Ný vikutíðindi - 23.02.1962, Blaðsíða 7

Ní VJKUTÍ ÐINDI
7
KQNSTIN OG ÞJÓÐLfFBÐ
,,Ef dramatisk konst á ekki að verða tiil tómrar, ef
ekki tvíræðrar skemmtunar, ef hún á að verða list,
S6m menntar, fegrar og fullkomnar þjóðlífið — eins
°S öll konst á að gera — þá verða menn að læra
að leika sitt egið þjóðlíf.“
Þetta sagði íslenzkt skáld fyrir nákvæmlega 83 ár-
1101 • 17 árum áður hafði frumsmíð þess á sviði leik-
ritagerðar verið frumsýnt hér 1 Reykjavík. Þá var
'hann menntaskóiapiltur, og leikendur úr skólaibræðra-
hóPi hans, en sýningin engu að síður ógleymanleg á-
horfendum. Þarna var iíka brugðið upp Ijóslifandi
myndum af alþýðu þess þjóðlífs, sem þeir
Þ^kktu mætavel sjálfir. Þessar persónur voru raun-
verulegar, iifandi verur, sem festust í hugum manna,
°g eftir því, sem áriin liðu fengu þær á sig ákveðna
mynd, skýra og greinilega, og orð þeirra og hættir
festust í sögusögnunum fyrir hnyttni, afkáraskap eða
festu.
A-lþýðusjónleikirnir eru merkur kafli í menningar-
Rögu ökkar íslendinga. Þeir áttu sinn sterka þátt í að
varðveita tungu okkar oggeyma, ,,mennta og fegra þjóð
hfið“, eins og skáldjöfurinn feomst að orði, og bann
atti sjálfur sinn ógleymanlega þátt í þessu starfi.
Sjálfur unni bann leikmenntinni, skrifaði ungur leife-
rh sitt Útilegumennina, breytti og endurbætti að vísu
Slðar, og jók enn hróður sinn með fleiri verkum á
Pessu sviði, auk þess, sem hann sneri snilldarlega á
ls|enzku — sígildu verkum leikritaskálda annarra
Þjóða.
Mattbías Jodhumson var ekki aðeins unnandi
fagurra bsta, hann sá einnig og benti á menningar-
hlutverk þeirra. Það voru hans orð, sem vitnað var
^ í upphafi, og þau orð ættu að vera meitluð óaf-
maanlegu letri í huga bvers þess, sem við leikmennt
fest. Það er því ömurlegra, að þau skuli svo gjör-
samlega hundsuð í meðferð leikara vorra daga á
fyrsta verki skáldsins, ekki bvað sízt, þegar það er
Synt hátíðlega í tilefni af hundrað ára afmæli verfes-
his.
^ODERNISEEING
Mér varð svipað innanbrjósts þegar ég horfði á
syningu Þjóðleikhússins á Skugga-Sveini og verið væri
að jazza Ástardraum eftir Liszt. Þetta var svo sem
mJgu vel unnið, flutningurinn ágætur, fjör-
nukið og íburðinn vantaði efeki. Þama voru líka
margir okkar færustu leikarar, sem skiluðu blutverk-
Pm sinum af eftirminnilegri prýði. Jón Sigurbjöms-
^n, Ámi Tryggvason, Baldvin Halldórsson og Bessi
Jarnason, hver á sinn stórsnjalla bátt, að ógleymd-
Pp1 gamla snilliingnum honum Haraldi Bjömssyni, sem
1 óllum hamaganginum hélt sinni stóísku ró hins sanna,
* \ölifi í köldu búðingarn-
* ir eru ljúffengasti
eftirmatur, sem völ er á. Svo
a^velt er að matreiða þá, að
ekki þarf annað en hrœra inni*
hald pakkans saman vjð kalda
tújólk og ef búðingurinn þó*
tilbúinn til framreiðslu.
^Bragðtegundir:
Súkkulaði . Vanillu
£aramellu og Hindberja .
"?y*í
.**'**SíffT
Lárétt:
1 Á fötum — 5 Skarð —
10 Kappi — 12 Skagi — 14
Ávíta — 15 Gljúfur — 17
Saums — 19 Ávarpað — 20
Dældina — 23 Dans — 24
Stafn — 26 Skrjáf — 27
Þvættingur — 28 Gagga —
30 Náttúrufar — 31 Ráfar
— 32 Iðja — 34 Sögustaður
í Afríku — 35 Neitar — 36
Fullkomið — 38 Bjartur —
40 Ástand — 42 Fugl — 44
Kaupfélag — 46 Láfsstaða
— 48 Menn — 49 Eyddur
— 51 Úrgangur — 52 Bak-
tal — 53 Þurfalinginn — 55
Saurga — 56 Fárast — 58
Tvennur — 59 Eignir — 61
Miklast — 63 Óskir — 64
Sönglagið — 65 Tímabil.
L ó ð r é 11 :
1 Gata í Reykjavík — 2
Brýnt — 3 Yfirhöfn — 4
Tveir eins — 6 Tónn — 7
Kvenheiti — 9 Menningar-
stofnun — 10 Þrek — 11
Ramt — 13 Slóttuga — 14
Illþýði — 15 Vindliviða —
16 Tónskáld — 18 Með tölu
— 21 Fangamark — 22 Ein-
kennisst. — 25 Þræðir — 27
Karlm.nafn (ef.) — 29 Karl-
m.nafn — 31 Borg í Afríku
— 33 Kaupfél. — 34 Samhlj.
— 37 Hnakka — 39 Drykkir
— 41 Dýr — 43 Frumögn
(ef.) — 44 Bleyta — 45 ÁIp-
ast — 47 Snjáldur — 49
Forsetn. — 50 Tvejr eins —
53 Hræðsla — 54 Gastegund
— 57 ílát — 60 Greinir —
62 Tveir eins — 63 Hætta.

íslenzka sveitamanns. Enginn þessara, og raunar
hvorki Ævar eða Herdís heldur, verður sakaður um
að hafa ekki skilað blutverkum sínum í samræmi við
eðli leifesins. En þessi hrylblegi óperettulýður, sem bú-
ið er að draga inn í leifeinn, á ekki aðeins engan rétt
á sér, heldur er beinbnis móðgun við verkið og eðb
þess. Þeim hefði verið mildu nær þessum söngfúsu
ábyrgðarmönnum fyrirtækisins að láta bara semja
söngleik með útilegumannaþráðinn að efni, eins og
var um Mína fögru frú og Pygmalion. Það er sök sér,
og befur gefizt ágætlega. En þessi hörmung, eins og
þama var gengið til verks, er breinasta forsmán.
Leikari, sem btið getur sungið, getur bjargað sér
út úr óperettublutverki. Þess eru fræg dæmi. Söngvari,
sem lítið getur leikið, stendur verr að vígi, — en fólk,
sem hvorki getur ileikið eða sungið, því fær ekkert
bjargað.
Öil þessi fyrirbrigði gaf að líta þama, enda bræri-
grauturinn eftir því.
Matthías Jochumson á skihð aðra meðferð en þá,
sem leikhúsið veitir bonum í uppsetningunni á Skugga-
Sveini. Þama er ekki leikið þjóðbfið, þama ræður
afkáraskapurinn ríkjum; sýningin bjargast í land á
snilldartúlkun nöfckurra afburðaleikara, svo að bún
verður eikki leiðinleg — bún er bara afkáraleg og
þjónar engum tbgangi, sízt af öllu þeim, sem upp-
haflega vakti fyrir höfundi verksins. G r í m k e 11.
NY BÓK
ÞaS er einróma dlit állra, sem
lesifi hafa þessa hugljúfu ástar-
sögu, aS hún sé óvenju skemmii
leg. Menn leggja hana ógjarnan
frá sér ótesna.
Útgefandi