Nýi tíminn - 17.12.1959, Side 3

1
Ákafur óróður dynur nú á
l3jóðinni síknt og heilagt. I
ýmsum myndum og tilbrigðum
■er honum haldið að fólkinu.
.„Þjóðin eyðir meiru en hún
aflar“, j.íslendingar lifa um efni
:fram“, „íslendingar kunna ekki
með fé að fara“, „íslendingar
'kunna ekki að spara“, „Pen-
'ingaflóðið er að eyðileggja þjóð-
ina“, Fólkið heimtar og heimt-
■ar. en vill ekkért á sig leggja“
o.s.frv., o.s.frv. Á þessu er klií-
:að í ræðum og ritum hinna
-,,ábyrgu“ stjórnmála- og fjár-
análamanna og hver væluskjóða
og' pokaprestur, sem kemur í
útvarpið, reynir að koma þessu
að. Þáð liggur nærri að ætla að
það sé t.d. sett sem skilyrði
fyrir því að menn fái að tala
um daginn og veginn að þeir
'taki þátt í þessum söng. Hver
ótur og lepur þetta eftir öðrum
án þess vart verði að þeir hafi
hugmynd um, hvað þeir eru að
ræða. Þetta þykir bara fínt,
þykir bera vott um mikla
ábyrgðartilfinn'ingu, sannleiks-
ást og hreinskilni!
Hver er tilgangurinn með
þessu? Er liann sá, að boða
fólkinu sannlcika, uppfræða
þjóðina um vandamál henn-
ar? Ef svo væri, myndu
þessar fögru dyggðir, sem
menn ætla að springa af,
þegar þeir tala eða skrifa,
koma fram í breytni þeirra
©g aðgerðum þess utan. Að
vísu skal ekki dregið í efa,
að einhverjir taii í góðri
meiningu, en þeir ættu þá
að athuga um hvað þeir
*ru að tala.
Hinn raunvcrulegi tilgang-
ur er sá, að koma inn sekt-
artilfinningu hjá öllum al-
menningi, fá hvern alþýðu-
mann til að trúa því, að
hver biti og sopi, sem hann
®g fjöiskylda hans lætur of-
an í sig', sé óráðseyðsla, sem
lionum og þjóðinni allri mun
hefnast fyrir.
Af öllum þessum áróðri gæti
•maður haldið. að síðustu tutt-
ugu árin hefðu verið sem eitt
allsherjar fyllirí upp á krít, og
nú sé ekkert annað eftir en
tirnburmenn og skuldir.
HifTnir þióðarbúsins
bá oa nú.
■ En hver er sannleikurinn?
Ef við ætlum að gera okkur
.grein fyrir því, á hvern hátt
þetta tímabil hefur breytt efna-
hag þjóðarinnar; liggur næst að
xeyna að meta eignir þjóðarbús-
ins þá og nú. Ekkert slíkt upp-
:gjör hefur farið fram svo vit-
að sé, en við skulum líta á
------Fimmtudagur 17, desember 1959 — NÝI TÍMINN — (3

V f\ ; 1 S '
Er þeifa
óráiseyðsla? —
Semsnts-
verksmiðjan
á Akranesi
í smíðum
ís hefur hrakað
helztu þættina, sem bera uppi
framleiðslu og menningarlíf
þjóðarinnar í dag.
Togarafiotinn, sem flytur á
land um helming sjávaraflans.
var ekki til íyrir tuttugu árum.
Þeir togarar, sem þá voru til,
voru úr sér gengnir og á eftir
tímanum. Mikill hluti bátaflot-
ans hefur orðið til á þessum
árum og sá bátafloti. sem þá
var til þolir engan samanburð
við bátaflotann nú, hvorki að
því er stærð né búnað snertir.
Hraðfrystihúsin, sem eru í dag
ein meginstoð útflutningsfram-
leiðslunnar, hafa orðið til á
þessum tíma. Meginhluti iðn-
fyrirtækja hefur risið upp á
þessum tíma og þau eldri hafa
endurnýjað og aukið svo véla-
og húsakost sinn, að þau mega
teljast ný. Mikill hluti ræktun-
ar í sveitum og allur véla-
kostur bændanna hefur iíka
orðið til á þessum árum. Mik-
ill hluti vega og brúa, sem nú
tengja saman byggðir landsins,
hefur orðið til á þessum ár-
um. Flugvellir og flugvélakost-
ur landsmanna, sem eru nú
einn meginbáttur samgangna og
flutninga bæði innanlands og
milli landa, voru ekki til fyrir
tuttugu árum. Mikill hluti
þeirra húsa, sem þjóðin býr nú
í bæði í sveit og við sjó, er
yngri en tuttugu ára. Sama má
segja um félagslieimili, sam-
komuhús; skóla, o.s.frv. Fyrir
tuttugu árum var aðeins Ljósa-
fossstöðin til við Sog, þá var
engin Skeiðsfossvirkjun til,
engin Andakílsárvirkjun, engin
Mjálkárvirkjun, engin Grímsáv-
virkjun. Þá var engin áburðar-
verksmiðja til né sementsverk-
smic’ja. Og' svona mætti lengi
telja. Lítum bara í kringum
okkur og athugum, hvað af því
sem fyrir augun ber. var til
fyrir tuttugu árum. Ber það
allt vott um eyðslu og dugleysi?
En skuldirnar? Víst hvíla á
okkur skuldir. en það er þó
ekki verst hvað þær eru miklar,
heldur hvað þær eru óhagstæð-
ar. En voru ekki til skuldir
fyrir tuttugu árum? Er enginn
sem minnist þess, að þá voru
meira að segja tolltekjurnar
veðsettar útlendum lánardrottn-
um?
Þióðin leaaur til hliðar
allt að briðjung
tekna sinna.
Sannleikurinn er sá, að þau
verðmæti, sem þessi ár skilja
eftir í þióðarbúinu, hafa gjör-
breytt öllum möguleikum þjóð-
arinnar til að lifa í landinu.
Öil þessi verímæti hefur
þjóðin skapað með mikilli
vinnu og ráðdeild. Þjóðin kann
ekki að spara, segja menn. En
hva’ð segir aðalhagfræðingur
Landsbankans og núverandi
bankastjóri, Jóhannes Nordal,
um það? Fyrir stuttu síðan
komst hann að þeirri niður-
stöðu í tímariti bankans, að fs-
lendingar legfu til hliðar allt
að ÞRIÐJUNGI TEKNA SINNA.
.Gera aðrar þjóíir betnr?
Landsbankinn hefur hó ekki
hingað til staðið fyrir því, að
liúga dyggðum upp á þjóðina
i peningasökum.
Skinulagslevsið er stór-
felldasta sóunin.
En er þá engin eyðsla til?
Jú hún er til. Ýmsir braskaror
s°m hofa rokað o° raka til sín
fjórgröða á kostnað vinnandi
fólks, bafa velt sér í margs-
konar lúxus bæ!i í húsbúnaði,
bílum, ferðalögum og öðrum
lifnaðarháttum, sem ekki eru
þjóðinni samboðnir. Auðmenn-
irnir íslenzku hafa sannarlega
ekki sýnt yfirleitt þá ráðdeild,
að þeim sé trúandi fyrir meiri
peningum, eins og nú virðist
vera ætlunin. Og vissulega hafa
ýmsir efnaminni reynt að apa
eftir og lifað umfram sín per-
sónulegu efni. En stórfelldasta
eyðslan er þó fólgin í því
skipulagsleýsi, sem er á þjóð-
arbúskapnum. Ef rétt hefði ver-
ið að farið, hefði verið hægt að
skapa meiri varanleg verðmæti
og notadrýgri og um leið búa
þióðinni betri lífskjör en hún
hefur.
Kjörin hafa ekki fylgt
framleiðslumættinum.
Já, lífskjörin, eru þau ekki að
sliga þjóðarbúið, enda hin
beztu í heimi?
Sé borinn saman fram-
leiðslumáttur þjóðarinnar nú
og fyrir tuttugu árum. verð-
ur það að segjast, að lífs-
kjörin hafa ekki batnað að
sama skapi. Og séu laun
manna nú borin saman við
það, sem þeir fengu þá fyr-
ir sama vinnutíma, bá er um
afturíör að ræða. Hvort
heldur er um að ræða verka-
mann í fullri dagvinnu árið
um kring eða fastlaunaðan
mann á beim árum. þá gátu
þeir leyft sér meira, lifað
betra lífi, heldur en sömu
menn nú með aðeins dag-
vinnu eða föstu launin ein
saman. Að bera saman lifs-
kjör manns. sem ekki hefur
atvinnu nema hluta eðlilegs
vinnutíma og manns sem
ekki einasta vinnur fullan
vinnutíma heldur mikla yfir-
vinnu. kemur hins vegar
ekki til greina og er hrein
vitleysa. Aí sÖmu ástæðu er
villandi að bera lífskjör ís-
lendinga saman við það, sem
er hjá öðrum þjóðum. þar
sem yfirvinna tíðkast ekki
nema sem hrein undantekn-
ing. Annars liggur.fátt hlut-
lægt fyrir um það, hvort og
að hve miklu leyti kjör ís-
lendinga eru betri en ann-
arra þjóða og þá hverra. Og
því má ekki gleyma, að
vinnutímiun er Hka hlutl
lífskjaranna. Það eru út af
fyrir sig engin hlunnindi að
fá að þræla.
Enginn ástæða til
samvizkubits.
Það eru því sannarlega ekki
lífskjör vinnandi fólks, sem eru
að sliga þjóðarbúið — og.í
rauninni er það ekkert nálægt
því að sligast. Enginn alþýðu-
maður, sem lifir á vinnu sinni
einni saman, þarf því að ganga
með neitt samvizkubit vegna
kjara sinna. Hann á ekki að
leggja eyru að vælinu um
eyðslu og lúxuslifnað, hann get-
ur ekki tekið það til sín. Held-
ur á hann í fullri hreinskilni
við sjálfan sig og aðra að reyna
að gera sér sem gleggsta grein
fyrir hag sínum í sambandi við
hag þjóðarinnar í heild.
Þióðin er vissulega ekkert
að komast á vonarvöl. Og e£
þeir ,.vísu“ sérfræðingar. sem
nú sitja sveittir við að reikna
út kauprán og verðbólgu yfir
þjóðina og' eru sífellt að basla
við að troða íslenzku efnahags-
lifi í amerískar kreppuformúl-
ur, notuðu lærdóm sinn til að
reikna út. hvernig þjóðarbú-
skapurinn yrði bezt skipulagð-
ur til hagsbóta hverjum vinn-
andi manni. þá þyrftum við
ekki að kvíða.
Launþegi.
miðaö við iounin fyrir fastan, eðlilegan vinnutíma