Fylkir - 25.08.1950, Blaðsíða 3

FYLKIR
3
Ræða Gunnars
Framhald af 1. síðu.
ar njÓLa ávaxta af eljn þeirra
og iðju. Mörgum áfanga var
náð^og ofl var sigri fagnað,
áður en lokamarkinu var náð
og lokasigurhátíðin haldin á
Þingvöllum '944.
Flest af okkur, sem hér er-
um samankomin, munum
þann merkilega og glæsilega
áfanga, sem náðist þann I.
desember 1918 í frelsisbar-
áttu vorri, er vér fengum við-
urkennt fullveldið, þótt vér
urðum áfram um óákveðinn
tíma að lúta því hlutskipti,
að vera í konungssambandi
við annað ríki og að hafa
nokkur af þýðingarmestu og
viðkvæmustu málum vorum
enn um stund í forsjá annars
ríkis.
Nokkur af oss munu og
minnast þess þýðingarmikla
og merkilega áfanga, sem náð
ist í frelsisbaráttu þjóðar vorr
ar 1904 er vér fengum fyrsta
innlenda ráðherrann, sem
leiddi vald sitt frá meirihluta
Alþingis og bar ábyrgð á gerð
um sínum og embættisathöfn
um öllum gagnvart Alþingj
Islendinga einungis.
Fæslir af oss og kannski eng
inn hefur lifað þann álanga
sem náðist í frelsisbaráttu
vorri 1874, er Kristján kon-
ungur IX., fyrstur Danakon-
unga, kom til lands vors og
færði oss réttarbótina miklu,
nýja stjórnarskrá.
Kristján IX. konungur
kom ,,með frelsisskrá í föð-
urhendi", eins og skáldio
kvað. Og það er ekki út í
myrkrið mælt eða að tilefnis-
lausu að ég minnist hér á
þessurn stað og á þessari
stundu á þennan áfanga,
þenn’an minnisstæða atbtirð í
stjórnmálasögu þjóðar vorr-
ar, — því einmitt hantt og
1000 ára afmæli þjóðar vorr-
ar var tilefni þess, að Vest-
mannaeyingar héldu fyrst sér
stæða og eigin þjóðhátíð hér í
Vestmannaeyjum, — í þessum
fagra, tignarlega og sérkenni-
lega útistað, — Herjólfsdal.
Nær óslitið síðan 1874. eða
í rúrna 7 tugi ára hafa Vesl-
mannaeyingar haldið „Þjóð-
hátíð“ sína hér í þessum und
urfagra og sérkennilega stað,
stað sem er fegurri en jafnvel
hinar fegurstu lýsingar af
fögrum álfasölum og ævin-
týrahöllum í þjóðsögutn vor-
um.
Til þessarar hátíðar hlakka
allir Vestmannaeyingar og
meginhluta hvers árs sjá þeir
Þorsfeinssonar
hana fyrir framan sig setn
l'agra framtíðarhillingu.
Og á þessari hátíð, þjóðhá-
tíðum í Herjólfsdal, komasL
Vestmannaeyingar árlega næst
því að eiga eitt hjarta og eina
sál, því í luigarbúningi ytri
og innri áhrifa þessara virðu-
legu hátíðarhalda sameinast
Eyjabúar um það eitt, að
njóta heilbrigðrar gleði og
hvíldar í skauti náttúrunnar
og blessa sitt eigið byggðar-
lag og fósturjörðina alla.
Ágreiningur og Logstreita
hversdagsleikans og hinar dag
legu áhyggjur hverfa. Menn
gleyma unt stund hinu dag-
lega stríði og striti og öllum
önnum starfsdagsins fyrir
sameiginlegri hvíld, þörf á
sameiginlegri ró og sanreigin-
legunt friði, setn vér öll njót-
unt hér í hinum fagra fjalla-
sal við töfrandi og heillandi
náttúrufegurð og í tilbeiðslu
við æðsta vald og æðstu for-
sjá á himni og jörðu.
Mörg rík rök ltníga að þ?í,
að þessi hátíðahöld hafa alla
tíð átt svo alnrennftm og ó-
venjumiklunt vinsældunt að
fagna hjá öllum Eyjabúum, —
sem raun ber vitni. Fyrst ber
það til, að ég efast um, að
nokkurs staðar annars staðar
á okkar stórbrotna og tignar-
lega landi gefi að líta nteiri
og tilbreytingaríkari legurð
en hér í Herjólfsdal, — nenta
ef vera kynni á hinum sögu-
ríka og fornhelga stað þjóð-
arinnar, Þingvöllum.
Það er einn af hinunt ótelj-
and'i kostum Vestmannaeyja,
að eiga einn fegursta og glæsi
legasta útihátíðarstað, sem
fyrirfinnst á landi voru.
í annan stað veldur því
vafalaust sá árstími, sem há-
tíðahöldum þessum hefur
jafnan verið valinn — hásum-
artíntanum — þegar ntest og
bezt gætir þeirra dýrmætu dá-
semdaráhrifa sólarinnar, sem
skapa og ntagna allt líf og
færa náttúruna alla í sinn feg-
ursta töfrabúning.
Þá klæðist fósturjörðin fyr-
ir áhrif sólarvaldsins sínum
fegursta og tilkomumesta
skrúða. Þá birtist fjallkonan
oss í sínu íburðarmesta
skrauti. Einmitt á þessuni
tíma árs birtist hún oss í sín-
um töfrabúningi, fyrst og
fremst sem tákn hinnar full-
komnustu fegurðar og full-
komnustu tignar, en einnig
sem tákn hinnar blíðustu og
mildustu ntóður, — móður
allra landsins barna.
Ekkert ltefur eins lriðandi
og gölgandi áhrif á sálarlíf
vort, hugsanalíf vort og jafn-
vel hið daglega athafnalíf
vort og að eiga þess kost, að
njóta fegurðar og tignar og
dásentda hinnar stórbrotnu
náttúru okkar ástkæra föður-
lands.
Vestmannaeyingar eru svo
gifturíkir, þeir eru svo hatn-
ingjusamir, að eiga þessa kost,
ekki einungis undir ytri á-
hrifum þessara hátíðahalda,
heldur einnig oft ella, — á
hverju sumri, með því einu,
að fara aðeins út fyrir ,,hlað-
varpann“, — því hér, — að-
eins eftir stundarfjórðungs
göngu frá heimili sínu getur
hver og einn ekki aðeins rtot-
ið tignar, tilbreytileik og feg-
urðar Vestmannaeyja, heldur
einnig séð og heyrt náttúruna
sjálfa, í lífi, í gróanda og í
margvíslegunt og óteljandi
þróunarntyndum hennar.
Og hvað er ákjósanlegra?
Hvað æskilegra? Hvað nauð-
synlegra, en að ganga slíka
göngu og á slíkan fund og
að mega, — eftir langan og
oft strangan starfsdag —
stormasantan og erfiðan vet-
ur, — njóta hvíldar við brjóst
fósturjarðarinnar í tilbeiðslu
og þökk og að fá í bókstaf-
legunt og beinum skilningi að
heyra andardrátt og hjartslátt
hinnar mildu móður allra
landsins barna fósturjarðar-
innar.
Vissulega eiga Vestmanna-
eyingar alls þessa nteir og bet
ur skilið, en aðrir íbúar þessa
lands. Fyrst og frenist vegna
jtess, að segja má, að hér búi
undantekningarlítið dugmik-
ið og dáðríkt drengskapar-
fólk. Þó að Eyjarnar séu fagr-
ar og tilkomumiklar svo af
ber, einkum í vorgróandan-
um og á hásunrarstímanum,
þá veldur lega þeirra og af-
staða, einkunt til nálægra
jökla því, að hér er oft óblíð
veðrátta, einkum að vetri til,
þegar stonnarnir gnauða, oft
án afláts, — oft vikum saman,
— og þegar hinar trylltu, ofsa-
fengnu og ágengu úthafsöld-
ur berja hamrabeltin og sjáv-
arströndina látlaust og misk-
unnarlaust.
Það er því engunt heiglum
hent eða á neins meðalmanns
færi, að sækja hér gull í greip-
ar Ægis, yrkja jörðina eða
vinna að öðrum nauðsynleg-
um og gagnlegum störfum
svo að vel fari og geti orðið
til verulegs viðgangs og vaxt-
ar fyrir bæjarfélagið í heild.
En hin óvenju öra og frjóa
þróun, sem orðið hefur á s. 1.
Hverjir st-ela, lagsi?
Framhald af 2. síðu.
hægindið, norðan í hæðinni. En
það skiptir engu móli hér.
Verkin tala, maðurinn hefur,
eftir skjölunum að dæma, sem
hann hefur skrifað nafn sitt á,
selt annarra eign. Þessu munu
fáir hrósa, nema ef svo færi, að
hann gæti enn fengið undirritað
gæðavottorð um sjálfan sig,
svona bara eftir gömlu lagi. Gort
arar og grobbarar eru alddrei og
ve.ða aldrei mikilsmetnir.
Nú verður ekki miklu fleiri
crðum á manninn eytt í þetta
sinn og er þó „enn margt ótal-
að", eins og Guðmundur ríki
sagði.
Mér er stirt um allar bæna-
gerðir til handa svona manni
eins og öðrum. En hann þarf
góðra bæna við, ekki síður en
aðrir eða kannske nokkuð frem-
ur.
Þessvegna nota ég hér bæna-
vers hins gáfaða skálds, sem
nú er andaður fyrir meira en
heilli öld. Það er svona ef ég
man rétt:
„Vertu þess óska ég,
óvinur hryggðanna.
Ranglætis rumba treg,
reiðhestur dyggðanna,
Réttlætis sóma sár,
siðgæðis bytna held,
gæfunnar lyppu lár,
lastanna baula geld."
Svo er nú það og það er nú
svo. Þ. Þ. V. ætti að reyna að
muna það.
áratugum í öllu 'atvinnulífi
Eyjabúa og mjög aukin vel-
megun alls þorra bæjarbúa
ber þess órækt vitni, að hér
hafa búið og hér hafa starfað
f ramsæk nir raunsæismenn;
menn sem jöfnum höndum
liafa notað margra ára, — en
stundum dýrkeypta eigin
reynslu, og jafnvel reynslu
forfeðranna, sem hér höfðu
búið á undan þeim, — og dýr-
mætar nýjungar síðari tíma á
tæknilegum eða fræðilegum
sviðum í atvinnu- og fram-
leiðsluháttum.
Menn, sem með drengskap
og dugnaði og með styrkum
vilja og brennandi áhuga og
óbifandi trausti á eigin mátt
og möguleika hafa brotizt
fram úr fátækt og frumstæð-
um og fábreyttum framleiðslu
tækjum og atvinnuháttuxn,
fi'am til fyllstu nota af nýj-
ustu tækni og aðfei'ðum til
fullkomnustu hagnýtingar á
hinum mikla auði, sem
geymdur er í hafinu. við og
djúpinu út frá Vestmanna-
eyjum.
Framhald á 4. síðu.