Fylkir - 16.06.1966, Side 1

18. árgangur.
Vestmanaeyjuxn, 16. júní 1966
Júlíana Sveinsdóttir
LISTAKONA
Fædd 31. júlí 1889. — Dúin 17. apríl 1966.
IN MEMORIAM.
Fyrir hönd Vestmannaeyingafé-
lagsins „Heimakletts“ og allra Vest
mannaeyinga er með línum þess-
um minnzt listakonunnar Júlíönu
Sveinsdóttur, sem andaðist í Kaup-
mannahöfn 17. apríl s. 1.
Tvímælalaust er Júlíana mesta
og frægasta listakona, sem hér er
borin og barnfædd. Vestmannaeyj-
ar dáði hún og mat öðrum stöðum
fremur og gerði hún Eyjarnar og
náttúru þeirra víðkunna með verk-
um sínum, en að leiðarlokum
heiðraði hún Vestmannaeyjar með
því að leggja svo fyrir, að jarðn-
eskar leyfar sínar yrðu lagðar hér
í mold.
Júlíana Sveinsdóttir var fædd að
Uppsölum hér í Eyjum 31. júlí
1889. Foreldrar hennar voru Sveinn
Höfðahellir
Fyrir stuttu síðan fórum við
þrjú að skoða Höfðahelli og sann-
færðumst um, að það margborgar
hið litla erfiði að sjá þau náttúru-
undur. Sérstaklega hina reglulegu
steinhvelfingu og algjörar dyrnar
út í þverhnýpið að austan.
Eg hygg, að fleirum hljóti að
fara sem mér, að ætla að gægjast
þar fram af fremstu brún til að
njóta að fullu útsýnisins nær og
fjær, en þess er engihn kostur loft-
hræddum, því við ekkert er að
styðjast annað en hrjúfa bergvegg-
ina. Eg vildi því stinga upp á því,
við bæjaryfirvöldin, að þau létu
setja þar öflugt handrið, svo að
hver og einn gæti öruggur farið
þar á fremstu nöf, og notið þess er
náttúran hefur þar að bjóða.
P. A. Á.
Jónsson, húsasmíðameistari og
kona hans, Guðrún Runólfsdóttir,
sem lengst bjó á Sveinsstöðum, og
ólst Júlíana þar upp til 16 ára ald-
urs í tápmiklum systkinahópi við
öll algeng störf, sem þá tíðkuðust,
fiskverkun, reyta fugl og hirða
skepnur.
Haustið 1905 fór hún í fyrsta
skipti að heiman til náms í Kvenna
skólanum í Reykjavík, en fljótlega
kom fram listhneigð Júlíönu, því
að jafnframt námi í Kvennaskólan
um stundaði hún teikninám hjá
Þórarni B. Þorlákssyni, listmálara.
Tók nú listin allan hug Júlíönu
og tvítug að aldri sigldi hún til
Kaupmannahafnar og stundaði þar
nám í rúm 4 ár.
Frá því að Júlíana fór utan, tví-
tug að aldri, og lagði út álista-
mannabrautina, dvaldist hún lang-
dvölum erlendis og var síleitandi,
en um leið vaxandi listamaður,
sem beitti sig hörðum aga og hlaut
þegará miðjum aldri almenna við-
urkenningu fyrir verk sín. Var Júl-
íana, er hún andaðist, einn fræg-
asti listamaður Norðurlanda og
Evrópu, og hafði hlotið fjölmörg
heiðursmerki og verðlaun.
Hér skal aðeins nefnd Eckersberg
orðan, sem Júlíana hlaut árið 1946
fyrir mynd af Yztakletti og Elliða-
ey, en verðlaun þessi eru eftirsótt-
ustu og frægustu listaverðlaun
Dana. Á listsýningu í Mílanó árið
1952 var henni veitt heiðurmerki
úr gulli fyrir ofið teppi, en Júlíana
dvaldist oft á Ítalíu og var mikill
aðdáandi ítalskrar listar.
Listaverk hennar eru á söfnum
víða um Evrópu og nokkur verk
hennar eru til á Listasafni ríkisins.
Sem dæmi um mat manna á list
hennar skal þess getið, að á sýn-
ingu 519 málverka í Charlottenborg
haustið 1947, keypti danska Ríkis-
listasafnið aðeins eina mynd, var
það mynd eftir Júlíönu, sem heitir
„Klettaströnd við Vestmannaeyj-
ar.“
Þegar þessa er minnst er enn til-
finnanlegra okkar bæjarfélagi að
eiga ekki listasafn, þar sem geymd
væru einhver verk þessarar frá-
bæru listakonu.
Þrátt fyrir langdvalir fjarri ætt-
landi sínu bar Júlíanaá vailt svip
síns heimalands og þá fyrst og
fremst bernskustöðvanna, Vest-
mannaeyja, en hingað kom hún
svo til á hverju sumri til að heilsa
upp á ættingja sína og mála. Eru
öll frægustu og merkustu málverk
hennar máluð í þessum ferðum.
„Mér þykir alltaf vænt um Eyj-
arnar mínar“, segir Júlíana í við-
tali 1955 og í sama skipti segir hún:
„Þegar ég kom til íslands í fyrsta
sinn etfir stríðið, fannst mér t. d.
ég sjá Vestmannaeyjar í fyrsta
sinn; þetta litahaf, sem við mér
blasti og augað hafði þráð svo
lengi. Það er eins og lífsnæring, í
hvert sinn er maður kemur til ís-
lands. Þar streyma verkefnin móti
manni, landið og náttúra þess tek-
ur mann á sitt vald, gleður mann
og endurnærir. Eg lifi mig alltaf
inn í umhverfið og staðina, þar sem
ég er að mála, reika þar um tím-
um saman og skoða litina, áður en
ég byrja á sjálfu verkinu.“
Þessi orð lýsa vel ást hennar til
22. tölublað.
landsins og átthaganna, listar sinn-
ar og viðfangsefnis. Fyrst og fremst
tjáði hún þó heitar tilfinningar sín-
ar í sterkum myndum af náttúru
Eyjanna. í sterkum brúnmn og
grænum lit með dimmblátt haf í
forgrunni rís Heimaklettur og hreif
fólk, sem aldrei leit Heimaklett
nema í verkum Júlíönu. Einkenn-
ast verk Júlíönu af mildi og hlýju
undir hrjúfu yfirborði eins og hún
Framhald á 2. síðu
FN - sendiriin
Fyrir nokkru var settur upp á
Klifinu af Landsímanum og á veg-
um Ríkisútvarpsins svokallaður
FM-sendir. Útvarpssendir þessi send
ir á bylgjum með mjög mikilii
tíðni, er gerir það að verkum, að
truflana gætir mjög lítið í þeim
útvarpstækjum er skilyrði hafa tii
að taka á móti þessum bylgjum, en
það hafa flest útvarpstæki nú orð-
ið. Var því að þessu hin mesta bót,
þar sem truflana á venjulegri
bylgjulengd útvarpsins gætir mjög
mikið hér í Eyjum, hvað sem veld-
ur slíku.
En sagan er ekki nema hálfsögð,
þar sem svo er ástatt, að frá upp-
hafi hefur sendir þessi verið meira
og minna óvirkur — bilaður lang-
tímum saman, og núna upp á síð-
kastið hefur hann alls ekki sent
út. Ekki veit sá, er þetta ritar af
hverju þetta stafar — og má það í
sannleika einu gilda, hitt hlýtur að
vera krafa, að úr því þessi FM-
sendir var settur upp, að þá sé þann
ig frá hlutunum gengið, að hann sé
í lagi og að útvarpshlustendur hafi
af honum þau not — er væntanlega
í upphafi var til ætlazt.
Þannig mun vera í pottinn búið,
að Landsíminn mun eiga að sjá um
og hafa tekið að sér fyrir Ríkisút-
varpið að halda við og sjá um við-
gerðir á tækjum þeim, er hér um
ræðir. Verður því að ætlast til af
Landsímanum, að hann sjái um að
þessi margumtalaði FM-sendir kom
ist sem fyrst í lag og að hann verði
í framtíðinni í því lagi að útvarps
notendur hafi af honum full not.