóðlífinu, til
þess að henni sé sýnt tóm-
læti. Varðveizla gamalla
húsa er virðingarvottur við
liðna tíð og söguna.
Gömlu húsin mega ekki
öll fara á haugana, eins og
meginið af söltunaráhöld-
unum okkar.
Það er ekki hægt að varð-
veita öll gömul hús, og sölt-
unarstöð er ekki hægt að
varðveita í heilu lagi. En
það má ýmislegt betur gera
en nú tíðkast. T.d. mætti
búa til líkan af síldarplani
með öllu tilheyrandi, og
gera það þá áður en allt er
glatað, sem hægt er að
styðjast við.
MJÖLNIR _ 5