Fylkir - 17.02.1967, Qupperneq 1

19. árgangur. Vestmannaeyjum, 17. febrúar 1967. 6. tölublað.
ÁLVERKSMIÐJAN
lyftistöng
Helgi Bergs ritar í síðasta Fram-
sóknarblað langa grein og mikla, er
hann nefnir Skipulag í stað óstjórn
ar. Virðist Helgi vera töluvert á
eftir tímanum með þessa grein
sína, því ekki hefði verið órétt-
mætt, að hún hefði borið þetta
nafn á tímum vinstri stjórnarinnar
sálugu, og hefði þá verið algert
réttnefni. En það er nú einu sinni
svo, að það mál er heldur við-
kvæmt fyrir þá Framsóknarmenn
og reyndar fleiri, ef á það er
minnzt. Þarf heldur engan að furða
þótt þeir líti undan þegar rætt er
um þá stjórnartíð, ekki var hún
svo blómleg, meðan hún var og
hét.
Alþingismaðurinn minntist á það
í grein sinni, sem vissulega er satt
og rétt, að fiskifræðingar héldu því
fram, að þorskstofninn við landið
væri þegar fullnýttur og jafnvel
um ofveiði að ræða. Að vísu mun
þetta ekki vera álit allra, sem telja
sig hafa vit á málunum, en skylt
mun þó vera að taka mark á þeim
mönnum, sem lagt hafa fyrir sig
rannsóknir á þessum atvinnuvegi.
Taldi hann þá, að beinast lægi við
fyrir okkur íslendinga að reyna að
hrifsa eins mikið til okkar af hrá-
efninu og hægt væri, meðan eitt-
hvað væri enn til af því í sjónum,
svo að ekki yrðu aðrir á undan
okkur til þess. En þetta mátti helzt
ráða af skrifum hans.
Þá hlýtur þeirri spurningu að
skjóta fram í kollinum á mönnum,
hvað þeir Framsóknarmenn hafi
hugsað sér að gera, ef svo færi, að
fiskimið landsins yrðu upp urin, og
ekki lengur hægt að treysta á fisk-
veiðarnar sem aðalatvinnuveg. Það
væri auðvitað óskandi, að svo yrði
ekki, en má samt gera ráð fyrir því
að svo gæti orðið.
Allir hugsandi menn sjá strax,
að ei.na leiðih yrði að snúa sér að
öðrúm. at.vinnuveigum, sem hægt
væri að byggja afkomu. landsins á.
Þessu hafa samt Framsóknarmenn
fyrir íMt
og kommúnistar í stjórnarandstöð-
unni barizt á móti af alefli að hægt
væri að gera. Á ég þar við álverk-
smiðjuna, sem þeir sáu rautt yfir,
ef á hana var minnzt. Til allrar
hamingju öðluðust þau lög þó gildi
sem kváðu á um framtíð hennar,
til mikillar gremju fyrir andstæð-
inga hennar, an auðvitað gleði fyr
ir framsýna landsmenn.
Það þykir sjálfsagt að hafa sem
mest og bezt björgunartæki um
borð í hverju skipi, sem um höfin
siglir, og á flestöllum fiskibátum
eru nú orðnir tveir björgunarbátar,
svo hægt sé að treysta á annan
þeirra, ef hinn skyldi bila. Er ekki
rétt og sjálfsagt að gera einnig
slíkar varúðarráðstafanir fyrir land
og þjóð? Er ekki heldur mikið að
treysta einungis á einn stopulan at-
vinnuveg í landinu? Er það ekki
rétt spor að fara að dæmi annarra
þjóða og reyna að hafa sem víð-
astan grundvöll undir atvinnu
landsmanna? ÞesSar spurningar
mættu menn hugleiða með sér og
jafnvel hugsa nokkur ár eða ára-
tugi fram í tímann.
Stjórnarandstaðan lagði sig alla
í framkróka á sínum tíma með að
véla um fyrir almenningi í álverk-
smiðjumálinu. Kenndi hjá þeim
margra grasa í blekkingum og rang
túlkun á málinu. Voru það aðallega
þrjár fullyrðingar, sem þeir skelltu
fram til stuðnings sínum málflutn-
ingi. Ein þeirra var sú, sem lítillega
hefur verið minnzt á hér að fram-
an, að hér væri ekki um þjóðhags-
lega hagkvæma framkvæmd að
ræða. Það er aftur á móti svo, að
bein þjóðhagsleg áhrif af álverk-
smiðjunni eru hagstæð fyrir fslend
inga bæði hvað snertir byggingu
verksmiðjunnar svo og rekstur
hennar. Áætlað er, að útflutnings-
verðmæti verksmiðjunnar verði í
lireinum. gjaldeyristekjum um það
bif 300—350 millj. króna á ári, eða
um. 6.50 þúsund kr. á hvern vinn-
andi mann hjá verksmiðjunni, en
það er mun hærra hlutfall en hjá
sjávarútveginum. Eru tekjurnar af
verksmiðjunni það miklar, að þær
eru álíka og kostnaðurinn við þann
hluta Búrfellsvirkjunarinnar, sem
tekinn verður til hennar nota og í
þágu álbræðslunnar.
Önnur ástæðan fyrir því, að
stjórnarandstaðan vildi ekki fall-
ast á byggingu verksmiðjunnar
var sú, að þeir töldu, að hún legði
byrðar á herðar almennings með
hækkuðu rafmagnsverði. Nægir
þar það eitt að tilgreina, sem áður
er sagt um tekjurnar af verksmiðj
unni í sambandi við rafmagnskostn
aðinn. Annars hefur þessari grein
verið gerð svo greinargóð skil af
hendi ráðamanna verksmiðjunnar,
að þess gerist ekki frekar þörf hér.
Þriðja meginástæðan til hindr-
unar byggingar verksmiðjunnar
frá hendi stjórnarandstöðunnar var
að hún drægi til sín svo mikið
vinnuafl, að með því væri öðrum
atvinnuvegum þjóðarinnar, svo sem
landbúnaði og fiskveiðum stefnt í
hreinan voða. Hér er um ósannar
fullyrðingar að ræða, eins og hér
verður rakið. Sem betur fer er full
atvinna í landinu, eins og stendur.
Þess vegna getur vinnuaflsskortur
orðið, meðan á byggingu verk-
smiðjunnar stendur. Þess vegna er
nauðsynlegt, meðan á þeim fram-
kvæmdum stendur, að draga eftir
mætti úr opinberum framkvæmd-
um, sem minni þýðingu hafa, svo
að hægt verði að einbeita kröftun-
um að verksmiðjunni. Einnig mætti
hafa erient vinnuafl í huga í þessu
sambandi. Menn mættu minnast
þess, að það yrði ekki í fyrsta sinn,
sem íslendingar þyrftu að leita á
náðir annarra þjóða með vinnuafl,
það hafa þeir orðið að gera svo að
segja á hverju ári til að geta mann-
að bátaflotann á vertíð, og hefur
þá aðallega verið leitað til frænda
vorra Færeyinga. Svo að það atriði
ætti ekki að þurfa að vera neinn
ásteytingarsteinn fyrir menn.
í áætluninni er gert ráð fyrir 60
þúsund tonna verksmiðju, sem
yrði byggð í áföngum. Er áætlað,
að rekstur verksmiðjunnar krefjist
í mesta lagi 300 manna vinnuafls
á fyrsta stiginu, þ. e. árið 1969, og
í mesta lagi 200 manns til viðbótar,
þegar fullum rekstri verður náð
nokkrum árum síðar, eða samtals
500 manns.
Efnahagsstofnunin hefur gert at
hugun um vinnuafl í sambandi við
rekstur álbræðslunnar, og kemur
þar fram sú ályktun, að 500 manna
vinnuafl við verksmiðjuna verði
árið 1975 um það bil 2% af vinnu-
afli alls íslenzks iðnaðar. Sé miðað
við allt vinnuafl landsmanna á ár-
inu 1975 eftir áætlun, verður pró-
senttalan auðvitað enn minni. Tal-
ið er samkvæmt útreikningum
Efnahagsstofnunarinnar, að árið
1975 verði tala vinnandi fólks í
landinu um það bil 91.650, (var ár-
ið 1965 74.600). Hlutfall þeirra, er
vinna myndu við álverksmiðjuna á
því ári verður þá 0,5% af vinnu-
afli þjóðarinnar og er það ekki
neinn óskaplegur fjöldi, að minnsta
kosti ekki svo, að til landauðnar
horfi í öðrum atvinnugreinum, eins
og stjórnarandstæðingar vildu
halda fram.
Rétt er að minna á það að lok-
um, hvílík geypileg þýðing það er
fyrir landsmenn í heild með tilliti
til iðnþróunar hér á landi í fram-
tíðinni, að hafa jafn mikilvægt hrá
efni til iðnaðar nærtækt og ál er.
Á1 hentar vel til ýmiss konar nota
í þarfir iðnaðarins svo sem til
bygginga, allskonar umbúða og síð
ast en ekki sízt til skipabygginga,
svo að jafnvel eru líkur fyrir því,
að útgerð landsmanna og sjávarút-
vegur í heild færi frekar með hagn
að en tjón út úr stofnun og rekstri
verksmiðjunnar.
Það hefur sýnt sig, að fullyrðing
ar og bölsýnisspár stjórnarandstöð-
unnar hafa ekki rætzt fram að
þessu, og vonandi að áframhald
megi verða á framgangi þessa stór-
máls, og það megi verða í framtíð-
inni stór lyftistöng fyrir íslenzkt
atvinnulíf.
S. J.