Fylkir - 22.12.1958, Blaðsíða 11

jÖLABLAÐ FYLKIS
7
$4eims um ból
Það var 24. desember árið
1818 í Hallein, litlu þorpi í aust
urrísku Ölpunum. Séra Joseph
Mohr sat einsamall inni í stofu
og las í Heilagri Ritningu. Um
;,ervallan dalinn biðu börnin ó-
þreyjufull kvöldsins, aðfanga-
dagskvölds, því að á þessu kvöldi
máttu þau vaka og fara til
kirkju. Á leiðinni fram dalinn
bar fólkið ljósker, og frá þorp-
inu var dalurinn til að sjá sem
eitt risastórt jólatré með mörg-
um jólakertum á hreyfingu.
Ungi presturinn gaf engan
gaurn að dalnum, sem var
svona glæsilega lýstur. Hann sat
við eikarskrifborðið sitt og las
í Biblíunni. Hann var að undir
búa stólræðuna, sem liann ætl-
aði að flytja þá um kvöldið.
Hann las aftur yfir söguna um
fjárhirðana í haganum, þegar
engill Drottins kom til þeirra
og sagði: „Yður cr í dag frels-
ari fæddur, sem er Kristur
Drottinn í borg Davíðs . . .“
Rétt í þessu var barið að dyr-
um. Hann opnaði og inn gekk
bóndakona, sem hafði slegið
utan um sig þykku sjali. Hún
kom til að segja honum frá
barni, sem hafði fæðzt þá um
daginn í kofa kolagerðarmanns,
einu efsta lnisinu í sókninni.
Foreldrar barnsins höfðu sent
konuna til að biðja prestinn
að koma, leggja hendur yfir
barnið og blessa það, svo að
það mætti lifa og því vel farnast.
Heimsóknin í kofann hafði
mikil áhrif á séra Mohr, en þar
lá konan í daufri birtu á hörðu
fleti, en brosandi af ánægju,
með litla barnið sofandi í fang-
inu. Yissulega voru aðstæður
hér allt aðrar en í jötunni í
borg Davíðs, en samt fannst
honum nú sem síðustu orðin,
er hann las í guðspjallinu rétt
áðan, væru töluð beint til hans.
Og þegar hann snéri heimleið-
is, sá liann skuggalegar hlíðarn-
ar ujjpljómaðar al blysum dal-
búa, sem vqru á leið til kirkju,
og úr öllum þorpunum í ná-
grenninu heyrðist klukkna-
hljómur.
Raunverulegt jólaundur hafði
borið fyrir séra Mohr. Hann
settist við skrifborðið sitt, þeg-
ar hann kom iieim frá rness-
unni, og reyndi að festa á jzapjr-
ír það, sem fyrir hann hafði
fcorið. Orðin urðu að Ijóðlín-
um og versum, og þegar dagur
rann, hafði séra Molir ort kvæði.
Á jóladegi kom vinur lians,
söngkennarinn Franz Xavier
Gruber, og sarndi lag við Ijóð-
ið.
Börnin heyrðu prestinn og
kennarann syngja. Kirkjuorgel
ið var bilað, og varð javí að
gnjra til þess, sem hendi var
næst — Franz Gruber lék undir
á gítarinn. „Guð heyrir til okk-
ar, þ<)tt við spilum ekki undir
á orgelið,“ sagði Gruber.
Þeir vissu ekki, að á Jressari
fæðingarhátíð Krists varð til und
urfagur jólasálmur, sem átti eft-
ir að breiðast út til allra landa
veraldar, Jrar sem jólin eru há-
tíðleg haldin. Og fjögur lítil
börn sendu hinn undurfagra
sálm út í heiminn.
Þau börn, sem fegurstar höfðu
raddirnar í öllum Zillertal í
austurríska Týrol, voru börn
Strasser-hjónanna, Karólína, Jó-
sef, Andrés og Amalía litla, sem
var kölluð Mallí. Hún var svo
lítil, að hún gat ekki farið rétt
með textann. Það var \ iðkvæði
þorpsbúa: „Þessi Strasser—börn
syngja eins og næturgalar.“
Á hverju vori liéldu börnin
norður á bóginn, eins og nætur-
galarnir gera, alla leið ujrjj til
Leipzig, í konungdæminu Sax-
landi, þar sem hin árlega Kaujr-
stefna var haldin. Foreldrar
þeirra gerðu hanzka, og börnin
áttu að sýna og selja hina mjúku
geitarskinnshanzka, sem voru
mjög eltirsóttir.
í Leijrzig var allt á iði, með-
an Kaupstefnan stóð yfir. Og
stundum sótti heimþrá á börn-
in frá Zillertal innan um allan
liinn mikla manngrúa. En þau
gerðu nákvæmlega hið sama hér
og jiati gerðu lieima, Jregar eitt
hvað arnaði að, — Jrau sungu.
Og lagið, sem J)au sungu oftast,
var ujrjráhaldslag þeirra: „Heims
um ból."
Karl Mauracher, víðkunnur
orgelsmiður frá Zillertal, liafði
kennt börnunum lagið. Hann
hafði einhverju sinni verið
kvaddur til að lagfæra orgelið
í nærliggjandi dal, og þegar
viðgerðinni var lokið, bað hann
orgelleikarann að reyna það.
Orgelleikarinn var enginn ann-
ar en Franz Gruber, og ein-
hvernveginn atvikaðist það svo,
að liann sjúlaði jólalagið, sem
hann hafði samið fyrir séra
Molir.
„Þetta lag hef ég aldrei lieyrt
íyrr,“ sagði orgelsmiðurinn og
var ákaflega hrærður. „Væri J)ér
sama Jrótt ég lærði Jrað? Fólkið
í dalnum mínum kann áreiðan-
lega að meta J)að.“ Gruber
bauðst til að skrifa Jrað niður,
en Mauracher sagðist kunna
utan að mörg hundruð lög, sig
rnunaði ekki um eitt í viðbót.
Lagið náði brátt miklurn vin
sældum í dalnum. Orgelsmiður-
inn gerði sér ekki ljóst, að hann
hafði komið með dýrmæta gjöf
frá tveim ójíekktum mönnurn,
sem yrði brátt eign alls lieims-
ins.
Börnin urðu brátt vör við
Jjað, að lagið vakti mikla hrifn
ingu í stórborginni. Vegfarend-
ur námu staðar og hlustuðu, frá
sér numdir af fegurð hins und-
urblíða lags. Og dag einn kom
aldraður maður, sem kvaðst
lieita Pohlenz og vera aðaísöng-
stjóri í konungsríkinu Sax-
landi, til þeirra með aðgöngu-
iniða að hljómleikum, sem hann
stjórnaði í Gewandhaus-hljóm-
leikasalnum — hinni gömlu gild
ishöll vefaranna í Leipzig. Börn
in voru í sjöunda himni.
Þegar þau komu inn í skraut
lýstan salinn, sem var fuílur af
glæsilega búnu fólki, urðu þau
feimin og fögnuðu því, er þau
voru leidd til sætis utarlega á
bekk, rétt hjá sviðinu. Þau voru
frá sér numin, er hljómleikun-
um lauk, en undrun þeirra verð-
ur ekki með orðum lýst, þegar
lierra Pohlenz kvaddi sér hljóðs
og gat þess, að í kvöld væru hér
stödcl fjögur börn, sem liefðu
fegurstu söngraddir, er hann
hefði heyrt um fjölda ára. Hugs
anlegt væri, að þau niundu vilja
syngja fyrir þeirra konunglegu
hátignir, konunginn og drottn-
inguna í Saxlandi, og fyrir aðra
áheyrendur, nokkur lög frá
Tyrol.
Börnin stóðu á öndinni er
þau heyrðu Jjetta, og þau urðu
eldrauð í framan, þegar fólkið
fór að klappa. „Við skulum
bara loka augunum og liugsa
okkur, að við séum komin
heim,“ hvíslaði Mallí að systkin-
utn sínum.
Fyrsta lagið, sem Jiau sungu
var „Heims um ból,“ og þeg-
ar því var lokið ríkti um stund
j hátignarleg þögn, áður en fagn-
J aðarlætin brutust út. Þau sungu
{ öll lögin sem Jtau kunnu, og
j þegar J)au voru búin nreð lögin,
sungu Jrau „Heims um ból“
aftur.
Áheyrendur klöjrjruðu Jrau
ujrj) enn á ný, en þá gekk ein-
kennisbúinn maður inn á svið-
ið og bar þeim boð um, að
þeirra hátignir vildu hafa tal af
þeim.
„Þetta var fallega sungið,"
sagði konungurinn, Jægar börn-
■ in höfðu heilsað honum. „Við
lröfum aldrei heyrt þennan jóla
söng fyrr. Hvaðan er hann?“
„Það er þjóðlag frá Tyrol,
yðar tign,“ sagði Jósef.
„Vilduð þið ekki koma til
hallarinnar og syngja það á jól-
unum?" spurði drottningin.
„Það mundi gleðja börnin okk-
ar.“
Framhald á næstu síðu.