Ný vikutíðindi - 03.11.1972, Blaðsíða 6

6
m ymuiÐjjsioi
aftur eða fljúga út í cxpiran
dauðann.“
Næstu tvo daga, á meðan
hinar flugvélarnar voru búnar
undir leitina gerði Lyapidevski
36 tilraunir til að hafa uppi á
hinum einangraða hópi, en
hraktist jafnan til baka undan
blindhríðinni, ellegar vegna
benzínskorts og vélarbilunar.
—★ —
KRENKEL hafði verið sagt,
að verið væri að gera björgun-
artilraunir, og hópurinn hóf
undirbúinn flótta, í átt til
meginlandsins, undir forustu
prófessors Schmidts. Hríðar-
stormur geisaði, jakinn brast í
sundur og mikið af birgðum
fólksins flaut út í myrkrið og
storminn.
Enn varð hópurinn að halda
kyrru fyrir.
Hinn 5. maiz sá hópurinn
ekki fram á annað en dauðar.n.
Engin fiugvélanna hafði náð að
komast i samband við hann,
og nótt ng dag var nú næstum
jafn dimmt.
Krenkeí sendi síðasta skeyt-
ið, áður en raihjöðurnar tæmd
ust: „Aðstaðan vonlaus. Afber-
um þetta ekki lengur. Kveðjur
til allra.“ Skeytið var undirrit-
að af Schmidt.
Næsta morgun var öllu mild-
ara í veðri en venjulega. Um
leið og Lyapidevski kom sér
fyrir i flugvélinni sinni, sagði
hann við fylgdarmann sinn: í
dag i'ljúgum við gegnum hvsð
sem fyrir verður — hvirfil-
bylji, blindhríðar og hvað sem
það heitir. Fólkið er að dauða
komið; það er um 100 manns-
líf að ræða á móts við ■ okkar
tvö. Við verðum að finna hóp-
inn!“
Vélin rann, hálfvegis út á
hlið, eftir hálli brautinni og
komst á loft. Þetta var óheilla-
vænlega þögull morgun, him-
inninn dökkur og drungalegur,
en stefnan var tekin þangað
sem gizkað var á, að hópinn
væri helzt að finna. Hvert
sem litið var, sást ekkert nema
bláhvít ísauðnin með einstöku
vökum inn á milli.
Þeir höfðu verið á flugi í
u.þ.b. þrjár klukkustundir og
voru að hugsa um að snúa við,
til að sækja meira eldsneyti,
þegar Lyapidevski þóttist taka
eftir einhverju dökkleitu niðri
á ísnum. Það leit einna helzt
út eins og reykur, sem lyppað-
ist upp í grárri skímunni.
Hann lét vélina hnita hring
yfir staðnum. Og er hann lækk
aði flugið, greindi hann dökka
díla — fólk — á hlaupum fram
með jakarönd og veifaði hönd-
um í ofboði.
Lyapidevski flaug nú yfir tii-
tölulega slétta ísrák, sem hann
þóttist vita að væri tilrudd
sem hugsanlegur lendingastað-
ur. Hún var varla .nema 150
fet á lengd, og umhverfis stóðu
háar egghvassar jakastrýtur.
Fólkið raðaði sér meðfram
henni, til að auðvelda flug-
manninum betur að átta sig
á takmörkum hennar í skím-
unní
— ★—
RÚSSINN gretti sig og gerði
tilraun til að lenda, upp á líf
og dauða. Óðara er vélin snerti
flötinn, stöðvaði hann hana, og
hún rann eftir hálum fletinum,
stjórnlaust,, en staðnæmdist ör-
skammt þaðan sem fólkið stóð,
og mátti engu muna að hún
rækist í jakabrún íyrir braut-
arendanum. Um leið og hópur-
inn þusti að, til að bjóða þá
félaga velkomna, hoppaði Lyap
idevsid niður.
„Það er enginn tími til fagn-
aðarfunda,“ sagði hann. „Tím-
inn er að ganga okkur úr
greipum. Vélin getur að öllu
eðlilegu tekið sjö manns, en ég
ætla mér að taka 10. En fyr-
ir alla muni — hafið harðann
á!“
Tíu rosknustu konurnar voru
settar í vélina, ásamt tveim
börnum, og troðið inn í skrokk
inn.
„Fyrir alla muni — haíið
hraðan á!“ hrópaði Lyapidev-
ski bænarrómi. „Nú er frostið
meira en 80 gráður. Ef við
dveljumst lengur, kólnar svo
á vélinni, að við getum ekki
hafið okkur til flugs á þessari
stuttu- ■braut!“.... ........
í þvl sem fyrsti gustur nýrr-
ar blindhríðar og ofsaroks
lék um brautina, lagði Lyapid-
evski af stað með hinn þunga
farm sinn og setti allan þann
kraft í flugtakið, sem vélin
þoldi. Við brautarendann gein
djúp sprunga, sem ekkert gat
hindrað að gleypti vélina og
farm hennar, ef illa tækist til.
Flugvélin rann áfram á ísbraut
inni með feiknarhraða, en hún
virtist aldrei ætla að geta losn-
að og komist á loft.
íssprungan framundan nálg-
aðist óhugnanlega hratt, — en
á síðustu stundu fann Lyapid-
evski, að vélin var laus við
brautina, og mátti þá engu
muna, að hún færi fram af
brúninm og niður í gjána.
Kvenfólkið æpti, — en vélin
var laus. Flugmennirnir önd-
uðu léttara .. .
Um leið og Lyapidevski lenti
á brautinni við Wellen, sendu
loftskeytamennirnir skeyti um
heimsbyggðina þess efnis, að
hið ólíklegassta björgum«rafrefc
hefði verið unnið.
En ennþá voru áttatíu Qg
átta manns eftix úti á ísnum,
og af vélum þeim, sem sendar
höfðu verið frá Moskvu, voru
aðeins þrjár færar um að gera
tilraun til björgunar við þess-
ar aðstæður. Skeyti var sent
til bandaríska flughersins, sem
hafði boðið fram alla mögulega
hjálp, þ.á.m. aðstoð langfleygra
véla, sem tóku þeim rússnesku
langt fram. Óðara var flogið
með rússneska menn til Banda-
ríkjanna, til að taka við þeim
flugvélum, sem boðnar voru;
þær voru þrjár talsins.
Tíu mínútum eftir að Pyapid
evski lenti með farm sinn af
konum og börnum, ætlaði hann
að gera aðra björgunartilraun,
en kyrrð morgunsins hafði nú
umhverfzt í ofsarok og blind-
hríð á norðurslóðum, svo að
jafnvel þeim, sem dvöldust í
Welleo þótti nóg um. Ofviðri
þetta geisaði linnulaust í sex
daga, og engin vél gat hafið
sig til flugs. Hinn 14. marz
lagði Lyaupidevski loks af stað
aftur, ásamt fylgdarmanni sín-
um.
— ★ —
ÞEIR höfðu nýlega lokið
flugi yfir íshrannaðan sjó, í 70
stiga frosti, er annar hreyfill
vélarinnar stöðvaðist og hinn
tók að hiksta og rykkja. Lya-
pidevski skimaði eftir mögu-
legum löndunarstað, sem ekki
virtist mikil von um á þessum
slóðum. En á síðasta augna-
bliki kom hann þó auga á is-
flöt, sem hugsanlegt var að
notast við.
Vélin lenti í mjúkum snjó,
stakkst á nefið og staðnæmd-
ist á hvolfi. Samt sluppu þeir
Lyapidevski og félagi hans ó-
meiddir, svo furðulegt sem það
má teljast; en þeir voru sem
týndir og tröllum gefnir, þar
sem þeir voru nú niðurkomnir
og sáu um stund ekki fram á
annað en hörmulegan dauða
sinn — unz þeir komu auga
á einmana mannveru þarna á
snjóbreiðunni, Choukci-Indíána,
sem var á leið til þorps síns í
fjögurra klukkustunda göngu
fjarlægð þaðan sem þeir voru.
Öðrum björgunarflugmannin-
um hlekktist einnig á. Vodo-
pyanov og Doronin voru á
leið til skipbrotsmannanna, er
þeir lentu í ofsaroki og neydd-
ust til að lenda.
En þeim tókst að hafa sig á
loft aftur, komast til hins nauð
stadda fólks og taka við fjór
tán manns, þótt stormurinn
væri engan veginn liðinn hjá.
Kamanir. og Molokov eyði-
lögðu sína vél í nauðlendingu
og urðu að fá eina af þeim vél-
um, sem Bandaríkin buðu fram
til vara.
Hinn 7. apríl komu þeir út
til hópsins, fundu Schmidt fár-
veikan af lungnabólgu, þar
sem hann hafði skrifað upp á
lista það fólk, sem ætti að sitja
fyrir björgun. Eigið nafn hans
var neðst á þeim lista.
Molokov var með litla vél,
sem var ekki ætluð nema ein-
um manni, auk flugmannsins,
— en hann skipaði Voronin
skipstjóra að tilnefna sex
manns af þeim, sem verst
væru á sig komnir.
„Hvar ætlarðu að koma fyr-
ir sex manns?“ spurði Voron-
in tortrygginn,
„Komdu bara með þá!“
hreytti Molokov út úr sér.
Komið var með sex menn,
og Molokov rýmdi eins til í
plássinu fyrir aftan sæti sitt
og hann frekast gat; hann
komst að raun um, að þar
mátti troða fjórum, enda þótt
ekki væri gert ráð fyrir nema
einum. Hann leit á þá tvo, sem
eftir voru. Þeir voru báðir með
háan hita og illa haldnir.
„Komdu með teppi,“ hrópaði
Molokov. „Vefðu því utan um
þá eins og múmíur — Það er
betra, að þeir fái að reyna á
sig í tvo klukkutíma en að þeir
séu hér eftir og geispi golunni.
Það er ekki víst, að nokkur
vél komist hingað aftur næstu
tvo eða þrjá dagana.“
— ★ —
MOLOKOV tók fallhlífa-pok-
ana úr skorðum þeirra milli
vængjanna, lét vefja mennina
tvo í teppi, skorðaði þá síðan
sinn hvorum megin við vélar-
bolinn, milli efri og neðri
vængjar og batt þá kyrfilega.
Voronin hristi höfuðið. Það er
fjarri öllu lagi að hugsa sér,
að svo lítil vél, ætluð tveim
mönnum, gæti hafið sig til
flugs með fimm menn innan-
borðs og tvo að auki bundna
við vængina!"
„Þú ert ekki með öllum
mjalla!“ hrópaði Voronin, um
leið og Molokov klifraði upp í
sæti sitt. „Þú kemst aldrei á
loft með þennan þunga. Þið
drepið ykkur alla!“
Molokov ók vélinni eins
langt og hann komst út a
brautarendann; setti síðan í
gang af öllum krafti.
Með öllu afli, sem vélin átti
til, rauk hún eftir ísbreiðunni
og vék sitt til hvorrar hliðar
með sinn þunga farm. Þegar
hún nálgaðist óðfluga gjána
við hinn brautarendann, þustu
menn til, sannfærðir um að vél
in myndi steypast fram af, en
reynandi væri að bjarga hinum
slösuðu, ef þeir kæmust þá lífs
af. En í því sem vélin kom að
brúninni, kippti Molokov í
hæðarstýrið, og í sömu andrá
var hin litla flugvél laus við
jörðina. Svitinn perlaðist á
enni Molokovs, er hann setti
stefnuna í átt til Wellen —
með þann ótrúlegasta mann-
fjölda innanborðs, sem nokkur
vél hefur flogið með fyrr eða
síðar.
Þegar menn hlupu til, til að
taka á móti vélinni á áfanga-
stað og hjálpa hinum veiku
farþegum, ætluðu þeir varla að
trúa sínum eigin augum, er
þeir sáu mennina tvo burtdna
við vængina. Hvorugum þeirra
hafði orðið meint af ferðinni,
enda jöfnuðu þeir sig báðir
furðu fljótt, eftir að þeir höföu
verið fluttir í sjúkrahús.
— ★ —
ÚTI Á ísjakanum var ástand-
ið hins vegar stöðugt alvar-
legra. Jakinn var tekinn að
gliðna alvarlega sundur, og að-
vífandi jakar þrýstu að honum
á alla vegu og hótuðu að færa
hann í kaf, þegar minnst varði.
í ljós kom heljarstór borgarís-
jaki, sem mjakaðist að jaka-
hrönninni, þar sem fólkið hafð-
ist við, og hótaði að færa allt
í kaf. Menn horfðu á hann
nálgast smátt og smátt, og
fengu ekkert að gert.
í Wellen lét Molokov litlu
flugvélina eiga sig, en lagði nú
af stað í stórri, bandarískri vél,
einsamall, enda þótt hún væri
ætluð fyrir tvo flugmenn. Hon-
um tókst lendingin vel og í
þeirri för bjargaði hann 16
manns. Sama dag lagði hann
enn af stað, rétt í því sem ís-
inn var tekinn að gliðna sund-
ur til muna og bjargaði 15.
Alls bjargaði Molokov 39
manns — auk þeirra sex, sem
hann bjargaði í litlu vélinni.
Ein björgunarflugvélin flutti
loks prófessor Schmidt, með-
vitundarlausan; hann hafði
harðneitað því að láta flytja
sig brott fyrr en allir aðrir
væru komnir í örugga höfn.
Ef hann hefði haft meðvitund,
myndi hann enn hafa neitað
að víkja á brott, því að enn
voru margir eftir úti á ísnum.
Að lokum sótti Shepnyov
alla þá, sem eftir voru, að und-
anskildum Voronin skipstjóra,
Borbov stýrimanni og Krenkel
loftskeytamanni. Þegar Shep-
nyov kom úr ferðinni,' sagði
hann, að gefa yrði upp alla
von um að bjarga þeim þre-
menningunum.
„Lendingarbrautin er að
gliðna í sundur,“ sagði hann
dapurlega. „Þar getur engjn
flugvél lent framar. Við getuj*n
aðeins vonað, að mönnunum
takist að komast yfir á arman
ísjaka, þar sem hugsbaniegt
væri að lenda.“
Molokov mælti: „Við getum
ekki gefið upp vonina að
bjarga þeim. Ég legg af stað
sjálfur.“
— ★ —
OFSAROK og snjókoma
hafði næstum byrgt alla sýn,
er hann kom á staðinn, og
hann flaug svo lágt, að annað
skíði vélarinnar straukst við
jakatopp, og minnstu munaði
að það brotnaði af. Molokov
kom auga á mennina sem veif-
uðu allt hvað af tók til merkis
um, að ekki skyldi lent. En
hann hélt áfram að sveima um
stund uppi yfir þeim, unz hann
tók þá ákvörðun að lækka
flugið niður á sundursprungna
brautina.
Hann stöðvaði mótorinn um
leið og vélin snerti brautina,
en hún rann út á endann og
hringsnerist þar af einskærri
tilviljun áður en hún færi
fram af. Svo stóð hún kyrr.
Þremenningarnir komu hlaup
andi í áttina til vélarinnar.
„Komið upp í! í snarkasti!“
hrópaði Molokov.
Mennirnir klöngruðust upp í
og komu sér fyrir aftan við
flugmannssætið, um leið og
Molokov setti vélina í gang
og reyndi að grilla brautina í
gegnum þétt hríðai’kófið. Svo
spýtti hann í lófana og lagði
af stað — —
Farseðlar ti!
í vetur
Só/arfrí i skammdeginu
Allar nánari upplýsingar veitir:
FERDASKR/FSTOFAN
URVAL
PÓSTHÚSSTRÆTI 2, REYKJAVÍK
S(MI 2 69 00