Nýi tíminn - 29.01.1953, Blaðsíða 2

2) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagiir 29. janúar 1953
MAMNSHÖiDB FIlA BANBAIIIM.JUM1JM
Iiowarcl Fast: Klarklon. Skáld-
saga. Heimskringla 1952. tíísli
Ólafsson íslenzkaði. — Fjrsti
bókaflokkur Mális og niönning-
ar.
•
Klarkton er bær í Massasjú-
settfylki á austurströnd Banda-
ríkjanna nprðanverðri. Telur
:bærinn 22 þúsund íbúa, en
hjarta hans ög miðdepill er
verksmiðja ein stór og mikil.
Sagan gerist öll á fjórum dög-
iim, 6. -9. desember 1945. Það
er verkfall i bænmn, og mun
sagan að einhverju leyti styðj-
nstrvið sögulega atburði. En þó
verkfall hafi skollið á áður en
sagan hefst, standi enn þeg-
ar h'enni lýkur, og atburðir
hennar spinnist út af því, er
Klarkton í rauninni ekki verk-
fallssagá. Verkamenn standa
oftast aðeins í bakgrunni henn-
ar, kjörum þeirra er ekki lýst.
Iföfuðpersónurnar eru verk-
smiðjueigahdinn, læknir bæjar-
búa, sendimenn komnir til að
brjóta verkfallið niðúr, og
nokkrir kommúnistar i fiokkst
félagi bæjarins. Efni sögunn-
iná lýsa í þremur áföngum.
Eigandi verksmiðjunnar,. Ge-
org Clark Lowell, er hversdags-
gæfur maður. Draumar hans
,,voru alltaf skipulegir, nátt-
úrlegir og iausir við þá undar-
legu ög ómannlegu eiginleika,
sem loða. við drauma margra
manna.....“ eins og segir í
upphafssetningu verksins. Hann
er að vísu auðugur maður, en
hann segir að sér sé alveg
sama um verksmiðjuna, ........
ég hef aldrei kært mig um
hana“. Hann tók við stjórn
hennar fyrir nokkrum áftimi
• eftir föður sihn; en ge'fur í
skysi að hann hefði iivergi
komið nálæsl henni ef liann
lvefði ekki álitið áð .... hún
htefði hlutverk að 'vinna i stríð-
inu. . . . Mig langaði til að gera
eitthvert gagn“. Hann ber sár-
an harm eftir son sinn er féll
i styrjöldinni, og hefur sótt
miðilsfund af því tilefni. Nú
dynur verkfállið yfir. Þá leitar
hann áðstoðar sérfræðiskrif-
stofu í niðurbroti verkfalla, og
fær tvo sendimenn til að skipu-
leggja vérkið. Hann viðurkenn-
ir að vísu að> hann hefði efni
á þvi að hækka kaupið, en
hann kærir sig - ekki um að
iáta skipa sér fyrir . verkum.
eins og hann or’ðar það. ,,Ég
á verksmiðjuna og ber ábyrgð
á henni". „Annað hvort á ég
verksmiðjuna eða þeir“. Þegar
lögreglan misþyrmir kommún-
istanum Ryan við yff.rheyrslu
kastar Lowell að vísu upp á
saleminu, en lætur að' öðru
leyti kyrrt liggja. Það er að
segja: Georg Clark Lowell er
bundinn stétt sinni or til kast-
'anna kern'úr, verkfíérj síii'nar
eigin pvngju. þjónn síns eigin
i-ignaréttar. Howard I'la3t fær-
)-■ mjög skýrrir sönnur á þetta.
Það (>r sterkur listrænn leikur
;tð vel.ja áuðínönnuhum ekki
auðkenþdari fulltrúa en Lowell.
Eð’a hvernig mundu hinir harð-
r.víraðri éignamenn 'hafa bmgð-
izt við verkfallinu ? Æt.li þeim
hefði oiðið flökurt þó eimr út,-
sendari Stalíns hefði verið bar-
■iun? Við trúum þeiin til alls í
yeru'eikanum. Lowell er trú-
verðugri i skáldsögu.
Þá segir af því hverpig sendi-
menn skrifstofunnar, sem at-
vinnurekendur eiga vitaskuld,
vinna gegn verkfallínu og reyna
að brjóta það á bak a.ftur. Ham
Gelb hefur stundað þá atvinnu
langa hríð, orðið frtegur fyrir
bló'ðsúthellingar, og hlotið fyrir
það verðskuldað álit. Nú eru að
vísu aðrir timar um skeið en
á fjórða áratugnum, er grímu-
laust ofbeldi var í einu tiltæk-
ast og áhrifáríkast. Nú er fyrst
reynt að beita mútum, laumu-
maður í kommúnistadeildinni er
nötaður til fréttaflutrimgs. 1
fyllingu tímans sigar þó Gelb
lögreglunni á verkfallsvörðinn,
og fall'a þar tveir úr hópi
þeirra. Það eru gefin fyrirheit
um frekari atgerðir. Það verð-
ur að vinna fúlian sigur.
Nokkrar líririt úr Annál Tasí-
túsar uiri ofsóknir gegn kristn-
um mönnum á dögum Nerós
eru einskonar einkunnarörð
Sögurinar. Þa.r segir svo m.a.:
,,í fyrstu voru teknir þeir,
sem játuðu, seinna fannát mik-
ill fjöldi þeirra, og voru dæmd-
ir, ekki aðallega vegna þess
að þeir væru raunverulega sek-
ir um að hafa kveikt í borg-
inni, h.eldur fyrir að hata allt
mannkynið, . , Howard Fast
setur jafnaðarmerki milli þess-
arar sogu og framferðis gegn
bandarískúm kommúnistum á
þessum árum; og ætti það að
vera áhrifaríkur reikningur í
kristnum heimi. Líklega er það
meginhugsun sögunnar að.reisa
bandaríska kommúnista við í
augum samlanda sinna, eins og
nú hefur sanna-zt að kristnir
menn í Rómaborg hinni fornu
voru kyndilberar sannleikans.
Hér þarf ekki a'ð rekja viðhorf
bandariskra yfirvalöa til komm-
únista, né heldur samvizkulít-
iö k-æruleysi þess inikla. fjölda
1 egnanna sem tekizt hefur að
sefja með ofsafengnum áróðri
og vitfirrtum ■skclf^rr'ré'wm.
Þeir vru í stuttu máli glæpa-
hys-ki og landráðapakk, er-miða
starfsemi sína við það eitt að
korna föðurlandinu og öllum
frjálsum þjóðum undir rúss-
neskt ok, í síbírskan þrældóm.
Mú leiðir Howard Fast þessa
menr, fram á sjónarsviðið í
-bók sinni og sjá: þeir eru,
eip.s og við vissum rauiiar áður,
fátækir menn sem. unna rétt-
iteti. biðja um réttlæti. berjast
fN'rir réttlaiti, 1 verkfallinu í
-Kia.rkton eru engir áhugasam-
ari en þeir um að verkamenn
fái kröfum sínum fullnægt, þeir
skipuleggja vyrkfallsvörð, safna
matgjöfum, eru hinn .andlegi
stoi'n baráttunnar. Fonna.ður
verklýðsfélagsins í bænum er
ekki af þeirra sauðahúsi, og
hefur ekki hina víðu þjóðfé-
lagsyfirsýn kommúnistanná, né
fórn'.irlund þeirra. Það eru i
honum afsláttartilhneigingar,
en kommúnistarnir knýja hann
fram. — Það þarf inikið þrek
vil. að flýtja slíkar lýsingar í
Bandaríkjunum. Þær eru okk-
ur staðfesting þess hver mað-
ur Howard Fast er, bæði um
hugrekki og pólitiskan skiln-
ing; enda fær haöri sina vöru
sel ;la.
í tilefni verkfallsins í Klark-
ton sýnir Howard Fast okkur
fram á stéttareðli baráttunhar;
og er sá boðskaþur raunar eng-
in nýlunda íslenzkri alþýðu'. Þá
leiðir hann í ljós margvíslegar
bardagaaðferðir auðstéttar gegn
verkalýð. Ætti sá þáttur sög-
urinar að verða íslenzkum
verkalýð' sérstakt íhugunarefrii
nú um þessar mundi.r, að loknu
mesta verkfalli sögu sinnar,
og er upp hefur komizt' að beita
í eina heild í sögunni. Þar
speglast mannleg örlög, þar líf-
ir bæði Iíf baráttunnar og líf
manneskjunnar, sorg einstakl-
og mætti einnig sú lýsing verða
ýmsum íslendingum til lær-
dóms. En allt er þetta hnitað
sama hátt og í Klarkton. Og
bandarískum kommúnistum með
miklum sanni, af djúpri samúð;
í þriðja lagi lýsir HoWard Fast
átti lögreglunni í Reykjavík á
ingsins og kvöl heimsins. Per-
sónulýsingar eru raunar ekki
allar jafnskýrar. En hver
mundi gleyma rakaranum Sant-
ana, éða svilcaranum Butler.
eða stórvaxna þrevtta lækninum
sem allá ævi ber eld borgara-
styrjaldarinnar á Spáni í kvrru
hjarta 'r-ínu; efia Goldstein lög-
fræðingi, hin.nt..gleymdu he.tju
fyrri styrjaldar sem fellur nú
fyrstur' manna í nýjum átök-
um; eða Lowell sjálfum: magn-
leysi auðkýfingsins, kynferði-
legu of’ífi sonarsyrgjandans? í
bókarlok finnur hann ,,kaldan
gustinn frá návist“ dauðans.
Ilinir tveir föllnu menn af verk-
fallsverðinum rísa þar upp við
hlið hans. En það er einnig
hans eigin dauði sem reiðir
þaj' Ijá um öxl: endalok auð-
ræðisins í líki Georgs Lowells
í Klarkton.
• Tvær óskir vildi ég bera fram
vegna þessarar bókar: að ís-
lenzkir höfundar hugleiddu
vandlega efnisval hennar, ef
þeim. gæti oróið það til ein-
hverrar fyrirmyndar og ís-
> lenzk alþýða læsi hana upp
til agna. Alveg sérstaklega
ættu þær 20 þúsundir manna
sem nýkomnar eru úr hörðu
verkfalli að leggja sér lær-
dóma hennar á minni og hjarta.
Auðstéttin er hvarvetna sjálfri
sér lík — og það skal sanri-
ast í hverjum átökum að við
hefðum mátt þekkja Iiana gerr.
Eitt fagnaðarefni enn flytur
þessi saga. Ræður st-jórnrnála-
manna eru þvínær hið eina sem
við heyrum frá Bandaríkjum
Norðurameríku: upphrópanir
um vopnaframleiðslu, útlistanir
á stríðsrekstri, bollaleggingar
um morð. Það er eins og nátt-
löng villidýraöskur í myrkviði.
Allt í einu kveður vi’ð manns-
rödd innan-úr þykkninu. B;B.
Mesfa kraftaverk mannkynssöguRnar
Séra Jóhann Hannesson kristniboöi er nýkominn heim
eftir alllanga dvöl í brezku nýlendunni Hong-Kong, en
þangaö hefur sem kunnugt er sópazt nokkur hópur auö-
manna og valdamanna sem beöiö hafa ósigur í Kína og
stunda nú þá iöju helzta að ófrægja alþýðu heimalands
síns. Iliiöa auðvaldsblöð um allan heim „fréttir" sínar
um hió nýja Kína hjá þessum hafreknu sprekum á brezku
ránssvæöi, og þarf ekki getum aö því aö leiöa af hverjum
hug þær fréttir eru sagðar. Séra Jóhann Hannesson virö-
ist hafa hlustaö gaumgæfilega á þennan fréttaburö, eins
og glöggt hefur komiö fram í greinum hans í Morgun-
blaöinu. Hitt er svo sjálfsagt að viöurkenna aö séra
Jóhann viröist ekki alyeg blindaöur; hann dregur t. d.
enga dul á kúgun þá. og eymd sem ríkti í Kína áóur
en alþýó'an tók völdin í landi sínu, en þaö þekkti hann
af -eigin raun en ekki söguburöi annarra.
Stundum hefur þaö ekki virzt ólíklegt aö séra Jóhann
vildi aöeins segja þaö sem hann teldi. satt og rétt, þótt
dómgreind og heimildamat virtist í meira. lagi brenglaö.
En því miður veröur aö draga þessa skoóun í efa eftir
framkomu hans í fyrradag. Hann boöar þá fréttamenn
á sinn fund — alla nema fréttamsnn Þjóöviljans. Er
vandséö hvers vegna maöur sem telur sig segja satt og
rétt vill forðast að eiga orðastaö viö þá sem eru annarrar
skoöunar og sér sér ekki. fært aö s-vara spurningum þeirra
eins og hinna sern ekkert vilja heyra annaö en níó um
hiö nýja ríki.
Margt áthygiisvert virðist hafa komiö fram í viötali
séra Jóhanns viö frcltamenn og hefur hver heyrt sitt.
Eitt er þó ööru merkara. ÞaÖ hefur veriö haft fyrir satt
undanfariö í blööum þeim sem séra Jóhann vill tala viö
aö 14 milljönir Kínverja hafi verið líflátnar eftir bylting-
una. í fyrradag gerast svo þau tíöindi aö þsssi ágæti
kristniboði vekur 9 milljónir þessara manna upp frá
d.auöum, og höföu þá sumir legiö í gröfum sínum árum
saman. aö sögn ágætra blaða scm birtu fréttir frá Hong-
Kong. Er þetta' eflaust mesta krafta.verk sem urn getur
! sögu mannkynsins. Og þó er. ekki á því neinn efi að
upþrisuhátíðin á eftir að veröa enn stærri.
Um larigt árabil má segja að ekki hafi komið ein einasta er-
lend frétt í Morgunblaðinu, en í staðinn hefur það blao birt
mjög heiftþrunginn áróður gegn ríkjum alþýðunnar og helzt
uppvís ósarinindi. Það væri mikið verk og illt að moka þann
flór daglega, en þess gerisf sem betur fer ekki þörf; allt
hreinlegt fólk þrífur sjálft af sér slctturnar sem að því er
beint á hverjrim degi.
Nýjasti ósannindaáróðurinn er sá að í löndum alþýðimnar
séu hafnar gyðingaofsókuir og að blöð sósíalista verji gyðingaof-
sólmir daglega og telji þær sjálfsagðar.
Morgunblaðinu skal sagt J»að eun einu sinni að sósíalistar
l»a-fa alltaf beitt' súr gegn hversk.vns kynþáttaofsóknum og
munu alltaf gera það; kynþáttaoísóknir er eitt gamalkunnasta-
ráo anðinannastéttarinnar til að rugla íólk og sundra því óg
færa því ímyndaða sökudólga — eins og kunmtgt er í anðvalds-
ríkjum. Einu löiidin, þar sem kynþáttaofsóknir eru lögum sam-
kvæmt glæp'ur, i'ru ríki alþ.vðunnar; í jieiin löndum hafa allir
kynjiættir s.ömu réttindi og sömu miiguleika.
Þessi staðreynd rekst þó auðvitað ekki á hina að stétta-
skipti-ng nær til allra kynþátta; það eru til gyðingaauókýfingar
og þéir ófáir, og það eru til auðmannasamtök gyðinga. Þessi
samtök og starfsemi þeirra verður sósíalistum engu geðfelld-
ari þó þau séu buridin við sérstakan kynstofn; þvert á móti.
ástunda þau þá starfsemi sína á fölskum forsendum,
Það hefur nú komið í ljós að slík samtök hafa átt þátt í
fimmtuherdeildarstarfsemi í löndum alþýðunnar og hinir seku
hiifa verið dregnir fyrir lög og dóm. En þau eð'ilegu viðbrögð
eru ekki fremur ,,gyðingaofsóknir“ en það eru ,,aríaofsóknir“
þegar menn af þeiin kynstofni reynast sekir urn óhæfuverk.
MeÍKdarálii Lúðváks Icsepssonar
Lúiívík Jósepsson hefur -.kilað minnihlutaáliti úr sjávarúl-
vegsnefud neðri deildar mn vökulagafruinvarp Jxdrra Sigurðar
Guðuasonar, Eim\rs Oigeirssonar og Jónaaar Árnasonar og iftgg-
ur eindregið til að frumvarpið verði samþykkt.
-Er álit' Lúðvíks svohljóð-
andi:
Sjávarútvegsnefnd hefur haft
mái þetta til athugunar i a 11-
langan tíma. Frumvarpið var
sent til umsagnar Alþýð-usam-
bands Islands og Félags . ís-
lenzkra botnvörpuskipaeigenda.
AlJjýðusambaudið mælir með
samþykkt frumva.rpsins. en Fé-
Framhfdd á 7. síðu.