Nýi tíminn - 15.01.1953, Blaðsíða 4

4) — NM TÍMINN — Fimmtudagur 15. janúar 1953
NÝI TÍMINN
Otgettndl: Samelnlnjfarflolikur alþýBu — Sósiallséaflokkurlnn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Ásmundur Sigurðsson
Áskriftargjald er 25 krónor á ári.
Qreinar i blaðið sendist til rltstjórana. Adr.: Aígreiðala
Nýja tímans, Skólavörðustíg 19, Reykjavik
ÍKgreiðsla og auglýsingaskrifstofa Skólav.st. 19. Síml 7500,
Prentsmlðja Þjóðviijans h.í.
Vindbnini) snýsf
Það er kynlegt um jafn stóran og stæðilegan mann
og Hermann Jónasson að hann er í skoðunum eins og
vindhani. Snúningsásinn er ef . til vill ekki hjólliöugur
en hann snýst þó örugglega. Það mun fæstum úr minni
liðið að meðan nazistar, Þýzkalands lifðu velmaktardaga
sína sáust þeirra glögg merki í andlegu lífi þessa skag-
firzka bóndasonar. Hann hafði þá mikla löngun til að
beita verkalýðssanitökin valdi og stóð að öllum kúgunar-
aðgerðum sem framkvæmdar voru. Þannig stóð allar göt-
ur fram til 1942, að lokaátakið var gert og — afturhalds-
liðið beið hinn herfilegasta ósigur. Þá fór loks að marra
í snúningsási vindhanans. Hann fór að brosa æ innilegar
til vinstri og kann hinn andlegi faðir hans, Hriflujónas,
að segja af því margar sögur og hefur ekki heldur látið
það hjá líða. Þessi snúningur stóð allt fram til áramóta
1948-1949, þegar Hermann skrifaði hina frægu grein sína
um Heiðnaberg íhalds og auðvalds á íslandi.
Næst gerist það svo að hinir furðu slegnu fylgismenn
Hermanns Jónassonar sjá hann hverfa inn í hið sama
Héiðnaberg sem hann hafði varað ákaflegast við. Það
marraði ekki einusirini í snúningsásnum, maðurinn hvarf
án aðvörunai. En forsendurnar voru einkar augljósar.
Fasismi sá sem brotinn hafði verið á bak aftur í Evrþpu
með miklum fórnum hafði hafið nýtt blómaskeið í
Bandaríkjum Norðurameríku. Öll einkenni þess þýzka
nazisma sem orkuðu forðum á hug bóndasonarins úr
Skagafirði birtust á ný, döfnuðu og blómguðust. Og á-
hrifin birtust nú ekki lengur fyrst og fremst sem andlegt
bergmál frá fjarlægu landi, heldur hafði hin brúna sveit
fótfestu á íslandi og hreiðraði æ betur um sig. Herir
Bandaríkjanna neituðu að standa við gefnar skuldbind-
ingar og yfirgefa ísland i stríðslok; þeir knúðu fram
Kefiavíkursamning, marsjallsamning og stríðsbandalag;
þeir sendu hingað sérfræðinga sína til að hafa eftirlit
með efnahagskerfinu og fengu völd á því í æ ríkara mæli
Þess skal að vísu getið að snúningsás vindhanans þrjózk-
aðist um skeið við snúningi sínum; Hermann Jónasson
var á móti Kefiavíkursamningi, gagnrýndi marsjallsamn-
Ing og sat hjá við Atlanzháfsbandalag. En þegár þrýst-
ingurinn var orðinn nægur, snerist hann í einum rykk.
Það fer ekki hjá því að þessi undarlegi snarsnúningur
hafi vakið mikla athygli í liði Framsóknarmanna og Tím-
inn er þegar kominn í vörn fyrir formann sinn. Blaðið
segir í fyrradag að Hermann hafi aðeins átt við nauðsyn
þess að lögreglan sé „svo sterk að lögleysum og ofbeldi;
sé eigi hægt að beita“. En þarna gerfalsar blaðið ummæli
formanns síns í fát-inu. Hermann talaði sérstaklega um
íslenzkan her, „þjóÖvarnarlið“ eins og hann komst að
orði. Og hann tók sérstaklega fram að lið þetta ætti að
standa fyrir lögbrotum og ofbeldi; það ætti að brjóta
á bak aftur lögleg verkföll með vopnavaldi, enda var slík
aðgerð þegar undirbúin í sambandi við frystihúsin sam-
kvæmt fyrirmælum Hermanns Jónassonar. Aðstandendur
Tímans vita þannig ekki enn sitt rjúkandi ráð, snúnings-
ás þeirra hefur ekki reynzt eins viðbragðsfljótur og for-
ingjans, en úr því verður eflaust fljótlega bætt.
Og Tímamenn eru æstir. Þeir hrópa til sósíalista —
sem þeir kalla af skiljanlegri sektartilfinningu „rauða
nazista“ — að þeim skuli „sagt það í ei.tt skipti fyrir
öll, að sú tíð er liðin, að þeir verði, látnir hafa minnstu
áhrif á það, sem gert verður á íslandi“. O, sei, sei, já,
annað eins hefur heyrzt fyrr. Þetta var einnig öskrað í
Tímanum 1942. En sama árið vann íslenzk verkalýðs-
hreyfing sína stærstu sigra og tveim árum síðar voru
Framsóknarmenn orðnir með öllu áhrifalausir um stjórn
landsins.
Hliðstæðir atburðir eiga enn eftir að gerast; það á ehn
eftir að marra í standi hins þrekvaxna bóndasonar frá
Skagafiröi. Hitt mætti honum fara aö verða Ijóst að þótt
vindhanar geti verið skemmtilegir gripir ef þeir eru nægi-
lega í’eistir og rembingslegir, njóta þeir sjaldnast mikill-
ar virðingar, allra sízt hjá þeim sem á þá blása.
rr)
Islenzkur evrópuher
Það hafa verið óefnilegar
horfur í vestaaverðri Evrópu
undanfarin átta ár að sögn
frægra heimsblaða, útvarps-
stöðva og stjórnmálamanna.
Allan þann. tíma hefur óvíg-
ur rússneskur her beðið þess
í ofvæni að leggja undir sig
þennan skaga, en sérfræðing-
ar hafa jafnlengi sannað að
þjóðir þær sem skagann
'byggja væru algerlega var-
búnar slíkri árás og fengju
enga rönd við reist er til
hennar kæmi. Hafa sumir
búizt við stórtíðindum þess-
um hvern dag í átta ár, og
ýmsir hafa séð árásarherinn
nálgast á hínum ólíklegustu
stöðum. Hefur jkveðið svo
rammt að honum á íslenzkum
fiskimiðum að síld hefur ekki
þorað að vaða öll þessi ár,
haíis hefur orðið vart í furðu
flugvélum út um nes og
skaga, og síðasta tiltekt hans
er sú að geysast ofar þökum
á ílátum þeim sem aðrir nota
sér til handargagns við snæð-
ing. Samt hefur ekki orðið
af frelkari framkvæmdum
enn, og befur verið fátt um
skýringar á því hvers vegna
austanmenn fresti því að
fullnægja ílöngun sinni þar
til hinar margræddu varnir
Vesturevrópu eru orðsiar
nægilega sterkar. Nema þeir
hugsi eins og Þorgeir Hávars
son og vilji ekki vopnum
leggja þá er til skortir karl-
mennskii að verja eigur sín-
ar og er þó ólíklegt að nor-
rænar hetjuhugsjónir eigi
mikið friðland í austrænum
hjörtum.
Þrátt fyrir þessa dular-
fullu töf hafa ábyrgir menn
orðið seinþreyttir á varnað-
arorðum sínum, sem betur
fer, og hafa þá einnig fengið
alllangt tóm til starfa. Hafa
þeir mælt fast með því að al-
menningur hugsaði sem
minnst um gæði þessa heims,
mat qg klæði og hús og
mennipgu, en legði í staðinn
arðinn af striti sínu í morð-
tól og vígvélar. Fómfúsir
peningsmenn hafa þá einnig
boðizt til að láta tæki þessi
af hendi við hóflegu verði
og endumýja þau jafnharð-
an og þau gengju úr sér, en
framiþróunin er nú svo ör á
þessu sviði að heita má að
flugvél só úrelt þegar hún
er fullsmíðuð. Hafa þessir
ágætu menn lagt áherzlu á
hugsjónir sínar með því að
beina hvers kyns iðjuverum
Öll atriði ....
Framh. af 3. síðoi
tun stækkun búanna, þýðingar-
laust að vera að ræða um efl-
ingu landbúnaðarins yfirleitt.
Slíkt ástand til lengdar væri
það alvarlegasta, sem yfir land-
búnaðinn gæti komið. Þetta
liggur ljóst fyrir öllum sem
skilja samhengið í þróun hinna
ýmsu atvinnugreina þjóðfélags-
ins.
Bændur 09 verkamenn
eiga samleið
Það er einmitt vegna þessara
staðreynda sem bændur og
verkamenn eiga samleið á þjóð-
málasviðinu. Og fullkomið sam-
starf þeirtá um stjóra þjóðfé-
lagsius væri fyrir löngu orðið
að veruleika, ef það ekki hefði
strandað á tvennu. 1 fyrsta
lagi á íhaldssamri afstöðu
helztu pólitískra foringja sem
þændurnir hafa valið sér, en
eru vaxnir frá stéttinni sjálfri
að þessari framleiðslu.
En því miður hafa þeir
ekki haft erindi sem erfiði í
þessi átta ár. Að vísu hafa
verið samin mikil bandalög
og mikil gnótt vopna og
landvaraartækja heí-ur verið
skráð á pappír, en raunbæf-
ar framkvæmdir hafa oi'ðið
mi'klu minni, þótt þær hafi
ekki tafizt jafn gersamlega
og árás sú sem yfir hefur
vofað í átta ár. Það hefur
sem sé komið í ljós að þjóðir
Evrópu hafa verið næsta ó-
fúsar að skipta á gæðum
þessa heims og tækjum þeim
sem afkastamest eru við að
afla öðrum heimi íbúa. T. d.
var svo að sjá um skeið að
útséð væri um að stofnaður
yrði evrópuher sá sem átti
að standast hina ókomnu á-
rás, þar sem engin þjóða
þeirra sem herinn átti að
vernda vildi neitt til hans
leggja. Mælti Ridgway, yfir-
maður hins óstofnaða hers,
þung þykkjuorð af þessu til-
efai nýlega, enda má hann
muna tímana tvenna síðan
hann stjómaði sýklum og
öðrum bandarískum her-
mönnum í Kóreu og hafði
það sér að daglegu yndi að
forenna kornbörn og gamal-
menni til ösku.
Þannig stóðu sakir um
síðustu áramót og ábyrgir
menn litu fáan glaðan dag.
En svo segir í gömlu orð-
taki að 'hjálpin felist undir
pilsfaldi neyðarinnar. Þegar
örvænt þótti að Englending-
ar, Frakkar, Þjóðverjar og
aðrar nafntogaðar þjóðir
Vesturevrópu fengjust til að
stofna her handa Ridgway
sýklaforingja og fokið virt-
ist í flest skjól hljómuðu allt
í einu drengilegar raddir frá
tveimur áfkomendum víkinga
á íslandi. Annar hafði með
síversnandi árangri reynt að
selja fisk þann sem lands-
menn drógu úr sjó og kvaðst
nú í staðinn vilja berja
Rússa, hinn hafði komið
störfum sínum svo vísdóms-
lega fyrir að bæjarbúar áttu
æ erfiðara með að kaupa af-
urðir sveitafólks, og kvaðst
hann Vilja berja bæði ís-
lendinga og Rússa. Sögðu
báðir þessir leiðtogar sjálf-
sagt að stofna í snatri her
þann sem Ridgway þráði og
lofuðu að beita sér fyrir því,
enda hefðu þeir að baki sér
í því skyni mikinn meirihluta
og hafa tryggt sjálfum séri
hagsmunalega sérstöðu við hlið
auðugustu borgaranna. Til að
halda þeirri sérstöðu þykir
þeim tryggara að treysta einn-(
ig pólitískt samstarf við þá
stétt.
Hitt er liin sameiginlega á-1
byi’gð sem þessir tveir aðilar. (
fulltrúar bændanna og fulltrú-
ar auðborgaranna, ásamt Al-
þýðuflokknum sem þeir sífellt <
eru að berjast um sín á mil!i.(
hafa tekið á sig í sambandi við'
það afsal á, sjálfstæði þjóðarinn-(
ar sem þeir hafa í bróðurlegri)
einingu látið af hendi í áföng
um síðan sú stefna hófst með (
gerð Keflavfeursamningsins(
1948. Vegna þessa hvors
tveggja reyna þeir sífellt að(
aia á sundrung og misskilning: <
mlli þessara tveggja vinnu-
stétta, því það vita þessir vald-
hafar vel, að ef þær báðar ná
að slcilja til hlítar sína þjóð-j
félagslegu aðstöðu og tækju |
viikilega höndum saman á i
stjómmálasviðinu, iþá er völdum1
þeirra og sérréttindum hætt.
þjóðarinnar, fenginn í frjáls-
um kosningum.
Hýrnaði nú heldur betur
há ráðamanna fyrir vestan
haf, þegar fréttist að loks
væri fundin þjóðift til að
stofaa herinn. Og ekki spillti
það þegar rifjað var upp að
af Íslandi var einmitt kom-
inn rakarinn frá Borgarnesi,
sá sem úrslitum réði í Kóreu-
styrjöldinni þegar verst
gegndi þar, eins og alkunn-
ugt varð af frásögnum
blaða. Þessi meinhægi maður
sem árum saman hafði
stundað þá iðju að beita fólk
eggvopnum án þess að
blóðga það, gerðist í Kóreu
slíkur garpur að frá honum
runnu allar ár blóðlitaðar til
sjávar, og þegar aðrir her-
menn skriðu í skjól stóð
hann á víðavangi berskjald-
aður og stuggaði fjanda-
hernum burt. Síðan hefur
hann gerzt ágætur afreks-
maður í því liði sem hefst
við á Keflavikurflugvelli og
getið hefur sér orð fyrir
nauðganir og saurlifnað.
Þegar einn kurteis rakari frá
iBörgarnesi gerist > slíkur
garpur með vopn í hönd,
hvera má þá ekki vænta af
glímukappa þeim sem mést-
ur hefur verið á íslandi,
þegar undan er skilinn Jón
sá sem um getur í Skugga-
sveini og nú er minnzt að
verðleikum á sviði Þjóðleik-
hússins. Og þótt stallbróðir
hans skartaði ekki beinlínis
hermennskueinkennum þegar
hann skreið út úr björgunar-
flugvélinni fyrir vestan haf
um árið, gat hann vel búið
yfir öðrum eiginleikum sem
til kosta mega teljast í mann-
skæðum átökum. Boðskapur
ráðherranna hafði því að
geyma mikil og góð tíðindi:
nú vænkaðist hagur evrópu-
hers.
Og senn verður eflaust
tekið til óspilltra mála. I
haust lagði stjórnin fyrir
þing frumvarp um fullgild-
ingu viðbótarsamnings við
Atlantshafsbandalagssátt-
málann, en samningi þessum
er ætlað að greiða götu ev-
rópuhers. Hafa hinar tregðu-
fullu þjóðir Vesturevrópu
ekki fengizt til að fallast á
hann, en hér á landi er ekki
kunnugt að nein fyrirstaða
sé meðal hinna þriggja á-
byrgu flokka. Er þess því
að vænta að alþingismenn
gangi krókalaust að verki
er þing kemur saman á
morgun og íslendingar verði
þannig fyrstir þjóða aðilar
að samningi þessum. Síðan
verði stofnaður hér á landi
sá evrópuher sem mikil-
menni vestræns heims hafa
árangurslaust sveitzt við að
koma saman undangengin
átta ár og þannig aflétt end-
anlega þeim ugg sem þjakað
hefur þjóðirnar. Verður þá
gleymdur langstaðinn freð-
fiskur og þránað smjör, þeg-
ar varðmenn vestrænnar
menningar, Hermann Jónas-
son og Bjarni Beaediktsson,
halda um verndarríki sín,
hylltir af óttalausum þjóð-
um; annar með stjórnvizk-
una reidda í hnykluðum
vöðvum en hinn eins og
Ólafur konungur Haralds-
son endurlioldgaður, einn
mestur verndari og dýr-
lingur í . m
3ögu nor" //rxýuo
y
>
rænna
þjóða.