Nýi tíminn - 18.06.1959, Blaðsíða 4

'4) _ NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 18. júní 1959
£plaupp§kera
„Aðeins fyrsta skrefið"
Græddi 4 milljónir
á kaupránslögunum
Haraldur Böðvarsson. á Akranesi er einn af kunnustu
atvinnurekendum á landinu, og fyrirtæki hans gefa
góða mynd af áhrifum kaupránslaganna.
í viðtali við Morgunblaðið skýrði Haraldur svo frá
fyrir skömmu að hjá honum ynnu að staðaldri um 500
manns. Varla mun of hátt áætlað að telja að í janúar-
mánuði s.l. hafi starfsfólk hans haft að jafnaði 5.000
kr í mánaðarkaup, þannig að heildarfúlgan nam kr.
2.500.000 þann mánuðinn. En þá ákvað ríkisstjómin
með stuðningi íhalds og Framsóknar að lækka kaupið
með lögum um 13,4%. Við það lækkaði heildarkaup
starfsfólksins hjá Haraldi Böðvarssyni um kr. 335.000 á
mánuði eða sem næst um 4 milljónir króna á ári.
Starfsfólk Haralds tapaði þannig 4 milljónum króna
á ári, og hvert rann sú upphæð? Hún rann öll og ó-
skipt í fyrirtæki Haralds Böðvarssonar. Tekjur hans
hafa ekki læ'kkað, heldur hafa þær þvert á móti hækkað
þar sem rikisstjórnin hefur aukið styrki sina til út-
gerðarinnar um á annað hundrað milljóna og af því fá
fyrirtæki Haralds sinn góða hlut.
Dæmi liliðstæð þessu getur hver einasti launþegi
tekið af því fyrirtæki sem hann vinnur hjá. Og ekki
má gleyma að stjórnarflokkarnir hafa lýst yfir því að
þetta sé „aðeins fyrsta skrefið".
vXWvV'f1" J 11' WvO *'
o
íslendingar byggja íbúðir
fvrir brezka fiskimenn
Æ
27 ibúSir byggSar i Hull fyrir 20.000
sterlingspund sem safnaS var á Islandi
í ágúst munu 27 fjölskyldur brezkra fiskimanna flytja
inn í íbúöir sem byggöar hafa verið 1 Hull fyrir ís-
ienzkt gjafafé.
Hér er um að ræða níu ein-
býlishús og 18 íbúðir í sam-
býlishúsum sem standa saman
í hverfi sem kallað verður Is-
Ienzka hverfið.
Brezka blaðið Fishing News
skýrir frá þessu og segir að
Ibúðirnar verði fullbúnar 19.
ágúst.
Á fundi í húsnæðismálanefnd
bæjarstjórnarinnar í Hull lagði
einn af fulltrúunum til að ein-
hverjum ráðherra úr íslenzku
stjórninni yrði boðið að vera
viðstaddur vígsluhátíð hverfis-
ins. „Eins og stendur", sagði
hann, „eru dálitlir erfiðleikar
í sambúð landanna og mér
finnst það ákjósanlegt að bjóða
einhverjum háttsettum Islend-
ingi að taka þátt í athöfninni.“
Frá því í stríðslok
Á fundi nefndarinnar var
skýrt frá því að hið íslenzka
gjafafé hefði upphaflega verið
afhent 31. desember 1946. Því
hefði verið safnað í Reykjavík
og öðrum íslenzíkum útgerðar-
bæjum, og íslenzkir togaraeig-
endur hefðu lagt sinn skerf 'í
sjóðinn, Gefendur hefðu með
þessu móti viljað láta í ljós
samúð sina með enskum sjó
mönnum og fjölskyldum þeirra
sem orðið hefðu að bera þján-
ingar str'íðsins.
Aldraðir og þurfandi fiskimenn
Við úthlutun þessara íbúða
verða aldraðir og þurfandi fiski-
menn og fjölslcyldur þeirra
í Kingston-upon Hull látnir
ganga fyrir, næstir ganga aðr-
ir aldraðir og þurfandi sjó-
menn, en síðan annað aldrað
og þurfandi fólk í borgarhlut-
anum.
Gjöfin var sem áður seg ■
ir uuphaflega 20.000 sterlings-
pund en s'íðan hafa bætzt við
8.000 sterlingspund í ;vöxtum.
Bæjarstjórnin í Hull hefur lagt
til 9.000 sterlingspund að auki
til að fullgera húsin.
Fyrsta geintóperan
sýnd í Stokkhólmi
„Aniara" eftir ljóðaflokki Martinsons
fær ntikið lof
Fyrsta geimsiglingaóperan var frumflutt í Stokkhólmi
um mánaðamótin og hlaut frábærar viötökur gagnrýn-
enda og óperugesta.
íslenzk
tunga
Framhald af 5. síðu
= matvandur, og nafnorðinu
genverðugheit — matvendni.
„Hann er svo genverðugur,
að hann fæst ekki til að borða
venjulegan mat“, er skýring
Ingvars á orðinu. Sigfús
hefur það aðeins um þann
sem erfitt er að gera tíl hæf-
is, og þá merkingu þekki ég
úr Rangárþingi. Frá þeirri
merkingu er að sjálfsögðu
stutt þróun yfir í að merkja
aðeins matvendni. Orðið er
eitt þeirra dönsku tökuorða
sem komust inn í íslenzku
meira og minna fyrr á öld-
um (dæmi er um það frá 16.
öld); það hefur í eina tíð
þótt mjög fínt, en þarflaust
er með öllu að nota það í is-
lenzku, enda mua-það mjög að
hverfa. nú ‘
Sýningin þykir mikill sigur
fyrir sænsku ljóðskáldin Harry
Martinson og Erik Lindegren og
tónskáldið Karl-Birger Blom-
dahl.
Óperan heitir Aniara eftir
samnefndum Ijóðaflokki Mart-
insons sem það byggist á. —
Lindegren hefur unnið óperu-
textan úr 103 Ijóðum flokks-
ins.
Á flótta til Mars
Söguþráður ljóðaflokksins og
óperunnar er í stuttu máli, að
geimfarið Aniara, með 4000
vistarverum og 8000 manns um
borð, er á leið til Mars frá
jörðinni, sem má heita orðin
óbyggileg af geislun vegna
kjarnorkuhernaðar.
fyrstu sinn vana gang, dans-
mærin Daisi Doodi heldur á-
fram að syngja yurg fyrir
geimkadettana og stórtrúðurinn
Sandon leikur listir sínar, en
þar kemur að allir nema Daisi
gera sér ljóst hvert ber. Sér-
trúarflokkar og valdaklíkur
myndast.
Yfir öllu þessu vakir Mím-
an, sem er bæði vél og gyðja,
að hálfu hugvitsamlegasta tæki
sem mannshönidin hefur gert,
svo hugvitsamlegt að það held-
ur áfram að skapa sig sjálft,
öðlast meðvitund. Mímon nem-
ur atburði og hugsanir óra-
fjarri í tíma og rúmi, hún
huggar hina glötuðu skipshöfn,
unz hún ferst sjálf af hlut-
tekningu og hryllingi, þegar
Geimtruflun setur geimfarið jörðin ferst í kjarnorkueldi.
af réttri braut, og þegar menn
átta sig kemur í ljós að Ani-
ara þýtur um geiminn með
ekkert nema tómið fyrir stafni
í áttina til hörpumerkis.
I geimfarinu gengur lífið í
Prestnr sekur
um nauðgun
Kviðdómur í Skowhegen í
bandaríska fylkinu Maine hefur
fundið 62 ára gamlan prest,
Arthur Maedougall, sekan um
að hafa nauðgað fjórtán ára
stúlku.
Fyrir réttinum neitaði klerk-
ur eindregið að hann hefði átt
nokkur mök við stúlkuna. Hún
ól barn fyrir skömmu og lýsti
prestinn föður að því. Séra
Macdougall er. kvæntur og á
fjögur börn með konu sinni.
Loks slökknar allt líf um borð,
en Aniara heldur áfram að
svífa um geiminn.
Tólf tóna kerfi og raf-
eindatónlist
Tónlist Blomdahls, sem tal-
inn er efnilegastur af yngri
tónskáldum Svía, fær mikið lof
bæði innanlands og utan, en
gagnrýnendur viða að komu til
Stokkhólms til að vera við
frumsýningu geimóperunnar.
Tólf tóna kerfið er uppistað-
an í tónlist Blomdahls, og hann
þykir beita því af frábærri
leikni og hugviti. Flóknir
hljómsveitarkaflar, einfaldir
kórar og ljóðrænir einsöngvar
skiptast á. Míman tjáir sig með
rafeindatónlist.
Gagnrýnendur hrósa þessari
fyrstu óperu Blomdahls fyrir
tónræna hugkvæmni og drama-
tískan þrótt.