Ný vikutíðindi - 03.11.1972, Blaðsíða 4

4
NÝ VIKUTÍÐINDI
Fífldjörf
l> | ö r g‘ ii ii
Fólkið var að danða koinið áti á
heimskau tsisnum.
Fina vnn þess var. að fífldjjörfnm
flugmönnnm tækist að lenda
bjarga því.
SNARBRATTIR jakatindar,
sem gnæfðu 40 fet upp yfir
rússneska flutningaskipinu
Chelyuskin, bruztu skyndilega
sundur með drynjandi hávaða,
eins og vetnissprengja. Skipið
prjónaði eins og hestur, sem
reynir að losna við knapann aí
baki sér, og liðaðist sundur um
leið og ísspjótin gengu í gegn
um það og inn í vélarrúmið
og ollu ketilsprengingu.
Á andartaki fór út um þúf-
ur sú vandlega hugsaða ráða-
gerð farþeganna að yfirgefa
skipið í rólegheitum og með
nægan útbúnað. Þeir ruku riú
upp til handa og fóta, flækt-
ust hver um annan þveran i
ofboði og án nokkurrar fyrir-
hyggju, og jafnframt tók sk.ip-
ið að sökkva undir þeim.
Voronin skipstjóri, sem stóð
uppi ' útsýniskörfu miðmast-
urs, greip um beingaddaðan
kaðal við fætur sér, um leið
og skipið tók hinn skyndilega
halla, og renndi sér niður a ís-
inn.
ísinn þjarmaði nú æ meir
að skipinu, og á þilfari stóð
stjórnandi heimsskautsleiðang-
ursins, Otto Julius Schmidt, og
hrópaði fyrirskipanir til ráð-
stola farþeganna og áhafnar-
innar, en brakið og brestirnir í
ísjökunum kæfðu orð hans með
öllu.
Fyrsti vélstjóri, Toikin, var
illa nrer.ndur eftir ketilspreng-
inguna, en reyndi þó að bjarga
örvilnaðri stúlku með því að
kasta henni fyrir borð og út á
ísbreiðuna.
„Komið ykkur út á ísinn!“
hrópaði Schimdt skipandi. „All-
ir út á ísinn! — Skipið spring-
ur eða sekkur á hverju augna-
bliki!"
Voronin var nú kominn um
borð aftur og öskraði af lífs
og sálar kröftum til farþega
og áhafnar (með skammbyssu
í hendi), að fólk skyldi varpa
sér út á ísinn. Einhver reið á
vaðið, og eftir það fór hver
af öðrum fyrir borð.
„Birgðirnar! Birgðirnar!*'
hrópaði Schmidt hásum rómi
og fór að henda matarkössum
og öðrum birgðum útbyrðis.
Áhöfnin aðstoðaði hann við að
koma eins miklu fyrir borð og
hægt var, áður en skipið hyrfi
undir ísinn.
Fimmtán mínútum eftir, að
skipið lenti á ísnum, var
það horfið í hafsins djúp.
Hundrað skjálfandi farþegar
og áhöfn stóðu í hnapp á ís-
breiðunni og horfðu á siglu-
toppana hverfa.
— ★ —
ÞAÐ MÁ furðulegt heita, að
ekki nema einn maður skyldi
láta Jífið í þessum ósköpum.
— Boris Mogilyevitch, báts-
maður hikaði andartaki oí
lengi við að yfirgefa skipið,
og fimmtíu tonn af hrynjandi
borgarís skullu yfir hann —
og þar með var hann úr sög-
únni.
„Við erum í skelfilegri
hættu,‘- mælti þýzki prófessor-
inn.“ Ég og Voronin skipstjóri
höfum áður verið úti á ísbreið-
unum, og við skynjum hætt-
una.“
Að svo mæltu gerði Schmidt
fljótlega áætlun um, hvað að-
hafast skyldi, svo að hópurinn
mætti sem lengst halda lífinu.
„Skýli yfir höfuðið,“ hróp-
aði hann upp. „Þess arna þurf-
um við nauðsynlegast með.
Annar stormur mun skella á,
og ef við stöndum á víðavangi
er úti um okkur. Frostið kemst
niður í sextíu eða sjötíu stig.
Nú verður hver og einn, kon-
ur sem karlmenn, að láta
hendur standa fram úr erm-
um.“
Himinninn skipti litum ugg-
vænlega, frá stálgráu yfir í
soi'ta, á meðan skipbrotsmenn-
irnir reyndu að búa um sig til
bráðabirgða. Öllum var ljóst,
að þeir voru staddir á ísbreiðu
en þeir gátu aðeins getið sér
til uin, hve stór eða lítil hún
var.
Svo var það, að ofviðrið
skall á, næsta fyrirvaralaust,
og svalg allt í blindhríð og
nístandi frostbitru. Frostið
komst úr 55 stigum niður í
70 stig á skömmum tíma.
Allir vissu, að það skipti
aðeins fáeinum dögum, jafnvel
klukkustundum, unz hópurinn
lyti ; lægra haldi fyrir þessu
frostna víti. Björgun virtist
með ÖIlu óhugsandi. Ekki var
neinn sá ísbrjótur til, er kom-
izt gæt) gegn um annað eins
I ísbákn, og sá möguleiki, að
björgunarsveit með hundasleða
hefði upp á þeim, virtist harla
smár.
En í öllu myrkrinu og djöf-
ulgangi stórhríðarinnar heyrð-
ist Schmidt mæla fyrir munm
sér: ,Aðeins eitt: þið megið
ekki láta neitt æði grípa ykk-
ur. Reynið ekki meira á ykk-
ur en nauðsyn ber til. Við
vitum, að möguleikarnir á
björgun eru rýrir. Vonandi á
það ekki fyrir okkur að liggja
að deyja hér, en við verðum
að berjast ægilegri baráttu
fyrir lífinu.“
— ★ —
VORONIN spurði í myrkr-
inu: „Hvar ertu Krenkel?
Heldurðu að senditækið þitt
sé starfhæft?“
„Ég veit það ekki, skipstjóri.
En fyrsta skilyrðið er að reist
verði hátt mastur, svo að hægt
sé að ná yfir eins vítt svæði
og við getum, svo að við ná-
um sambandi við umheiminn.
Mastrið verður að grafast gegn
um snjóinn og niður í fastan
ís, ef það á að standast storm-
inn.“
„Hvað um rafgeymana?"
„Þeir ættu að geta dugað,
meðan við sendum nauðsyrileg-
astar íréttir um allar hörmung-
arnar. En við erum fjarri öll-
um, og eina von okkar er
Wellen og Cape North. Hvor
tveggja staðanna eru innan við
100 mílna fjarlægð."
Það sló þögn á hópinn um
leið og sviptibyljirnir jukust
að afli og ofsa. Undir fólkinu
nötraði ísbreiðan, hófst og
hneig, hægt en óaflátanlega,
eftir bylgjugangi sjávarins.
Schmidt vissi, að ísbreiða
þessi var á reki norður á bóg-
inn, og að á eftir henni rak
borgarís, rétt eins og sá, sem
orðið hafði skipinu að grandi.
Schmidt var einnig Ijóst, enda
þótt hann vildi ekki viður-
kenna það, að leiðangur hans,
sem sendur hafði verið út af
örkinni, til að staðsetja minni-
háttar vísindaatriði, hafði feng-
ið sinn dauðadóm.
-★-
ÞEGAR Schmidt hafði með
góðum árangri vísað sovézka
ísbrjótnum Siberiakov veg
gegnurn ís norðaustur-íshafsins
sumarið 1932, sannfærði hann
Rússana um, að hann myndi
cinnig geta leiðbeint venjulegu
flutningaskipi eins og Chelyu-
skin sömu leið á sama tíma;
og til að sanna þessa staðhæf-
ingu tók hann við Chelyuskin
og lagði upp í förina þaðan
8. ágúst, árið 1933.
Enda þótt Schmidt væri það
á móti skapi, varð hann að
verða við tilmælum Rússa um
að hafa viðkomu á Wrangel-
ey og taka þar við 70 manns,
þ.á.m. konum og börnum, sem
þar höfðu haft búsetu, en þetta
var krókur út úr þeirri leið,
sem hann hafði hugsað sér.
Fimm mínútum eftir að
Chclyuskin létti akkerum við
Wrangel-ey, skall yfir blind-
hríð eins og hún verst getur
orðið. Frá þeirri stundu hrakti
skipið fyrir veðrum og vindi,
a.m.k. 14 stundir dag hvern,
þar sem það mjakaðist í áttina
að Kyrrahafi, aðeins 18 mílur
í burtu. 24.000 hestafla vélar
þess áttu fullt í fangi með að
þoka því áfram gegnum þann
ís, sem hrannaðist að úr öll-
um áttum.
Þeir Schmidt og Voronin
bÖlvuðu því óláni, að hafa
þurft að koma við á Wrangel-
ey. Sú viðkoma hafði gripið
fram í áætlun þeirra, og átta-
tíu dýrmætar klukkustundir
höfðu glatazt. Eins og ástatt
var eftir fyrsta storminn, varð
að taka á öllu, ef komast átti
heilu og höldnu út í Kyrrahaf.
En enginn hafði orð á þeirri
ógn, sem bjó um sig innra
með hverjum og einum: að
Chelyuskin myndi lenda í
klemmu milli ísjakanna og
bresta eins og eggjaskurn.
Á einni nóttu bólgnaði ísinn
umhverfis skipið upp, unz
hann myndaði háar svellbung-
ur og jakatinda, sem hótuðu
því að hrynja yfir skipið og
hindruðu jafnframt för þess á
allar hliðar. Ofan úr tunnunni
á mastrinu stjórnaði Voronin
sjálfur för þess, eftir því sem
við varð komið; ef hann sá
opna vök innan við 50 stikna
fjarlægð, hrópaði hann hástöf-
um, að siglt skyldi í átt þang-
að — en áður en hann hafði
lokið fyrirskipuninni hafði
hríðarveður oftast nær skollið
á og byrgt alla útsýn. Það var
því einn kostur að láta við
kyrrt sitja.
Þegar morgungráminn boð-
aði loks komu nýs dags, sat
skipið blýfast í ísnum. —
-★-
TOIKIN vélstjóri kynnti
katlana í því skyni að koma í
veg fyrir, að skrúfan frysi föst,
en sú tilraun var jafnframt
hættuleg, því hún kostaði það,
að kola og vatnsforði skipsins
eyddist óhugnanlega ört. Þann
ig liðu átta dagar, og hver
hríðarbylurinn kom á fætur
Öðrum. Svo var það á níunda
degi, að vök sást í 50. stika
fjarlægð. Vorbnin fyrirskipaði
þegar að setja á fulla ferð, í
von um að brjótast þangað. _
Af öllu afli, og með þeim á-
setningi að brjótast gegnum ís-
hiannirnar, barst Chelyuskin
í átt til Kolyouchin-eyj ar, og
veðrið var við það sama.
Næstu tvo sólarhringana var
stanzlaust 50 stiga frost.
Toikin upplýsti, um leið og
siglt var framhjá Kolyouchin-
ey, að vatnsbirgðir skipsins
væru að þrotum komnar, og
Voronin skipaði mönnum að
bræða snjó og dæla inn í
vatnsgeyma skipsins.
Skipið var orðið á eftir tím-
anum; ef allt hefði gengið að
óskum, hefði það átt að vera
komið út í Kyrrahaf fyrir
löngu. Komið var langt fram í
nóvember og hin langa heims-
skautsnótt skollin á; sú þrek-
raun að stjórna skipinu í hálf-
rökkri því, sem átti að heita
dagsbirta, var sannkölluð mar-
tröð.
Hinn 1. desember hafði skip-
ið aðeins þokazt um þrjár míl-
ur frá því það var við Kolyou-
chin-ey. Það sat fast í ís á
alla vegu.
Dagurinn var orðinn það
skammur, að aðeins þrjár
stundir mátti kalla ratljóst.
Milljónir tonna af is þrengdu
sér að skipinu, og þá var það
sem þeir Voronin og Schmidt
ákváðu að undirbúa algjöran
og almennan flótta frá borði,
sem gripið yrði til, ef bráð
hætta steðjaði skyndilega að.
Á jóladag skall á sú mesta