Fylkir - 13.10.1950, Side 1

Málgagn
Sjáifstæðis-
flokksins

Vestmannaeyjum, 13. okt. 1950 18. tölubiað.
2. argangur.
Athafnafrelsi
í stað ofstjórnar
íslendingar hafa svo oft bæði
í ræðu og riti verið minntir á
kúgun Dana og það ófremdar-
ástand sem hér ríkti bæði í verzl
unar og athafnamálum lands-
manna á meðan að þeir rétðu
hér lögur og lofum. Verzlunar-
stéttin og þjóðin öll minnist ár-
lega þeirra manna, sem með
framsýni og óbifanlegri trú á
mátt þjóðarinnar, tóku upp bar-
áttuna við hina dönsku verzlun-
areinokun. Framtak þessara
manna og sá árangur, sem þeir
náðu, varð til þess, að þjóðin
vaknaði til meðvitunar um mátt
sinn og jnegin. í kjölfar þess á-
rangurs, sem náðist í verzlunar-
málunum og þá fyrst og fremst
á sviði útgerðarmálanna. Menn
létu sér ekki nægja lengur.að
horfa á hin erlendu fiskiskip
moka upp aflanum fast upp við
strendur landsins, heldur gerð-
ust smátt og smátt virkir þátt-
takendur, með breittum veiði-
aðferðum og stækkandi skipa-
stól.
Þess ber að geta og má aldrei
gleyma, að á þessum tíma voru
menn frjálsir athafna sinna,
bæði á sviði verzlunar og í at-
vinnumálum og að sá árangur,
sem náðist var fyrst og fremst
og eingöngu að þakka því at-
hafnafrelsi sem hér ríkti.
Því miður verður ekki annað
séð, en að þjóðin sé í dag kom-
in yfir hundrað ár aftur í tím-
ann á þessu sviði, þannig að ást
standið er nú lítið eða ekkert
betra, en það var á tímum
dönsku einokunarverzlunarinn-
ar. Einstaklingurinn og réttindi
hans eru að hverfa fyrir alræði
fárra nefnda. Stöðugt hefur at-
vinnufrelsi manna verið heft í
fleiri og sterkari fjötra. Ný bönn
og nýjar kvaðir hafa verið til-
kynntar, og nýjar hindranir hafa
verið fundnar upp til að gera
alla framleiðslu, verzlun og aðr-
ar athafnir manna erfiðari og
flóknar og þungar fjársektir
lagðar við ef út af er brugðið.
Jafnframt hafa nýjar nefndir,
sem flestar eru rándýrir bagg-
ar á ríkissjóði, eða framleiðend-
um orðið til. Framleiðendur og
verzlunarmenn þurfa að e/ða
miklum tíma sínum og lífi i að
hlaupa á milli ráða og nefnda
með umsóknir sínar, oft án nokk-
urs árangurs. Svo mikið er brjál-
æðið orðið í þessum efnum, að
mönnum er óheimilt að ditta að
húseignum sínum eða h j .lóð-
um, ef til þess þarf sememnt eða
annað erlent efni, nema með
leyfi opinbers aðila. Nærtækt
dæmi um þetta er dómur hæsta-
réttar, þar sem viðkomandi aðili
var dæmdur í 800 króna sekt
fyrir að steypa garð í kringum
lóð sína, án leyfis eða í banni
fjárhagsráðs. Slíkt hefði orðið
frægt að endemum á sínum tíma
og lifað í sögu þjóðarinnar, ef
dönsku kúgararnir hefðu beitt
landsmenn slíkum fantatökum.
í dag eru þetta lög á íslandi.
Viðskipti framleiðenda hér við
innflutningsyfirvöldin eru löngu
kunn. Mörg dæmi eru til fyrir
synjun nauðsynlegra veiðarfæra,
synjun fyrir nauðsynlegum á-
höldum eða "verkfærum til hrað-
frystihúsanna, synjun fyrir nauð-
synlegum vélahlutum til bátaflot
ans. Nærtækasta dæmið í þess-
um efnum er umsókn Guðna
Grímssonar, skipstjóra, um 500
króna innflutningsleyfi fyrir véla
hlutum, sem ekki fékkst af-
greidd hjá Viðskiptanefndinni
fyrr en þingmaðúr kjördæmis-
ins skarst í leikinn. Menn sem
skilað hafa þjóðarbúinu miljón-
um í erlendum gjaldeyri, eru
hundsaðir þegar þeir þurfa jafn
smávægilegan innflutning og
þetta, til að halda atvinnurekstri
sínum gangandi.
Nú er það vitað, að vegna
aflabrests síldveiðanna og af
fleiri ástæðum, hefur þjóðin átt
við nokkurn gjaldeyrisskort að
búa. En hversvegna ekki að
sníða stakk eftir vextiP Banna
innflutning á öllum óþarfa og
„lúxus" meðan að svo er, en
hafa frjálsan innflutning á nauð
synjum almennings bæði til fæð-
is og klæðis og þess, sem fram-
leiðslan þarnast. Ef útflutningur
framleiðslunnar væri gefinn
frjáls, og framleiðendum væri
gefinn kostur á að nota þann
gjaldeyri seem þeir afla, annað
hvort beint eða í samstarfi við
Frá Oxford-
Eins og bæjarbúum er kunn-
ugt dvöldu hér sumarlangt í ár
5 enskir stúdentar frá Oxford-
háskóla við ýmiskonar vísinda-
legar rannsóknir svo sem jarð-
fræðirannsóknir, skordýra, fugla
og gróðurs. Fóru þeir víðast um
Heimaey og úteyjarnar og varð
mjög mikið ágengt í störfum sín-
um. Myndir tóku þeir af sér-
kennilegu landslagi, jarðmynd-
unum, fuglum, fuglaveiðum og
atvinnulífsmyndir ýmiskonar
sem og sérkennilegum hlutum,
er ekki voru hæfir til burtflutn-
ings, o. fl. Voru þeir mjög á-
nægðir með vísindalegan árang-
ur ferðarinnar til Eyja og sögðu
hann meiri og merkilegri en þeir
hefðu nokkurntíma getað látið
sér til hugar koma.
Til gamans má geta þess, að
jarðfræðingurinn fann m. a. tvo
stórmerkilega steingerfinga, sem
hann í fljótu bragði áleit minnst
milljón ára gamla og merkilega
fyrir það, að finnast hér í Eyj-
um. Var annað kúskels-stein-
gerfingur fundinn suður í Aurar-
skálum minni Klaufar og Stór-
höfða-Víkur, en hitt var stór og
mikill gras-steingerfingur (punt-
strá o. fl.) fundinn nálægt Kapla
gjótu, undan „Blátindi". Þá
fundu þeir líka kristaliseraðan
hörpudisk úti í Alsey, sem sízt
mun yngri að árum en stein-
gerfingarnir, o. m. m. fl. sem
ekki verður talið upp hér. Voru
verzlunarstéttina, mætti frekast
koma framleiðslunni á arðbæran
grundvöll. Tækist það myndu
fleiri leita í framleiðsluna og
aukin framleiðsla leiða af sér
aukna gjaldeyrissköpun og
skapa möguleika fyrir auknum
innflutningi nauðsynja. Þannig
gæti og myndi skapast samvinna
milli þessara tveggja stétta —
framleiðenda og verzlunarstétt-
arinnar, án afskipta frá nefnda-
bákni núverandi ofstjórnarskipu
lags.
Framh. á 4. síðu.
Stútentunum
þeir ákaflega hrifnir af þessum
þremur vísindalegu fundum sín-
um með tilliti til jarðfræðilegr-
ar sögu Vestmannaeyja og hlökk
uðu mikið til, að geta „lagt þá
á borð" fyrir erl. vísindamenn
við háksólann. Fuglalíf Eyjanna
rannsökuðu þeir mjög gaum—
gæfilega sérstaklega þó svölurn-
ar, litlu og stóru. Skordýrum
ýmiskonar söfnuðu þeir í hundr-
aðatali og fluttu með sér ásamt
öllum tegundum gróðurs í Eyj-
um. Var safn þeirra mjög stórt
og vel um búið og skrásetning-
ar allar nákvæmar út í yztu
æsar.
Stúdentarnir tóku sér far héð-
an fimmtudaginn 7/9 með m.b.
Skógafossi til Reykjavíkur, en
þaðan fóru þeir svo með „Gull-
fossi" til Englands á laugardag.
Þegar þeir voru nýlega farnir
fram hjá Eyjum átti ég tal við
fyrirliða þeirra, H. Sauthon, og
bað hann mig þá að skila beztu
kveðjum og alúðar þakklæti til
hinna mörgu Eyjamanna, sem
liðsinntu þeim í störfum þeirra
og auðsýndu þeim margskonar
velvilja og gestrisni, en sem þeir
komust ekki yfir að kveðja áður
en þeir héldu frá Eyjum.
Mó hiklaust fullyrða, að þeir
voru innilega hrifnir af Eyjunum
og vinsamlegum viðtökum eyja-
búa enda rómuðu þeir hvort-
tveggja mjög, meintu það hjart-
Framhald á 4. síðu