Nýi tíminn - 17.12.1959, Síða 6

<:) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 17. desember 1959
NYI TIMiNN
Útgefandi: Sósíalirtaflokkvaviii.
IWtstjóri og ábyrgðarmaður • Ásmundur Sigurðsson.
Áskriftargjald kr. 50 á ár».
v__________________________________________________________ y
Breytingar á hernáminu
er regla að íslendingar fá aldrei að vita neitt
• um mikilvægasta þátt utanríkismála, hernámið,
fyrr en nýjar ákvarðanir dynja yfir fullmótaðar.
Þegar landið var hernumið var tilkynning ekki birt
um það fyrr en fyrstu hermennirnir voru stignir
á land, og til að halda leyndinni var ekki hikað við
að brjóta landslög og stjórnarskrá. Síðan hefur
sama hætti verið haldið, ráðamennirnir hafa pukr-
azt og unnið hin verstu óþurftarverk í leynum.
En hinir erlendu valdamenn hafa ekki verið nándar
nærri eins þagmælskir, og aftur og aftur kemur
það fyrir að íslendingar frétta um það úr erlendum
blöðum og útvarpssendingum hvernig eigi að leika
þá og land þeirra. Nú fyrir nokkrum dögum gerðist
þetta enn einu sinni; bandaríska stórblaðið New
York Times birti frétt um það að fyrirhugaðar væru
breytingar á hernáminu sem kunna að reynast af-
drifaríkar; væri ætlunin að fækka í liði því sem
hér hefur dvalizt að undanförnu en gera ísland
jafnframt í vaxandi mæli að bækistöð fyrir flotann.
/^uðmupdur í. Guðmundsson utanríkisráðherra
neyddist til að gefa Alþingi skýringu á þess-
arí frétt, en mjög voru ummæli hans í véfréttarstíl
að vanda; hann sagði: „fyrir örfáum dögum síðan
fóru fram viðræður á milli ríkisstjórnar íslands og
sendiheíra Bandaríkjanna um skipan varnarliðsins
á íslandi. Var ekki um það rætt að draga úr vörn-
um landsins á nokkurn hátt né fækka í varnarliðinu
á íslandi, eða breyta fjölda varnarliðsmanna. Var
hinsvegar eingöngu um það talað, hvort ekki væri
nauðsynlegt að gera nokkrar skipulagsbreytingar á
varnarliðinu sjálfu og samsetningu þess.“
A llt er þetta mjög svo loðið, en þó virðast orð! ráð-
herrans fullkomlega staðfesta ummæli New
York Times. Hann talar um að breyta samsetn-
ingu hernámsliðsins, þ. e. fjölga í einhverjum deild-
um þess en fækka í öðrum þannig að hermannafjöld-
inn haldist óbreyttur. New York Times segir að
breytingin sé í því fólgin „að Bandaríkin áætluðu að
auka hinn litla flotastyrk sinn á íslandi kannski um
1.000 manns“ en flytja í staðinn burt „1.300 manna
hersveit“. Hin almennu ummæli Guðmundar í. Guð-
mundssonar koma alveg heim við þessar nákvæmari
fréttir hins bandaríska blaðs.
Clíkar breytingar væru á hinn bóginn mjög alvar-
^ legar, og alger blekking af ráðherra að afgreiða
þær með almennu umtali um breytt skipulag. Ef
Bandaríkin ætla að auka aðstöðu flotans hér við
land, hlýtur þar fyrst og fremst að vera átt við
kafbátaflotann, því aðrar tegundir herskipa þykja
nú næsta haldlausar. Bandaríkin hafa lagt mikið
kapp á að auka kafbátaflota sinn, en kafbátarnir eru
búnir flugskeytum, og hafa bandarískir sérfræð-
ingar ekki farið neitt dult með það að ætlun þeirra
sé að hafa stöðugan vegg kafbáta fyrir norðan Sovét-
ríkin, og verði þeir búnir kjarnorkuvopnum sem
hægt sé að skjóta á land með flugskeytunum. Þessir
kafbátar eru einvörðungu árásartæki, og þess er
enginn kostur að teneia þá við „varnir“ eða „vernd“
Verði komið upp bækistöð fyrir slíka kafbáta hér
á landi er verið að gera ísland að margfalt hættu-
legri herstöð en verið hefur, og eftir það geta ekki
einu sinni hernárpsmenn haldið því fram að hér séu
aðeins „varnarstöðvar“.
Ijað er ömurlegt að slík áform skuli höfð uppi ein-
* mitt nú þegar allar vonir eru við það bundnar
að dregið verði úr herstöðvum, hervæðingu og vald-
stefnu, og að það skuli fylgja fregnunum að eina á-
hugamál íslenzku stjórnarinnar sé það að ekki megi
fækka um einn mann í hinu erlenda liði. — m
Ríkisstjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokks-
ins tókst að reka hið ný-
kjörna Alþingi heim mánu-
daginn 7. desember, og voru
þá átján dagar frá þvi þing
kom saman. Ætlun'n var að
reka alþingismenn heim viku
fyrr, 30. nóvember, sá dag-
ur var tiltekinn í þings-
áyktunartillögunni, sem for-
sætisráðherra flutt5.
Segja má að ein vika
þinghalds til eða frá skipti
ekki meginmáli. Því fer þó
fjarri að þessi vika sem
vannst gegn vilja rikis-
stjórnarinnar, hafi verið
gagnslaus eða gagnslitil. Á
þeirri viku fóru fram á Al-
þingi mik'ar umræður um
fj'rirætlanir ríkisstjórnarinn-
ar. Þar kom margt fram,
ekki sízt um reynslu liðinna
ára af afturhaldsráðstöfunum
álíkum þeim sem Ólafur
Thórs og kumpánar eru nú
að ráðgera, sem ætla má að
nýjum og óreyndum þing-
mönnum hafi ekki verið
ljóst. Og lærdómsríkt var
það e;nnig að sjá ráðherra
íhal'dsins og l'ðsauka þess í
uppnámi, úrræðalausa og
vandræðalega, hvernig þeir
snerust kringum einu og
sömu hugmyndina: Losum
okkur við Alþingi, rekum
þ’ngmenn heim, svo að við
fáum frið og næði til að und-
irbúa árásirnar á lífskjör
fólksins, svo við megum
finna nógu lævísleg ráð til
að gera hina ríku ríkari.
★
Margt það sem fram hafði
verið flutt í löngum ræðum
og ýtarlegum kom skýrt
fram i stuttlegum orðaskipt-
um Einars Olgeirssonar og
fjármálaráðherrans Gunnars
Thóroddsens á laugardags-
fundi 5. desember. Hváð
eftir annað kom ráðherrann
upp í stólinn, og reyndi að
verja rík:sstjórnina, verja
óskeikulleik sérfræðinga
hennar, verja fyrirætlanir
stjórnarflolkanna. Og ráðast
á Einar, gera gys að við-
vörunum hans og annarra
stjórnarandstæðinga, gera
gys að sósialismanum. En
mælskukúnstir. Heimdal'ar
reyndust furðu máttlausar i
munni ráðherrans.
★
Áður í umræðunum hafði
Einar borið saman framlag
stjórnmálamanna og svo-
nefndra sérfræðinga til þró-
unar íslenzkra efnahagsmála.
Nú þættust allir þess um-
komnir að ganga í skrokk á
stjórnmálamönnum, en þó
væri það staðreynd að flest
það sem farsælast hefði ver-
ið unnið að is’.enzkum þjóð-
málum, hefði verið hugsað og
framkvæmt af stjórnmála-
mönnum alþýðuhreyfinganna.
Hann tók til samanburðar
ráð og verk tveggja há-
lærðra hagspekinga, sem
mjög hafa komið við sögu,
benti á tengsl þeirra við Al-
þjóðabankann og bandariskt
auðvald; og spurði svo:
„Hvað hafa þeir svo ráð-
lagt þjóðinni þegar heim
kom? Þeir hafa sagt að þjóð-
in mætti ekki búa við þau
'lífskjör, sem við stjórnmála-
mennirirr og alþýðuhreyfing-
in á Is’andi höfum skapað
lienni. Þeir hafa ráðlagt að
rikið ætti ekki að gera ráð-
stacanir til að koma upp at-
vinnutækjum í landinu. Það
væri ekki þess verkefni að
annast slíkt. Þeir hafa ráð-
lagt verkamönnum að þeir
ættu að lækka launin og þeir
ættu ekki að gera eins mikl-
ar kröfur til lífsins og þeir
hafa gert. Hvaðan he’dur
hæstvirtur f jármálaráðherra
að þeir hafi svona kenning-
ar? Skyldu það ekki vera
kenningar í nánu samræmi
við hagsmuni þeirrar auð-
mannastéttar sem þe:r álíta
sig eiga að þjóna?“
★
Einar tók enn dæmi af
ráðleggingum Benjamíns Ei-
rikssonar, sem þóttist hafa
fundið allra meina bót með
gengislækkuninni 1950, og
MiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiM
1 Þingsjá
1 Þjóðviljans 1
íIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiíT
síðan fengið færi á að fram-
kvæma kenningar sínar sem
bankastjóri Framkvæmlda-
bankans. Og Einar spurði
hvort myndi líklegra sem
minn’svarði um hagnýta hag-
fræðiþekkingu í þjónustu ís-
lenzks atvinnulífs, glerfjallið
mikla við Glerverksmiðjuna,
minnisvarði Benjamíns: eða
nýsköpunai togararnir er bæru
vitni „um mína leikmanns-
hagfræði“. Myndin er skýr,
nær í brennidepil því sem um
var rætt: Glerverksmiðju-
ævintýrið, með óhugnanleg-
um brasklit ihaldsins, er gott
dæmi um tilraunir af Benja-
mínstaginu: nýsköpunartogar-
inn — tákn um framsýni, stór-
hug og raunsæi Sósíalista-
flokksins og forystumanns
hans, — nú veit öll þjóðin
hvers virði það var að sú
hagfræði komst snöggvast að
í stríðslokin.
★
Og svo fékk Gunnar Thor-
oddsen enn það svar að hon-
um hefði skjátlazt: Marxism-
inn, sósíalisminn, væri ekki
orðinn úreltur. Einar minnti
liann á að eftir leiðum marx-
ismans væri nú verið að ger-
breyta þjóðfélagsháttum á
þriðjungi jarðarinnar og þar
sæktu fram þjóðir sem fyrir
fáum árum og áratugum
voru á nýlendustigi, og svo
ört að þær væru komnar í
tölu framfaraþjóða heimsins.
Þetta hefði gerzt vegna þess
að þar væri starfað á grund-
ve’li marxismans, sem verið
hefði að þróast nú um heillar
aldar skeið. Svo fjarri færi
því að marxisminn sé „úrelt
kenning“, að einm’tt nú væri
hann að fara sigurför um
heiminn, hann væri sterkasta
kenning sem nokkurn tíma
hefði verið uppi meðal
manna. Kenning sem allur
auðvaldsheimurinn óttast, og
reynt hefur verið að berja
niður með kúgun og vopna-
vatdi, þó nú telji auðva'd
heimsins litla von að slíkt
mætti takast. Varaði Eihar
fjármálaráðherra og aðra við
því óraunsæi að loka augun-
um fyrir mætti slíkra kenn-
inga og benti loks á íslenzkar
aðstæður.
★
Marxisminn hefur reyndar
haft sín áhrif hér á Islandi,
það lærði Gunnar Thoroddsen
vonandi einnig í þessari
kennslustund á Alþingi. Það
sem breytt hefur íslandi frá
1942, er kraftur marxismans,
sagði Einar, áhrif marxism-
ans á íslenzka verkalýðs-
hreyfingu og þau áhrif sem
verkalýðshreyfingin hefur
haft á þjóðfélagið, þó auð-
valdsþjóðfélag sé. Fyrir þessi
áhrif hefur alþýðunni tekizt
að koma hér á betri lífskjör-
um en víðast annars staðar,
með því að efi’.a tækni at-
vinnuveganna og leggja hart
að sér á löngum vinnutíma,
og með vísi af skipulagningu,
þó ófullkomin sé. Það hefur
meira að segja tekizt að
knýja aðra flokka til að taka
þátt í áætlunum um þjóðar-
búskapinn í anda sósíalism-
ans, og nú sem stendur býr
ísland eitt auðvaldslanlda við
það ástand að ekkert at-
vinnuleysi er í landi, m. a.
vegna þess að fyrir áhrif
verkalýðshreyfingarinnar hef-
úr ísland nú mikil viðskipti
við lönd hins sósíalistíska
heims og það hefur firrt
kreppu og markaðsvandrœð-
um. Islendingar búa nú við
betri lífskjör en aðrar auð-
valdsþjóðir vegna þess að á-
hrif marxismans hafa verið
þetta sterk innanlands og
vegna þess að Jsland hefur
tengzt heimi sósíalismans við-
skiptalega. Bauðst E’nar að
lokum til að kenna Gunpari
meira um marxismann hve-
nær sem hann vildi, en ekki
tók ráðherrann því boði.
★
Hamagangur þingforseta. á
föstudagsnótt í fyrri viku
voru við það miðuð að rlkis-
stjórnin hugðist reka þingið
heim fyrir þá helgi. Það tókst
ekki og var ákveðin útvarps-
umræða um þingfrestunartil-
löguna á mánudagskvöld. Og
loks tókst að þvinga ríkis-
stjcrnina til að taka bráða-
birgðalögin um búvöruverðið
á dagskrá síðasta dag neðri
deildar. Kom þar fram rök-
studd dagskrá frá Einari Ol-
geirssyni, er miðaði við að
málið yrði leyst með laga-
breytingu er undirbúin yrði í
þinghléinu. Lagði Einar
þunga áherzlu á mikilvægi
sex mannanefnídar samkomu-
lagsins og framhaldandi sam-
vinnu bænda og verkamanna.
Frá afgreiðslu málsins hefur
verið sagt hér í blaðinu. Rök-
studda dagskráin var felld en
bráðabirgðalögin samþykkt
til 3. umræðu með atkvæðum
þingmanna Sjálfstæðisflokks-