Ný vikutíðindi - 23.11.1962, Blaðsíða 2

2
NÝ VIKUTlÐINDI
'
NÝ VIKUTÍÐIND!
koma út á föstudögum og kosta 5 kr.
Otgefandi: Geir Gunnarsson.
Ritstjóri: Baldur Hólmgeirsson.
Auglýsingastjóri: Emilía V. Húnfjörð.
Ritstjórn og auglýsingar: Höfðatúni 2,
símar 19150 og 14850.
Stórholtsprent h. f.
¥ifil |sér esin^ elsi hvoð?
Afturhvarf frá kommúnisma er furðu fátítt fyrir-
brigði í þjóðlífi okkar. Það er engu iíkara en þsir,
sem á annað borð hafa ánetjazt þessari geigvænlegu
stefnu, fái ekki með nokkru móti losað sig undan
áhrifavaldi hennar, enda þótt eðli þeirra og sam-
vizka hrópi gegn þjórkuninni, sem sýna verður flokltn
um og stefnunni. Má ótrúlegt kallast, að úthrópan-
ir og rógur hinna eftirsitjandi sé svo þungt á metxui-
um, áð vítaliringurinn hafi lokazt, svo að ekki verði
rofinn.
Mikiu fremur ber áherzlu að leggja á atriði þau,
er svo greinilega koma fram hjá einum gáfaðasta
hugsjónamanni, sem fylgt hefur flokknum, en sneri
fyrir nokkru baki við honum. Er þar átt við Áka
Jakobsson, er fyrir nokkru lét sína fyrrverandi sam-
herja og húsbændur hafa það óþvegið í skorinorðu
viðtali við Morgunblaðið. Þar segir hann frá áhyggju-
Ieysi hins almenna kommúnista, sem geri öll vanda
mál emfaldari en þau eru. Eina íáusnin sé \ marxis-
minn, og þá leysist allt af sjálfu sér. En þeir, sem
hafi þessa einföldu afstöðu, fari' alla tíð á mis við
margt í lífinu og verði aldrei annað en börn, taki
ekki út sinn vöxt.
Á þann hátt færi þeir sig í spennitreyju fordóma
og einstrengingslegra viðhorfa. Ósk þeirra sé sú að
gcta rifið sig upp úr sinnuleysinu og sagt sldlið yið
flokkinn. En þeir þori ekld að gera upp við sig þá
ægilegu staðreynd, að kommúnisminn sé útlegð frá
öllu því bezta, sem þeir hafa sótzt eftir og tileinkað
sér í lífinu.
I þessu stórathyglisverða viðtali,|þar scm sakirnar
við flokkinn óm rækilega gerðar upp, og flett af svika
myllunni, bendir þessi fyrrverandi framámaður komm
únista á það, að þjóðemistal íslenzkra kommúnista
sé ekkert annað en eintóm blekking og kaldrif júð
taktík. Aðeins lieppilegur áróður. fslenzkir komnnxn-
istar megi vera þakklátir fyrir að liafa aldrei komizt
til valda, því að þá hefðu þeir orðið verri menn, en
þeir nú eru. Kenningin kalli á illmennsku. Allt sé
afgreitt með því, að flokkurinn og kenningin krefjist
þess eða hins. f krafti þess brjóti þeir allt niður, sem
ándstætt sé kenningunni.
Enginn áróður, hversu snjall sem hann kann að
vera, getur jafnazt á við slíka viðurkenningu sem
þessa. Hér talar ekki einn úr hópi hinna fylgispöku
flokksmarina. Ekki einn, sem narraður hefur verið
til svika við flokkinn, Heldur er hér um að ræða einn
framámannanna. Einn þeirra, sem kynnzt hefur að-
ferðunum, sem beitt er tij að halda bákninu saman.
Einn þeirra, sem af eigin ratm veit, hvað hanri er
að segja. 1
íslenzk þjóð er vonandi ekki svo skyni skroppin,
að hún þekki ekki sinn vitjunartíma. fsTú er tíminn
kominn til að gera upp sakirriar við Itómmúnismann.
Hann sfendur berskjaldaður ffammi fyrir horskri
þjóð.
Vitið þér enn, eða hvað? — b.
Brynjólfur Jóhannesson og Helga Valtýsdóttir.
ALLT er mannlífið undar-
lega flókið og margslung-
ið. Það er sannarlega ekki
að ófyrirsynju talað um
baráttuna fyrir lífinu. Mis-
jafnlega hraða og í ótrú-
legustu myndum, — en
enginn fær að vera í friði.
Sé hún ekki á ytra borð-
inu, er hún hið innra, engu
vægari, þótt dulari sé. . .
Það er þessi barátta, á
báðum vígstöðvum, sem
Jökull Jakobsson tekur til
meðferðar í nýja Ieikritinu
sínu, sem nú er sýnt og
hann liefur nefnt HART f
BAK. Hann hefur í fyrri
skrifum sínum, skáldsög-
um og leikriti, sýnt óvenju
næman skilning á persónu
mótun og lifandi samtöl-
um og með þessu nýja
verki sínu tekst honum
upp af einskærri snilld.
Hann er ekki. að trana
frarn persötriifégum skoð-
unum sínum á þjóðfélags-
háttum eða alheimspólitik,
þótt liann sýni okkur í
stækkunargleri húsasunds-
mynd úr vesturbænum,
sem gæti svo hæglega ver-
ið að gerast þar þessa
stundina, hafa gerzt í gær,
eða myndi gerast á inorg-
un. Hversdagsleikur, sent
manni finnst ekki eftirtekt
arverður fyrr en Iiann er
tekinn út úr umhverfi sínu
og gerður sögulegur. Og
þar reynir á snilli höfund-
ar, .ýkja ekki né vanmeta,
svipta ekki persónurnar
séreinkennum sínum, eða
fella þær inn í þennan
hundleiðinlega ramma
hefðar hinna róttæku rit-
höfunda seinni' tíma,
f meðförum Jökuls verð
ur konan ekki skækja, af
því að hún þarfnist sam-
lífis. Blinde gamalmennið
ekki öskustóraaumingi, af
því það reyni að halda í
foroa virðingu. Peninga-
maðurinn heimskur og ill-
gfarn og fótum troðandi,
af þvf hann á peninga.
Og síðast en ekki sízt,
strákurinn innihaldslausi
ónytjungur, af því að
hann lifi í blekkingaheimv
dagdrauma um glæsilega
framtíð.
Það hefði verið ömur-
legra að sjá örlagavef
þessa fólks ofinn af Nó-
belsverðlaunaskáldinu okk
ar.
Með Jökli Jakobssyni og
þessu verki hans, höfum
við eignazt leikritahöfund
og leikhúsverk, sem við
getum verið stolt af. Það
hefur áreiðanlega verið
gaman að vinna þetta leik
rit. Persónurnar eru allar,
hver á sinn hátt, viðfangs-
efni, sem góðum leikara
er nautn að glíma við, og
það leynir sér ekki, að
þeir hafa gert það af þeim
áhuga og ást, sem verkefn
inu er samboðið.
Utásetningar eru svo
smávægilegar, að það tek-
ur því naumast að minn-
ast á þær. Einstöku sinn-
um hefur háfleyg mælgi
skroppið á spennuandar-
taki úr penna skáldsins,
og byrjunin er stráksleg.
En þetta og fleira örsmátt
liverfur fyrir yfirþyrm-
andi sympatíunni, sem
maður hefur með persón-
unum.
Gísli Halldórsson á vafa
laust sinn ríka skerf í þess
ari snilldarsýningu. Ekki
aðeins með leikstjórn, sem
vafalaust er unnin af
þeirri vandvirlnii, sem
þesstun hæfileikaríka leik-
húsmanni er í brjóst lagið.
Starf Ieikstjórans verður
ekki fyllilega metið til
fulls frarnan úr sal, eftir
að liafa séð sýninguna
renna einu sinni fram hjá
sér. Nálægð hans er þó
allsstaðar, í hreyfingum,
setningum, og andrúms-
lofti. Ekkert, sem þarna
er gert, hefur farið fram-
hjá honum, yfir allt verð-
ur hann að leggja blessun
sína. Sýningin er hans
verk — og atorkumann
eins og Gísla munar ekk-
ert um að bregða sér í
gerfi og vera sjálfur með
á sviðinu. Ekki hefur per-
sónusköpun hans liðið við
margvíslegar aðrar annir.
Hlutverki peningamanns-
ins skilar hann á sinn
hlýja, sérkennilega hátt.
Hann varast snilldarlega
gildrur hádramatíkurinn-
(Framh. á bls. 7)
Eftirminnileg sýning Leikfélags Reykjavíkur
á snjöllu, íslenzku leikriti
HART
ÍBAK