Ný vikutíðindi - 01.12.1972, Blaðsíða 6

■v-
WÝ N4ICU1ÍÐ4WDI
MEIRA en hálf öld er liðin
síðan nafn Roberts Ledru féll
í gleymsku og dá. En þrátt
fyrir það er sagan af því,
hvernig frægasti lögreglumað-
ur Frakklands leysti óleysan-
lega morðgátu, og eyðilagði
með því feril sinn, einhver
ótrúlegasta saga úr annálum
glæpaverka allra tíma.
Við skulum bregða okkur
til Parísar laust eftir árið 1880.
París var dásamleg borg að
búa ;, og Robert Ledru naut
lífsins í ríkum mæli. Hann
hafði að heita mátti lagt undir
sig borgina, því að hann var
orðinn frægur sem færasti lög-
reglumaður landsms, og það
var hann, sem fitjaði alltaf
upp á einhverjum nýjungum
við iausn afbrotamála.
Sjaldan eða aldrei hefur
nokkur lögreglumaður fært
sér eins vel í nyt kunnings-
skap sinn við ýmsa minnihátt-
ar afbrotamenn, sem hann lét
njósna um hina stærri. Það
var Ledru, sem sagði eitt. sinn,
að því fleiri vini sem maður
ætti, þvi fleiri óvinum gæti
maður fylgzt með.
Övinir hans voru afbrota-
mennirnir. Vinir hans voru á
hinn bóginn úr öllum stéttum
þjóðfélagsins; embættismenn,
hefðarfrúr úr háaðlinum,
kauphéðnar, vændiskonur,
rithöfundar, málarar, fjár-
hættuspilarar, glæpamenn,
íþróttamenn og drykkjumenn.
Honum fannst þetta mjög
ákjósanlegt samansafn, og það
átti >æl við hugsunarhátt hans.
En það var erfitt verk að vera
vinur allra þessara vina sinna.
Stundum var hann að
skemmta sér í lélegum krám
eða þá í sölum hefðarfólksins
frá sólsetri til dögunar, og hélt
síðan áfram miskunnarlausri
baráttu gegn glæpamönnum
frá því í dögun og langt fram
á kvöld. Enda þótt Ledru nyti
þess lengi framan af, að
drekka og dufla, var hann
ekkert ofurmenni.
Hann var tæplega 35 ára að
aldri og í augum hans spegl-
uðust leyndarmál og áhyggjur
gamals manns.
„Robert er farinn að eldast
um aldur fram,“ sögðu vinir
hans. „Hann leggur of mikið
á sig.“
En Ledru gat ekki unnt sér
hvildar Það var einmitt um
þetta leyti, sem hann leysti
erfitt mál, er talið var meist-
arastykki hans, þar til síðasta
mál hans kom til sögunnar.
•
MORÐ hafði verið framið i
litlu og óþrifalegu herbergi a
Montmartre — herbergi, sem
nefni sitt hlaut hún af Ktilli
svartri fjöður, sem hún stakk
á milli brjóstanna á kvöldin.
Hún notaði fjöðrina til þess
að festa hana í jakka þess
listamanns, sem hún vildi gista
hjá þá nóttina.
Þessi ilmvatnslykt var án
efa frá ilmvatni La Plumette.
Spurningin var aðeins sú,
hversu langt var um liðið síð-
an hún hafði verið þarna, og
hvar var hún nú? Ledru leit
á verk málarans og reyndi að
koma auga á mynd af henni,
en sá enga.
„Ef til vill er ekki hægt að
búast við því,“ tautaði hann
um leið og hann gekk út.
Hann var staðráðinn í að leita
uppi La Plumette. Það ætti
ekki að verða erfitt. Hún var
bláfátækur málari notaði bæði Vel þekkt í hverfinu.
sem vinnustofu og íbúð.
Lík unga listamannsins, sem
hét Sylvestre Bonard, fannst
útatað blóði í miðju herberg-
inu, með málningarpensilinn í
hendinni, striga á trönu, en
líkið var höfuðlaust. Höfuðið
hafði verið sneitt frá bolnum í
einu höggi með einhverju
beittu vopni. Ledru var fljótur
að sjá, að þetta myndi verða
mjög athyglisvert mál að fást
við.
Reyndar var Ledru ekki
kvaddur á vettvang fyrr en
nokkrum klukkustundum eftir
að líkið hafði fundizt. Þegar
götulögreglan gafst upp, var
kallað á rannsóknarlögregluna,
og Ledru kom á staðinn.
„Þetta er þín sérgrein, þarna
á Montmartre,“ sagði yfirmað-
ur hans. „En Robert, ekki að
stunda neinar rannsóknir í
kránum. Vínið getur .verið
ágætur félagi, en það getur
líka verið harður húsbóndi.“
Ledru yppti öxlum kærp-
leysislega.
„Satt er það,“ svaraði hann,
en par sem vínið rennur, hitt-
ir maður oft dýrmæta vini.“
Þegar hann hafði skoðað
herbergiskytruna, féllst Ledru
á það ,að morðinginn hefði
ekki skilið eftir sig nein spor,
sem vit var í. Það hafði ekki
verið búið um rúmið ....
skörðóttir og óþvegnir diskar
lágu i vaskinum .... litatúb-
ur voru eins og hráviði um
allt .... líkið lá í blóðpolli
á gólfinu. í slíkri óreiðu var
ekki hægt að henda reiður á
neinu.
En samt sem áður fannst
Ledru hann kannast við eitt-
hvað þarna. Það var eitthvað
að brjótast í höfði hans. Nú,
var það ilmvatnslyktin?
Það var langt síðan ilmvatn
hafði verið haft um hönd
þarna, en ilmvatnslyktin
fannst þó enn. Ef hann gæti
aðeins komizt að því, hvaða
ilmvatn það var.
Þær stundir koma í lífi jafn-
vel hins mikla lögreglumanns,
að öll þjálfun, reynsla og
menntun verður að víkja fyrir
eðlisávísun hans einni. Skyndi-
lega vissi Ledru hvaðan þessi
ilmur var.
La Plumetté, Litla fjöðrin!
ENGINN á Montmartre
þekkti hana undir öðru nafni.
Hún var fædd í sunnanverðu
Frakklandi, og fæstir vissu
hverra manna hún var, en
hitt vissu allir, að hún var
frek til fjörsins. Hún var fyrir-
sæta hjá ýmsum málurum og
frilla þeirra jafnframt. Viður-
En hún hafði horfið nokkr-
um klukkustundum fyrir morð-
ið, og enginn séð hana eftir
það. Hún hafði búið hjá Bonn-
ard ! viku, og því var ekki að
undra þótt í herbergi hans
væri lykt af ilmvatni hennar.
Hún hafði ekkert heimilisfang
sjálf, því að hún svaf alltaf hjá
einhverjum karlmanni, og lög-
reglan hafði ekki uppi á henni.
ÁR LEIÐ — eða nánar til-
tekið 13 mánuðir, og ný mál
komu til sögunnar. En hvar
sem Ledru fór, var La Plum-
ette alltaf ofarlega í huga
hans. Svo bar þetta árangur
dag einn.
Það var ekki ilmvatnið, sem
aldrei selt neitt verk eftir sig,
en nú er hann mjög í tízku.
Ég fékk fimm hundruð franka
fyrir síðasta málverkið og ætti
að fá meira fyrir þetta. Það
getur verið að þetta sé síðasta
verk bans. Stúlkan, sem kom
með það, var í fjárþröng."
„Stúlkan?"
„Já, herra. Hún fer hér
framhjá á hverjum degi. Ég
veit ekki á hverju hún lifir,
og nún virðist vera atvinnu-
laus. En mig grunar nú
margt.“
Ledru þakkaði manninum og
fór. Hann settist á bekk
skammt frá og beið. Það var
ekki liðin ein klukkustund þar
til Litla fjöðrin kom gangandi
eftir götunni. Hún hafði litað
hár sitt, og var betur klædd
en áður, en augu hennar og
eggjandi göngulag komu upp
um hana.
En Ledru brá ónotalega í
brún, þegar hann sá unga
manninn, sem gekk við hlið
hennar. Hann var vel klæddur
og vel til hafður, heill heilsu
og ekkert að vanbúnaði —
Bonnard sjálfur Ijóslifandi!
Ledru hafði séð hann nokkr-
um sinnum áður en hann hafði
verið „myrtur“ í kompunni á
Montmartre ,og hann gleymdi
aldrei andliti nokkurs manns.
Það var ekkert efamál, að
þetta var Bonnard.
Ledru velti þessu fyrir sér.
og var fljótur að skilja, hvern-
ig í ollu lá.
Líkið hafði verið höfuðlaust
.... málarinn var fátækur ..
lögreglunni.
„Robert,“ sagði foringinn
vinjarnlega, „það er tímabært
að við tölum saman í fullri
hreinskilni. Þú ert mér of dýr-
mætur sem vinur og starfs-
maður til þess að ég gæti leyft
þér að halda áfram á þessari
braut. Þú verður dauður innan
árs með sama áframhaldi.“
„Það er örstutt síðan ég fór
í læknisskoðun, og þeir sögðu
mér að ég yrði fjörgamall.“
„Samt sem áður þarfnast þú
hvíldar á kyrrlátum stað og
þarft að komast burt frá öll-
um þessum vandræðum. Sann-
ast sagna get ég ekki alveg
verið án þín og því var ég að
hugsa um að senda þig til að
rannsaka mál fyrir vestan.
Kynntu þér það, því að hvort
sem þér líkar betur eða verr,
þá er það næsta viðfangsefni
þitt.“
Hann rétti Ledru nokkur
skjöl.
Ledru leit á skjölin og at-
hugaði málið.
„Le Havre?“ tautaði hann.
„Sjómannabær. Og sex hafa
horfið undanfarna sex mánuði
án þess að til þeirar hafi
spurzt?“
„Hagaðu rannsókn þinni eins
og þú vilt,“ sagði foringinn.
„En farðu þér að engu óðs-
lega. Lögreglan á staðnum
leysir þennan vanda fyrr eða
síðar, en ég þarf að gera
manni þar greiða, svo að ég
lofaði að senda þig. Reyndu
nú ekki að vera neinn snill-
ingur. Fáðu þér sæti á þægi-
Fræ^asii lögregliimaðiii* Frakklands levsfi
gátiina ii iii iuorðið í Saint-Áddresse, en
það varð til þess að liiiida endi á liiiin
glæsilega feril hans.
kom honum á sporið. Það var
málverk, sem hann sá í illa
upplýstum glugga að kvöldlagi
í annars flokks listverzlun á
vinstri bakka Signu. Um leið
og hann kom auga á það, snar-
stanzaði hann. Þetta málverk
var án efa eftir Bonnard.
Hann þekkti málverk hans út
og inn.
Þá um kvöldið ætlaði hann
aldrei að geta sofnað. Næsta
morgun kom hann stuttlega
við á skrifstofunni, og skrifaði
í kladdann, að hann væri að
fara út til að sinna Bonnard-
málinu. Yfirmaður hans tók
eftir þessu.
„Robert,“ sagði hann blíð-
lega. „Þú skalt hætta þessu.
Það hefur komið'fyrir áður, að
við höfum ekki leyst svona
gátu. Líttu í spegilinn .... þú
ert ehki svipur hjá sjón, svart-
ir baugar undir augunum af
svefnleysi, og náfölur. Vertu
ekki svona þrjóskur, Robert,
sættu þig við þetta. Þetta er
ekki nema eitt mál af hundr-
uðum, þar sem þú bíður ósig-
ur.“
LEDRU sinnti honum ekki,
heldur gekk út og flýtti sér í
listverzlunina. Þar komst hann
að því, að myndin var í raun
og veru eftir Bcnnard.
„Það eru fáar íil eftir hann,“
sagði listaverkasalinn. „Hann
dó ungur. Þér munið ef til vill
málið á Montmartre í fyrra.
Áður en hann dó, gat hann
.. stúlkan hafði ráð undir rifi
hverju .... nokkur málverk
vantaði .... og nú komu verk
dauða málarans á markaðinn á
verði, sem hann hafði aldrei
þorað að setja upp sjálfur,
meðan hann var á lífi. Ledru
kallaði á lögreglumann, og þeir
handtóku Litlu fjöðrina og
Bonnard, og þau voru ákærð
fyrir að hafa myrt mann, sem
enginn veit hver var.
Litla fjöðrin hafði loks feng-
ið ást á manni eftir að hafa
verið mjög fjölþreifin í ástum.
Ef til vill gerði hún sér grein
fyrir því, að fegurð hennar
var að hverfa, og að hún gat
ekki lifað til langframa á
henni. En hitt er víst, að hún
bruggaði þessi ráð með elsk-
huga sínum, og það var ákveð-
ið að hann skyldi „deyja“, til
þess að verk hans hækkuð:í
stórlega í verði. Þau höfðu
flutt í annað hverfi í París,
bjugggu þar undir fölskum
nöfnum og lifðu á því að selja
málverk eftir „látinn“ lista-
mann.
Eftir eins árs þrotlausa bar
áttu og seiglu hafði Ledru
unnið sigur.
ÞEGAR að þessu máli loknu,
fór Ledru á grenjandi túr, sem
hafður er í minnum. Eftir
vikulanga drykkju var hann
svo illa farinn, að hann varð
að leggjast í sjúkrahús. Þegar
hann kom út, var hann kallað
ur á fund yfirmanns síns -
legum stól á baðströndinni og
hugsaðu málið. Njóttu sólar-
innar og hvíldarinnar. Og
komdu ekki aftur til Parísar
fyrr en þú ert alveg búinn að
jafna þig, vinur kær.“
Ledru vissi það ekki, en þeg-
ar lestin stefndi til Le Havre,
var hann að stefna að síðasta
máli sínu. Þetta var sumarið
1887.
FYRSTA daginn í Le Havre
kynnti hann sér hvarf sjó-
mannanna sex. Þetta var erfitt
mál, því að hann var ókunn-
ugur í borginni. Hann fór úr
einni kránni í aðra, spurði
menn spjörunum úr og drakk.
Þó varð hann að játa, að þarna
var annað andrúmsloft, og
þarna gat hann hvílzt og jafn-
að sig
Dag nokkurn fékk hann þá
flugu i höfuðið, að nú væri
hann búinn að gera nóg þanr,
daginn. Það var sólskin og
heitt i veðri, og hann vildi
njóta lífsins. Honum fannst
tímabært að ræða við lög-
regluna í Le Havre. Þar var
honum tekið opnurn örmum og
boðin hvers sú aðstoð, sem
hann kynni að þurfa. Vagn
var til reiðu og íbúð á dýru
hóteli rétt hjá ströndinni.
Hann fór beint á hótelið og
lagðist þar til svefns. Hann
sofnaðí strax og vaknaði ekki
fyrr en næsta morgun.
Þegar hann vaknaði, hellci
sólin geislum sínum inn um