Nýi tíminn - 17.11.1955, Qupperneq 3

Fimmtudagur 17. nóvember 1955 — NÝI TÍMINN — (3
Verður íslendingum aftur
leyft að taka upp ættarnöfn
Rikisstjórnin flyfur á Alþingi nýtt
frumvarp um mannanöfn
Um það hafa lengi verið skiptar skoðanir hér á landi, hvort
mönnum skuli leyft að taka sér ættarnöfn. En þáð hefur verið
bannað með Iögum síðan 1925. Nú er komið fram á Alþingi frv.
að nýjum lögum um þessi mál. Er það samið af nefnd, sem rík-
isstjórnin setti til að endurskoða giidandi lög.
í 2. gr. frv. segir: „Eiginnafn
skal vera íslenzkt og rétt að
lögum íslenzkrar tungu. Það má
hvorki vera hneykslanlegt né
klaufalegt né með öðrum hætti
þannig að gerð eða merkingu, að
til ama verði þeim, sem ber það.
Ekki má gefa kvenmanni
karlmannsnafn né karlmanni
kvenmannsnafn.
Eiginnafn má ekki vera þann-
ig, að kennt sé til nafns ann-
ars manns, hvort heldur nafnið
er haft í eignarfalli eingöngu
eða í eignarfalli að viðbættum
orðunum son eða dóttir.
Ekki má gera löglegt ættar-
nafn að eiginnafni. Þetta tekur
þó ekki til ættarnafna, sem í
eðli sínu eru eiginnöfn og venja
liefur verið að nota þannig“.
3. gr. kveður svo á, að
mannanafnanefnd, sem skipuð
skal skv. 21. gr., skuli gera
„skrá um þau eiginnöfn, sem við
þykir eiga, að borin séu hér á
landi“ og skal hún gefin út.
Ekki einskorðast nöfn þó við
þessa skrá.
Upptaka ættarnafna leyfð.
Aðalnýmæli frumv. felst í
10. gr., en hún er þannig: „Lög-
leg ættarnöfn, sem íslenzkir
ríkisborgarar bera nú, mega
haldast. Eftir að lög þessi öðl-
ast gildi, eí óheimilt að taka
upp nýtt ættarnafn hér á landi,
nema dómsmálaráðuneytið hafi
veitt leyfi til þess, enda hafi
Mannanafnanefnd samþykkt
ættarnafnið".
Þarna er ráðuneytinu gefin
heimild til að leyfa mönnum að
taka upp ný ættarnöfn. Eru svo
nánari ákvæði um þessi nöfn,
m.a. að ekki megi gera „eigin-
nafn, sem tíðkað er í landinu,
að ættarnafni og eigi heldur
nöfn, sem enda á orðinu son.“
Svo er um rétt manna til að
bera ættarnöfn o.s.frv.
í nefndinni, sem samdi frumv.
voru skipaðir: Alexander Jó-
hannesson, prófessor, Jónatan
Hallvarðsson, hæstaréttardóm-
ari, Þorsteinn Þorsteinsson,
fyrrv. hagstofustjóri og Þórð-
ur Eyjólfsson, hæstaréttardóm-
ari. Skila þeir greinargerð með
frumv. þar sem ýmsan fróð-
leik er að finna um lög og
venjur um nafnrétt hér á Iandi.
Um aðalbreytinguna frá núgild-
andi lögum, æt'tarnöfnin, urðu
nefndamenn ekki sammála, og
kemur það fram í greinargerð-
inni. Þeir Jónatan Hallvarðs-
son, Þorsteinn Þorsteinsson og
Þórður Eyjólfsson eru sammála
um að leyft skuli að taka upp
ættamöfn. Þorsteinn hefur þó
þá sérstöðu, að hann er hlynnt-
ari ættarnöfnum, vill hafa skil-
yrðin rýmri. Segist hann ekki
sjá „að íslenzku máli eða ís-
lenzku þjóðerni þyrfti að vera
hætta búin, þó að erlend ættar-
nöfn fengju að flytjast hingað
til lands, líkt og þau hafa áður
gert.“
Vilja leyfa.
Þeir Jónatan og Þórður telja
reynslu þá, sem fengizt hefur
af lögunum frá 1925, sýna, að
þau séu dauður bókstafur qg
hafi engan veginn náð tilgangi
sínum. Þeir telja það að vísu
góðan sið og æskilegan, að menn
kenni sig til feðra sinna að forn-
um hætti, en um þetta eigi
menn að hafa frjálsan ákvörð-
unarrétt. „Við fáum ekki séð“,
segja þeir, „að íslenzku þjóð-
erni eða íslenzku máli sé neinn
háski búinn af ættarnöfnum,
sem gerð eru í samræmi við lög-
mál íslenzkrar tungu. Þau geta
engu síður staðizt í íslenzku
máli en viðurnefni þau eða
kenningamöfn, sem bæði karlar
og konur bám til foma, meðan
íslenzk tunga var enn óspillt af
érlendum áhrifum". Þá telja
þeir það óviðfelldið, „að sumum
þegnupi þjóðfélagsins sé leyft
að bera ættarnöfn, en öðrum
sé það bannað, eins og nú er í
lögum.“
Vill banna.
Alexander Jóhannesson hefur
sérstöðu að því leyti, að hann
er andvígur ættarnöfnum. Við-
urkennir hann, að lögin hafi
ekki verið haldin, því að á s.l.
30 ámm hafi ættarnöfnum
fjölgað svo að þau munu nú
vera um 1100 og engin tilraun
hafi verið gerð til að oeita refsi-
ákvæðum laganna. En hann
segir: „Flest íslenzk ættarnöfn
eru málspjöll og munu þau er
tímar líða valda skemmdum á
tungu vorri, t.d. á þann hátt, að
tvö föll verði notuð í stað f jög-
urra, eins og þróunin hefur orð-
ið í öðrum germönskum mál-
um.“ Ættarnöfn séu tíðast beyg
ingarlaus og þau muni „slæva
tilfinningu vandaðs máls og
flýta fyrir margskonar mállýt-
um“. Leggur hann til að ættar-
nöfnum 'Verði' útrýmt þannig,
að þeir íslendingar, sem fæð-
ist eftir gildistöku laganna
skuli nefna sig að fornum sið.
þó þannig að heimilt sé, að syst-
kini beri öll sama nafn.
20 þús. kindum og 4-5 hundruð
nautgripum slátrað á Selíossi
Nemendur hins nýsiofnaða ténlisiarskóla
þegar orðnir yfir 50
Selfossi. Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Þá er nú veturinn kominn, en ekki harður þó. Vetrarstarfsemi
ýmissa aðila er nú að hefjast, bæði hér á Selfossi og víðar.
Taflfélagið er byrjað á sinni steinsson, formaður Tónlistar-
starfsemi, og hefur það keppni
einu sinni í viku, á miðviku-
dagskvöldum. Bridgefélagið er
einnig tekið til starfa, og hófst
vetrarstarfsemi þess með
keppni milli austur- og vestur-
bæjarins, og lauk henni með
jöfnu. Þá hófst einmennings-
keppni, og er henni ekki lok-
ið enn.
Fjórir skólar eru starfandi
hér í vetur, bamaskóli, mið-
skóli, iðnskóli og tónlistarskóli.
Tónlistarskólinn var settur
sunnudaginn 23. október, að
viðstöddum nemendum og
i mörgum gestum. Ingólfur Þor-
Bílslys tíðust
f V-Þýzka-
laudi
Skýrslur hagstofu Vestur-
Þýzkalands bera með sér að
bílslys em tíðari þar í landi en
í öðrum lóndum heims. Á hver
10.000 ökutæki á vegum Vestur-
Þýzkalands koma 796 banaslys
eða limlestingar en samsvarandi
tala er 650 í Hollandi, 558 í
Sviss, 441 í Englandi og 216 í
Bandaríkjunum.
Vestiirþýzki lier-
inn forailega
stofnaður
Hinn nýi vesturþýzld her var
formlega stofnaður í gær, þegar
Blank landvarnaráðherra afhenti
fyrstu hershöfðingjum og liðs-
foringjum hersins, 101 að tölu,
ráðningarbréf þeirra. Meðal
þeirra voru hershöfðingjarnir
Adolf von Heusinger og Hans
von Speidel, sem báðir voru hátt-
settir hershöfðingjar í her Hitl-
ers.
iiitöuiiMiiiísveMisr verui serour jaín-
góiur öðrnm aðalakvegum landsins
Lúðvík Jósefsson flytur í sameinuðu þingi eftirfarandi
þingsályktunartillögu:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta þegar á
næsta sumri hefja gagngerðar umbætur á Austurlands-
veginum frá Mývatnssveit austur í Jökuldal.
Verði unnið að nýlagningu og endurbótum á veginum
með stórvirkum vinnuvélum og unniö eins og tíðarfar
leyfir á næsta sumri.
f greinargerð segir svo: | látnar væru vinna að vegagerð-
Austurlandsvegurinn frá inni heilt sumar, mundu ger-
Norðurlandi austur á Fljóts- breyta samgöngum við Austur-
dalshérað tengir Austurland við land. Þar sem Austurlandsveg-
aðalakvegakerfi landsins. Hann urinn er vegur heils landsfjórð-
er því jafnþýðingarmikill Aust- ungs og þess landsfjórðungsins,
firðingum og vegurinn um sem býr við lakastar samgöng-
Holtavörðuheiði er Norðlend- ur í landinu, sýnist ekki óeðli-
ingum og vegurinn yfir Hellis- legt, að Alþingi ákveði með sér-
heiði er Sunnlendingum. Það stakri samþykkt, að hafizt
er því eðlilegt, að Austfirðing- skuli handa um lagningu veg-
ar séu óánægðir yfir því, að arins á þann hátt, sem má
þessi aðalvegur þeirra skuli koma Austfirðingum að fullu
vera verr úr garði gerður en gagni.
allir aðrir akvegir í landinu. Bílstjórar, sem kunnugastir
Austurlandsvegurinn er enn eru ferðum um Austurlandsveg-
að mestu leyti ógerður sem inn, segja, að vel gerður, upp-
vegur, þó að akfær eigi að heita hlaðinn vegur á þessum slóð-
þann tíma á sumrum, sem veð- um mundi ekki aðeins stytta til
ur eru bezt. Mestur hluti leið- muna þann tíma, sem nú tekur
arinnar er enn farinn eftir bíla að aka á milli Akureyrar
| gömlum ruðningum eða um og Austurlands, heldur mundi
slétta sanda. Á leiðinni eru enn vegarsambandið haldast miklu
óbrúaðar ár og lækir, sem oft- lengur opið á hverju ári. Vegna
ast verða ófær í mikilli rign- ■ þess, hve Austurlandsvegurinn
ingartíð. | er nú hraklega illa gerður, eru
Þegar þess er gætt, að Aust- bílasamgöngur við Austurland
urlandsvegurinn liggur um miklu minni og ótryggari en
mestu öræfi landsins og þar annars mundi vera. Nú hika
sem lengra er á milli bæja en flestir við að leggja smærri bíla
annars staðar eru dæmi um í jafnlangan og erfiðan akst-
hér, þar sem þjóðvegur liggur j Ur og leiðin frá Norðurlandi til
um, er alveg furðulegt að láta
veginn vera í jafnmikilli van-
rækslu og raun er á.
Undanfarin tvö ár hefur nær
ekkert verið unnið að nýlagn-
ingu á þessari leið, og er ekki
annað að sjá en að það fé, sem Norðurlands eru illframkvæm-
Alþingi hefur ákveðið til ný- anlegir, því að vafasamt er að
lagningar á Austurlandsvegi,leggja þunghlaðna bíla í langa
hafi beinlínis verið tekið tilkeyrslu eftir illa gerðum vegi.
unnarra framkvæmda. Það er almenn krafa Aust-
Vegarstæði Austurlandsveg-firðinga, að ekki verði látið
ar er sérstaklega gott að dómidragast lengur að gera Aust-
kunnugra manna. Svo til öll urlandsveginn að minnsta kosti
leiðin er hið ákjósanlegasta jafnvel úr garði og aðra aðal-
ýtuland. Nokkrar jarðýtur, semakvegi landsins.
Austfjarða er. Afleiðing þess
er m.a. sú, að miklu færri koma
að sumarlagi austur á land en
þangað vilja koma. Önnur af-
leiðing er sú, að vöruflutningar
á bílum á milli Austur- og
félagsins, bauð gesti velkomna,
og skýrði frá ákvörðun félags-
ins um að stofna skólann. Sr.
Sigurður Pálsson í Hraungerði
rakti aðdraganda að stofnun
skólans, en Rótaryklúbburinn á
Selfossi beitti sér fyrir stofn-
un hans. Nemendur eru nú
þegar orðnir yfir 50 úr 9 hrepp-
um sýslunnar. Skólastjóri er
Guðmundur Gilsson, en auka-
kennari er Jón Ingi Sigur-
mundsson. — Blokkflautudeild
fyrir börn verður stofnuð strax
; og ástæður leyfa. Barnaskólinn
var settur hinn 1. október, og
eru í honum 206 börn. Miðskól-
inn var settur 15. okt., og eru
nemendur þar 71. Iðnskólinn
byrjaði 17. okt., og eru nem-
endur þar 34 í fyrsta og öðr-
um bekk. Eftir áramótin hefst
kennsla í þriðja og fjórða bekk,
og er búizt við ámóta nemenda-
fjölda.
Haustslátrun hjá Sláturfélagi
Suðurlands er nýlega lokið.
Slátrað var tæplega 20.000
kindum. Jafnvænstu lömbin
voru úr Selvogi, er rýrust af
afrétti Flóamanna. Betri dilkar
úr heimahögum bæði í Flóa
og Skeiðum. Þyngsta lamb sem
slátrað var, var tvílembings
hrútlamb frá Ágústi Þorvalds-
syni á Brúnastöðum. Vóg hann
64 kg lifandi, en kjötþungi
hans var 28 y2 'kg. Kjötþungi
gimbrarinnar systur hans var
23 kg, og samanlagður kjöt-
þungi beggja lambanna því
51% kg.
F.í. flutti tæplega
50 þus. farþega
á 10 mán.
Níu fyrstu mánuði þessa árs
fluttu flugvélar Flugfélags ís-
lands alls um 49.800 farþega,
þar af 8600 í millilandaflugi.
Hefur farþegatalan með milli-
landaflugvélum félagsins aukizt
talsvert miðað við fyrra ár en
farþegar innanlands eru álíka
margir og þá.
Bankavaxtahréf
Framhald af 12. síðu.
þau til sölu hjá Landsbanka Is-
lands í Reykjavík og útibúum
hans þar og á ísafirði, Akureyri
Eskifirði og Selfossi. Einnig
munu nokkrir helztu verð-
bréfasalar hér í bænum hafa
þau á boðstólum, eins og nán-
ar er frá greint í auglýsingum.
Bréfin verða aðeins seld gegn
staðgreiðslu, en frá kaupverði,
þeirra verða dregnir vextir frá
kaupdegi til gjalddaga, sem
verður 1. marz n.k.
Visitölubréfin verða í tveim-
ur stærðum, 1 þúsund krónur
og 10 þúsund krónur, en íbúða-
lánabréfin i þremur stærðum,
1 þúsund krónur, 10 þúsund
krónur og 50 þúsund krónur*