Fylkir - 23.12.1977, Blaðsíða 15

FYLKIR
15
Frá Páli í Þorlaugargerði
FYRSTA FROSTNÓTTIN.
Friðarguðinn faðir minn,
felldi að sumri dómi'nn.
Nú hefur fyrsta frostnóttin
fángað lífsglöð blómin.
Svalur vetur sest við völd,
sveiflar veldissprota,
um mann næðir nistingsköld
norðangarrans þota.
Stráir kuldinn hrími á hlíð,
háttar s-iemma sólin.
í baksýn, þó við bitru og stríð,
blessuð ljóma jólin.
Þó að snemma sofni sól
og svæli nepjan inni,
heyrirðu ekki „Heims um ból”
hljóma úr fjarlægðinni?
P. H. Á.
LISTAVERKIN.
Pegar ég sá Tröllkerlinguna
uppstillta á aðalskemmtisvæð-
inu innan bæjarins, duttu mér
í hug eftirfarandi vísur:
Prýða á með afskræmum,
öld menningarinnar.
Tákamynd má þar tala um,
Tröllkerlingarinnar.
Pað verður aldrei lífsins lán
að leika sér að níði.
Jafnvel tröll er ekki án
allra dyggða og prýði.
Öll afskræming er illur fleinn,
er ætíð dregur niður.
Listamaður er sá einn,
er allífs fegurð styður.
Ei'.iars listin líkar mér,
lífs hann túlkar sanninn.
Eg vil heldur eiga hér
útilegumanninn.
Pað er sannarlega ekki úr vegi að rita
smá jóla-sindur að þessu sinni. Mál er víst
að linni því makalausa kjaftæði, sem yfir
bæjarbúa hefur dimið frá sæfarendum, land-
kröbbum og öðrum ámóta lýð og eins gott
að eitthvað af góðu' orði fylgi með í lok jóla-
föstu. Enginn skyldi þó skilja þau orð mín
svo, að ég hyggist gerast einhver aUsherjar-
sálnsorgari bæjarbúa, til þess eru aðrir og
mér mun betri menn til kjömir.
Ekki er þó úr vegi að líta ögn á blessuð
jólin og aUt sem þeim fylgir. Nú orðið mun
hátíðin einkum eiga að snúast í kringum
frelsarann frá Nasaret, sem af hagkvæmni-
ástæðum er látinn halda upp á afmæli sitt á
þessum árstíma, þótt visindamenn hafi á
það fært sönnur, að sá ágæti maður hafi
fæðst á sauðburðartíma íslenskum.
Nóg um það, heiðnir menn þurftu sitt jóla-
hald, þótt kristni væri viðtekin á landinu,
og sú rammheiðna hátíð, sem áður fyrri var
haldin til heiðurs hækkandi sól gerðist allt
í einu persónugervingur frumsmíðar krist-
innar trúar. Væntanlega hafa báðir getað
unað glaðir við sitt. Frumherjar trúar hafa
talið sig vera í landi með málamiðluninni
og þeir hinir lítiltrúaðir sömuleiðis að fá að
halda sínum gömlu siðum í Ijósi nýrrar
vakningar.
Raunar er orðið „jól” frá fornu eitt hund-
heiðið nafn, en af undanlátssemi kirkjunnar
öldunga látið halda sér en ekki umbreytt
svo sem daganöfnin gömlu, sem hvarvetna
um álfuna eru enn í gildi frá rammheiðni.
Voru þó færð tU kristlegra horfs af góðum
biskupum vorum liðnum, hérlendum.
Nú sem þetta tilskrif skal í meginhlutum
vera jólahugvekja er ekki úr vegi að víkja
ögn betur að aðalinntaki þeirra og þá á nú-
tímavísu og klerklegur lærdómur látinn
milli hluta liggja að mestu, utan þess er
óhjákvæmilegt reynist í að vitna.
Gamalreyndur meistari, kirkjulegur, sá er
ég hef alltaf haft nokkuð dálæti á, sagði svo
um jólahald í sjónvarpi fyrir allnokkru, að
hinn ytri búnaður jólanna ætti hinn fyllsta
rétt á sér. Ekki fögnuðu menn venjulega
gesti utan þess að gera honum gott, á hvern
hátt svo sem menn óskuðu þess. Sömu sögu
vildi hinn aldni meistari gera jólum og
komu hans er þá er sérdeiL's í heiðri hafður.
Það er nú svo með mig vesælan, að þá er
góða gesti ber að garði að Ketilsstöðum, er
ávallt reynt að bera fram hið besta er finnst
í mat og drykk á því heimili, og sérdeilis má
sá maður vera illa sér að orði og í stakk að
ekki fái hann þar inngöngu með blessun
guðs og heimilisfeðra og þeir fáir, sem í
kraiti réttlætis og góðvilja og vinsemdar
þar upp á banka, sem ekki fá innangengt.
Svo er og um jólin. Hví skyldum við ekki
m'nnast þess, að frá fornu fari, og það löngu
áður én kristni var lögtekin hér á landi var
það viðtekin venja, að haldin voru boð um
jól og menn út Ieystir með gjöfum. Og sem
betur fer er sú siðvenja enn í heiðri höfð,
þótt með nýjum sið hafi okkur verið það
sagt, að slíkt hafi upptekist með þríheil-
ögum kóngum nokkrum úr austurvegi, sem
ekki skal þó íefa dregið að gefið hafi gjafir
af sínum góðu efnum og til góðs máls.
Osjaldan hefur mátt heyra og reyndar
sjá, með tilkomu nýrra fjölmiðla, örvænt-
ingaróp manna um að jólin séu að verða
þeim ofviða, fjárhags vegna. Hafa sumir,
Iíkt og fé á ofbeittu Iandi, haldið á vit síns
hjáguðs til vona um víxillán til aflausnar
syndum á jólaföstu, ódrýgðum syndum sem
,og fyrirfram drýgðum til aflHJsnar, Má
þá og með sanni segja, að stóll banka. og
sparisjóðsstjóra sé hinn sanni skriftastóll og
arftaki pápisku, er fram í febrúar kemur
og vertíðin klikkar, og víxillinn feöur.
AUt um það sér undirritaður enga ástæðu
tíl annars en að gera sér glaðan dag um jóL
Þótt árshátíðir margvíslegar séu uppi að-
hausti og menn fagni skilum fæðingardagá
á hinn vísasta máta, hverfur það ekki, að
sú hátíð, sem eitt sínn var kennd við sól-
risu en hefur nú færst yfir á komu frelsara
mannkyns, á fullt erindi við allt mannfólk,
hvora stefnuna sem það svo aðhylbst. Um
hina, sem hvorugt halda hátíðlegt er aftur
á móti vandasamara að segja til um. Einn
góður kunningi minn hafði það fyrir sið að
halda daga í „Fjölvíssbókinni” hátíðlega.
Eitt sinn varð þjóðhátíðardagur Uruguay
honum að hátíðarefni, svo að lyfta varð
glasi, og þótti þá sumum nóg um, sem ekki
kalla allt ömmu sína í þeim efnum.
Á jólum er það takmark okkar að gera
okkur dagamun, og skiptir þá varla megin-
máli, hver tilgangurinn er. Sumir ákalla
vorn Drottinn af miklum ákafa, en aðrir
eru svo niðursokknir í hinn guðinn (sem
ég þori ekki að nefna á nafn í þessu blaði),
að þeir eru í sumum tilfellum hreint út-
keyrðir á aðfangadagskvöld, og þá vafasamf
hvort þeir sofa guðs eða hins útvalda svefni.
Vart situr á höfundi Sindur að gefa fólki
hedræði og þyrfti hann mörg sjálfur að taka.
Pó vill hann minna á hið gamla spakmæb,
„að aldrei skuli sér hurðarás um öxl reisa”
svo og „að margur hyggur sér viðhlæjendur
vini” hvernig svo sem menn vilja það skilja.
Með bestu þökkum og gleðileg jól.
Sigurg.
Eg hef heyrt þá skýringu á
útfærslu verksins, að það eigi
að tákna nátttröll, er bregði
upp hendi móti árdegissól, e.i
sé þó þegar, að breytast í
klettadrang. — Mer virðist nú
líkara því að kerlingin sé að
hjaðna niður og verða að lofti,
en að hún sé að túttna út og
verða að kletti. T. d. höfuðið,
það minnir helst á gapandi,
tannlausan hundshaus. Fyrst
að höndin, sem má heita það
eina á verkinu, sem minnir á
mannlega sköpun, er þó þetta
lík, hefði mátt búast við því,
að höfuðið, sem upplyft höndin
átti að skýla, hefði enn getað
sýnt nokkra mannlega, sterka
drætti. Pað er mikill munur á
tröllateikningum Ásgríms Jóns-
sonar eða þessu skrípi.
Mér fyndist við hæfi, að kf'I-
ingin yrði flutt út á Nýja hraun
og stillt þar -ipp í umhverfi er
hæfði henni betur, en það sem
hún nú er í. Þó hvergi verði
hún skapara sínum til mikús
sóma. Að sjálfsögðu þyrfti ann-
að fí,ngerðara og frjórra að
koma í hennar stað, t. d. „Út-
lagar” Einars Jónssonar.
,ALDA ALDANNA”.
Falbð bárur faldanna
jmeð fegurö hrífur lýði.
Nú er Alda Aldanna
orðin bæjarprýði.
Eilífð horfir himni mót,
hýrum móðuraugum.
Er það göfgun allri snót,
undir stjörnubaugum.
Par er Ijúflegt bstabúr,
svo ljós í hugsun dafni,
hingað drögum áfram úr,
Einars minja saf'.ii.
Aldan er dásamlegt bstaverk.
Stórbrotin að hugsun og fram.
úrskarandi að fínlegum frá-
gangi, eins og allt eftir Einar.
Einhverju sinn var þetta sagt
um Einar m. a.: „Einar var
skáld hins góða, fagra og íull-
komna. Hann mátti ekki hugsa
til þess, að verk hans túlkuðu
neitt það, er unnt væri að taka
í þjónustu skuggavaldanna.” —
Nokkuð hefur verið rætt um
óvandaðan frágang fótstallsins,
og er það að vonum. Eins og
hann er nú, er hann í miklu
ósamræmi við svona fínlegt
verk.
Held að réttast væri að
steypa hann og jafnvel efna
til hugmynda samkeppni um
vgerð hans. Vel fy.idist mér
eiga við að efri brún fótstalls.
ins væri í líkingu við brotnandi
bylgju.
Bráðabirgðabót væri að setja
þakinn jarðvegshring utanum
steininn sem er, og næði hann
talsvert upp eftir honum. Pví
ljótast er hobð, sem er undir
brúnir steinsins.
P. H. .4.