Ný vikutíðindi - 08.06.1962, Blaðsíða 7

NÝ VIKUTÍÐINDI
7
bak við rimlana
Á LITLA-HRAUNI -
(Framh. af bls. 3)
sa£t að þetta kæmi honum
ekkert við, og myndi hann
hafa verra af, ef hann sjdpti
ssr nokkuð af því sem væri
að gerast.
Þegar lögreglan hafði lok-
10 verki sínu, ;komu þeir út
skildu fangann alls-
hakinn og alblóðugan eftir í
rciyrkrinu.
Var þá háift höfuðleðrið
iagnað af höfði hans og
hekk á nokkrum hárflyksum
niður á andlitið.
Rifbein voru brotin eða
skodduð, og hægri handlegg-
ur ur liði.
. Getur hver maður hugsað
Ser, að eitthvað hefur gengið
a °g ekki hefur fanginn get-
ö.skaðað sig svona s.iálfur,
PVi að hann var hand.iárn-
ður með hendur fyrir aftan
ER PANGINN
Rettlaus?
Misþyrmingar sem þe;
r, ,v°nlaust að kæra
® .la á hærri staði, einf
ga vegna þess að vit
urður eins vesæls fa
eröur verri en eniginn
°ri fjórum iögreglumc
m1’ sem iafnvel my
Sanga svo langt að sv<
rangan eið tU að hre:
^erra.nn af höndurn sér
r anginn, sem varð f
Pessari útrás löggæzlumí
na, ber ennþá ör og c
Ur SÍáanlcry „
Pau ör og isár sem huli
ry niannlegn auga.
el - * repiugerðinni um fan^
Slð segir, að fangar mej
; ?ra tU dómsmálaráðuneyl
ns, en ef það sannast a
u.?i misnotar þá heimik
. er hægt að láta hann sæt
^yrgð fyrir.
ýóing þessarar greina
Pt1 verið sú, að ef fan|
fvJ®1 }■ d-.þr.iá gæzlumen
e r osæmilega framkomi
oo- ^æz^umenn stæðu sama
hlf+gð* hann ha væi
u, bC að dæma fangann t
i,: .^ri refsivistar fyrir log
bin5>Urð’ -i^tnvel þótt sá á
Urður væri sannur.
rá?i °™ur ^erir fastleg
ara£, tyrir því, að Sakádóir
m"!mhættinu verði falið a
ir Qi.?aha’. 'hvort áður greinc
op- hurðir hafi átt sér stac
reiw SVo verður, þá m
sót-vi a ^116® hví að slík ranx
SgSF
Sap+ dan’ ehki fyrir að haf
ir as^"nnlei!kann> heldur fyi
hann ita vogað sér að ger
svn i 'hunnan almenningi
SVu berorðan hátt.
Eætt VU)
ANGAVÖRÐ
koltuttu eftir að höfundu
heiw, t^ngelsið, fékk han
ihnii Si°hn lnn 1 'klefann efti
konUmwkl' 9 e' h' Var }3a
nn fangavórður, ser
þekktur er meðal fanganna
fyrir iUmennsku (höfundi
var ókunnugt um það á þess
um tíma).
Settist hann á rúmið og
byrjaði að tala um daginn
og veginn, og tók höfundur
því vel enda einmana. En
ekki leið á löngu áður en
hann sneri talinu að fangels-
inu og föngunum.
„Hvemig heldurðu að þér
líki vistin hjá okkur?“
„Það er ekki gott að
segja u-m að svo stöddu. Eg
hef aðeins verið hér í fjóra
daga.“
„Hefur þú kynnt þér regi-
urnar?“
„Nei, ekki hef ég gert það.
Satt að segja þá hef ég ekki
séð neinar reglur, þótt ég
væri að gá að þeim. Það er
alltaf betra að vita hvar mað
ur stendur.“
„Já, satt er það, en þú
lærir þær jafnóðum og þú
brýtur þær, svo allt ætti að
vera í lagi. (Pangar fá inni-
lokun .fyrir brot á reglum
(ath. ihöf.).)
Eg vona bara að þú hegð-
ir þér sæmilega, svo að við
þurfum ekki að fara með þig
eins og hina fangana."
ÖRÞRIFARÁÐ
*,Hafa verið einhver læti?“
„Ojá, ekki laust við það.
Við gæzlumennimir höfum
haft í ströngu að stríða við
þennan glæpalýð, og oft
neyðzt til að grípa .til örþrifa
ráða.“
„Eins og — ?“
„Eins og kylfunnar og
handjárnanna. Ég braut nú
eina kaffikönnu á hausnum
á einum, sem mér þótti of
fyrirferðarmikill. Þú þekkir
hann. Nú svo hefur maður
þurft í einstaka tilfellum að
taka þá í gegn eftir innilok-
un á kvöldin.“
„Hvernig?"
„Eg má nú ekki segja frá
því, en ég geri ráð fyrir að
þú heyrir þetta frá föngun-
um, hvort sem er, svo að
það er eins gott að þú heyr-
ir það frá fyrstu hendi. Þeir
em svo gjarnir á að gera of
mikið úr hlutunum.
— Þú hefur séð villinginn
á klefa 10?“
„Já, hvað er með hann?“
MANN ASIÐIR
KENNDIR
„Við 'höfum sett hann í
handjárn og látið hann vera
inni, þangað til búið hefur
verið að íoka hina fangana
inni í klefum sínum. Þá hef-
ur rnaður lætt sér inn til
hans og kennt honum manna
siði.“
„Hvers konar mannasiðir
voru það?“
„Það em ýmsar leiðir til
að 'kenna þessum piltum sli'kt.
Þú ættir að sjá þá, þegar
þeir eru handjárnaðir með
hendur fyrir aftan bak, og
svo lyft upp á höndunum.
Þeir eru ekki lengi að lofa
öllu fögru.“
„Eg get ímyndað mér
það!“
„Þú hefur vonandi vit á
því að hegða þér vel, svo
ekki sé þörf á að reka þér
á kjaftinn. Það geri ég hik-
laust, ef þú gefur mér
minnsta tilefni.“
Höfundur brosti elskulega
og fullvissaði þennan „pynt-
ingarstjóra“ um, að hann
myndi ’hegða sér vel, um leið
og hann lokaði skrifblokk-
inni sem hann hafði notað til
að skrifa niður samtalið orð-
rétt.
NEITAÐ UM
LÆKNISHJÁLP
I reglugerð um vinnuhælið
Litla-Hraun I. kafla 4. gr.
segir:
í vinnuliælinu skal vera
eitt herbergi til reiðu sem
sjúkrastofa. Þar skal lækn-
isskoðun fanga fara fram.
RÉTTLÁT
GREMJA
Gat nú einhver fanganna
ekki orða bundizt og spurði
hvers vegna ekki væri sótt-
ur 'læknir, en honum var sagt
að ef hann væri eitthvað að
skipta sér af þessu, þá fengi
hann innilokun.
Um nóttina bauðst einn
fanganna til að vaka yfir
hinum sjúka samfanga, og
var 'hann hjá honum til kl.
2 um nóttina.
Fangar kröfðust þess um
morguninn, að læknir yrði
sóttur, og voru gramir og
reiðir gæzlumönnum fyrir
Skilningsleysi þeirra, því
þeir sáu hver hætta stafaði
að hver jum einstökum þeirra
ef um veikindi væri að ræða.
Töluverð læti urðu þennan
dag, og voru þrír fangar lok-
aðir niðri í myrkraklefum.
Lögreglulið var sent austur
til hjálpar gæzlumönnum, ef
á þyrfti að halda, en þegar
þeir Ikomu, var alilt með kyrr
um ikjörum.
Námsverkefni dagsins: Grjótburður. — Leiðbeiningar-
orð: „Notið þið krumlurnar, lielvítin ykkar!“
Þetta sjúkraherbergi fyrir
finnst ekki í fangelsinu og
hefur víst aldrei verið tiil.
Hvað á að gerá við sjúkra-
stofu, þegar fangaverðirnir
leyfa sér að rengja fanga
um veikindi hans, jafnvel
þótt þeir hafi vitað að hann
var fárveikur og með 'hættu-
'legan sjúkdóm.
I febrúar 1958 var í fang-
elsinu maður, sem oft hafði
fengið slæm köst út frá
hjartasjúkdómi er ihann igekk
með. Þessi maður hafði kvart
að yfir þvi, svo samfangar
hans heyrðu, að honum
gengi illa að fá læknishjálp,
vegna þrákelkni og heimsku
gæzlumanna.
Þennan sama mánuð,
snemma morguns, heyrðu
fangar hann biðja gæzlu-
menn að hringja eftir lækni,
þar sem hann væri mjög
veikur.
Enginn læknir kom, óg var
því hvíslað meðal fanga, að
gæzlumenn hefðu neitað að
kalla á lækni, og teldu að
fangiim væri með uppgerð.
Fanginn hélt áfram að
biðja um að læknir yrði kall
aður, án árangurs.
Leið þessi dagur að kvöldi
án þess að læknirinn kæmi,
og gátu samfangar hans séð,
þótt engir læknar væru, að
maðurinn var fársjúkur.
Um kvöldið kom fanginn
inn í borðsal og fékk sér
mjólk að drekka. Var hann
þá spurður, hvort læknirinn
kæmi, en hann svaraði því
tiil, að „'lí'klega kemur hann,
þegar ég er dauður.“
LÆKNIRINN
KOM OF SEINT
/
Næsta morgun var hann
mjög slæmur og hélt áfram
að biðja um lækni, en sem
fyrr án árangurs.
Þennan sama dag, 5. nóv.,
1958, rétt fyrir hádegi, hneig
hann niður í gangi fangels-
isinis, og tóku tveir fanga-
verðir hann á milli sín og
drösluðu honum inn í klefa.
Nú var hringt eftir lækni, og
kom hann tíu mínútum síð-
ar frá Eyrarbakka, en of
seint. Fanginn var örendur.
BARNALEG
BLAÐASKRIF
Um þessi læti var skrifað
í blöðin, og í Morgunblaðinu
6. nóvember er grein um
fangelsið, fram úr hófi lé-
lega skrifuð, og ekkert nema
blekking frá upphafi til
enda. Fyrirsögnin var: Að-
gerðaleysi fanganna á Litla-
Hrauni varasanit.
Tófcst þar að telja grun-
lausum lesendum trú um, að
lætin, sem þar höfðu verið,
hefðu skapazt vegna aðgerða
leysis fanganna!
Auðvitað var ekki minnzt
á raunverulegu orsökina.
Því miður þá eru margir
þessir svokölluðu blaðamenn
eins og börn í vöggu, sem
ennþá eiga margt eftir ólært.
Þeir hafa ékki enn gert sér
ljóst, að 'góður blaðamaður
er rödd fólksins, og að það
er sfcylda hans að segja sann
leikann og ekkert nema sann
leiikann.
ER ÞETTA HÆGT?
Þannig framkvæmdu
gæzlumenn starf sitt í bága
við lög og reglur.
En var ekki neitun þeirra
um 'lækni handa sjúkum
manni brot á reglugerð fang-
elsisins ?
I reglugerðinni um vinnu-
hælið í I. kafla 21. gr. segir:
Óski fangi eftir að fá við-
tal við dómara, verjanda
sinn, lækni eða prest, skal
hann tjá það fangaverði, sem
sinnir því í samræmi við þær
reglur, sem honum eru uni
það settar.
„Sem sinnir því í samræmi
-'ð þær reglur, sem honum
eru um það settar“.
Eru fangavörðum settar
reglur, að neita dauðvona.
mönnum um læknishjálp?
Hefur dómsmálaráðuneytið
vogað sér að gefa gæzlumönn
um fyrirmæli um að fara
eftir sinni eigin ,,dómgreind“
uim það, hvort maður á að
teljast sjúkur eða heilbrigð-
ur?
AÐBÚNADUR
SJÚKLINGA
I aprí'l 1960 veiktist einn.
fangi og var með háan hita,.
sem komst upp yfir 40 stig
á celsíus. Hann fékk lækni.
og meðul og honum var fyr-
irsikipað að liggja í rúminu.
Lá hann veikur í noikkra.
daga án þess að hitínn.
minnkaði, og upplýsti lækn-
irinn að þetta væri byrjun á
lungna'bólgu. Eitt sinn, þegar
hitinn var í hærra lagi og
hann hafði legið afskiptalaus
inni í klefanum, sem var
læstur, allan daginn, vant-
aði hann vatn að drekka.
Hann skreið máttfarinn
fram úr járnfletinu til dyr-
anna, en bjallan er við þær,
og hringdi. Átta sinnum varð
hann að fara fram úr til að
hringja án þess að honum.
væri anzað.
1 síðasta skiptið hneig
hann niður á gólfið, sem er
steinsteypt og íá þar í rúm-
an klukkutíma rænulaus. Er
hann ranfcaði við, tókst hon-
uim að skríða upp í fletið,
og þar lá hann í tvo tíma
án þess að vita í þennan
heim né annan.
Þetta er aðeins eitt sýnis-
horn af mörgum af því,
hvernig menn, sem teljast
eiga gæzlumenn og ábvrgir
fvrir lífi og limum fanganiia,
eru í starfi sínu.
Næsti kafli heitir
DEYFILYF OG KYNVILLA