Nýi tíminn - 02.06.1960, Blaðsíða 11

Fimrotudagur 2. júní 1960 — NÝI TlMINN — ('1
1 kiidi résa og vínvidar
Framhald aí 10. síðu.
ir spyrja, en hvað með fanga-
búðimar þama austurfrá ?
Og verð ég þá að viðurkenna
að þær gleymdi ég alveg að
skoða.
I>að hefur einhver vitur
maður sagt, að gleymska sé
ekki annað en vöntun á
áhuga og má það vel vera.
Og kannske hafa þeir þama
eystra ekki haft neitt meiri
áhuga á að sýna mér fanga-
búðir sínar en ráðamenn hér
heima hafa á því að sýna út-
lendum gestum sínum kjallar-
ann v\i Pósthússtræti eða
betrunarhúsið að Skólavörðu-
stíg 9, eigandi það á hættu
að á heimsóknartíma væru
vistmenn enn ókomnir heim
frá síðasta innbroti.
Og þó aldrei nema ég hefði
verið leiddur á milli allra
fangelsa þeirra Búlgaranna
þá er mér nær að halda, að
einhverjum af mínum ágætu
landsmönnum, hægramegin
við hið pólitíska hagsmuna-
tjald, hefði dottið í hug að
skjóta því inn á milli sviga í
hugskoti sínu: „O! Honum
hefur auðvitað bara verið
sýnt það skársta“-
En þó ég nú þannig missti
af „þrælabúðunum“ þá sá ég
samt þræla, — þræla, sem því
miður eru til hérumbil um
allan heim. Þessir þrælar eru
klæddir einkennisbúningi her-
manna. Allsstaðar varð ég
þess þó var að jafnt ráða-
menn sem alþýða manna
höfðu brennandi áhuga á að
gefa þessu fólki frelsi að fullu
og öllu svo fljótt sem auðið
væri, því mjög áberandi var
áhugi fólks um frið á jörðu
og var ég kvaddur með óskum
um það, að fólk í mínu landi
mætti njóta friðar og fram-
fara og að okkur mætti auðn-
ast að ná sigri í baráttu okk-<s>
ar \nð Breta út af landhelgis-
deilunni, en um þetta mál
hafði verið skrifað í blöðin
þar eystra og eindregið studd-
ur okkar.' málstaður.
En svo aftur sé vikið að
því ógæfusama fólki, sem af
illri nauðsyn verður að taka
enn um stund á sig ok her-
þjónustunnar, þá skal þess
getið, að mjög oft sá ég her-
menn vinna bæði við vegagerð-
og eins við landbúnaðarstörf,
en slíkt mun óþekkt á Vestur-
löndum.
Stundum hefur verið látið
í það skína, í dagblöðum hér-
lendis, að í löndum Austur-
Evrópu leituðu menn sér
mjög huggunar á vegum
kirkjunnar vegum ofríkis
bolsévíka.
Á ferð minni um Búlgaríu
sótti ég allmikið guðsþjónust-
ur enda þótt slík samkvæmi
sæki ég ekki í mínu föður-
landi.
Það mátti til undantekning-
ar teljast ef mannfundi þessa
sóttu aðrir en örfáar háaldr-
aðar hræður. En kannske
hefur hér bara verið um eitt-
hvað tímabundið útfiri að
ræða 1 trúaráhuganum.
Þó Búlgarar séu á eftir
í sumum greinum þá eru þeir
á undan okkur í öðrum. Þeir
hafa reist vinnandi fólki stór
og glæsileg hvíldarheimUi á
hinum fegurstu stöðum lands-
ins. Ungu fólki hefur verið
auðveldað að koma sér þaki
yfir höfuðið. Nýgiftum hjón-
um, er bæði unnu úti, gat á
það 1-heyrða ofbeldi að klippa
aflakiærnar, og þar með frám-
lakssemina af auðvaldi síns
hebiiaiands. Mætti helzt ætla
ao I '-úlgarar hafi misst sjón-
ar af beirri tegund frels’s,
n: ’r geislar hvað mest
af noðberum einstaklings-
framtaksins, er það hafa
helzt yrir stafni, að be:z1a
fra rn I ■ !■- annarra manna sér
til fjárhagslegs velfarnaðar.
Vei má svo fara, að hin
Burt með herinn
Hún tínir rósir á rósaekrum Búlgaríu
einu ári tekizt að safna sér
10.000 levum, en það nægði
sem framlag til íbúðarkaupa-
Það sem upp á vantaði lánaði
ríkið til langs tíma með væg-
um vöxtum. Og samskonar
kjör stóðu öllum til boða.
Æskulýðnum hafa ýnrst
verið reistar eða fengnar til
umráða hinar fullkomnustu
menningarhallir cg er mér
ungherjahöllin í Sofía sérstak-
lega minnisstæð fyrir margra
hluta sakir.
Margt annað mætti benda á
til frekari sönnunar þó hér
verði staðar numið.
íslenzkir ráðamenn eru
stórlátir í krafti stjórnvizku
sinnar. Þeir viðurkenna ekki
tilveru þessa kotríkis slav-
anna austur á Balkanskaga,
enda ekki að furða þar sem
fólk þetta hefur sýnt af sér
hagræna fréttaþjónusta Hins
frjálsa heims eigi enn eftir
drjúgan skammt af hryllings-
sögum um ófarnað manna og
iiörmungar í alþýðulýðveldun-
um, emla hafa sögur þessar í
sér fólginn þann eina lækning-
armált, sem ásamt trúgimi
fól.ks gæti dugað ellihrumum
auðvnldsheimi til vaxandi
spilljogar og „siðvæðingar"
enn um nokkur ár.
Á fslandi mættu ,,fréttir“
af þessu tagi sem bezt þjóna
þvi Ijóðræna menningarhlut-
verki, að verða nokkurskonar
,,Ró, ró og ramba.......“ v’ð
éyri! alþýðunnar á meðan
V'-rið .er að losa um grund-
vðlljr.n undir fjárhagslegri af-
kóvn u hennar og fullkomna
viðreisnina á kúgunarkerfi
kaupmanna- og atvinríurek-
endavaldsins.
Nýlega var tvöþúsund-
asta sýning á leiksviði Þjóð-
leikhússins. Á þeim 10 ár-
um, sem leikhúsið hefur
starfað, hafa verið tekin til
meðferðar 120 verkefni, en
sýningar hafa til jafnaðar
verið um 200 á ári.
Leikrit Guðmundar Eamb-
ans „í Skálholti‘-‘ hefur nú
verið sýnt yfir 10 sinnum
við ágæta aðsókn, en ekki
v: mst tími til.að hafa fleiri
en tvær sýningar til við-
bótar vegna verkefna þeirra,
sem sýnd verða á Listahá-
tíð Þ jóðleikhússins; hún
hefst sem kunnugt er 4.
næsta mánaðar. -— Myndin
er áf Val Gíslasyni í hlut-
verki Brynjólfs biskups |
Sveinssonar.
Framhald af 1. síðu
Eina svarið er að gjalda líku
líkt og svara vetnissprengju-
árás í sömu mynt. Þannig eru
aðalrökin fyrir herstöðvum á
íslandi orðin haldlaus.
Síðan ákvæðinu um ævar-
andi hlutlcysi íslands var
varpað fyrir borð, hefur utan-
ríkisstefna okkar svifið í lausu
lofti, sagði Alfreð. I stað þess
kom ekkert, er fullvalda smá-
þjóð væri stætt á, — engin
hugsíón, enginn þjóðarmetnað-
ur, ekkert markmið. í rauninni
hefur ekki >“rið um íslenzka
stefim að ræð> í utanríkismál-
um okkar heldur bandaríska.
Ba,ndaríki’>sfió-n hefur í reynd
verið Ie’,rft, eð á’-’ cða, hana og
móta. Þ—s """■w báðum v5ð
Bandaríkin nm b'x-,'?riíd 1941,
undirrituðum F ef 1 avíkursamn-
inginn 1946. í Atlanz-
hafsbandalagið 1949 og leyfð-
um herstöðvar 1951.
ísland á að lýsa yfir ævar-
andi hlutleysi á ný og byggja
síðan stefnu sína í utanríkis-
málum á þeim grunni, sagði
Alfreð. Vitnaði hann í um-
mæli forustumanna Svía og
Finna og dæmi írlands til þess
að hrekja þá fullyrðingu, að
hlutleysi væri orðið úrelt og
sýna hvemig smáþjóð getur á-
unnið sér virðingu á alþjóða-
vettvangi fyrir sjálfstæða og
einarða stefnu í utanríkismál-
um. Hlutlaust Island á veglegu
hlutverki að gegna, sagði hann.
Þar ber því að stuðla að sátt-
um og friði, frelsi þjóða og
jafnrétti. Ofbeldi og kúgun
eiga fulltrúar Islands að for-
dæma án tillits til þess, hvaða
þjóð beitir slíku. Island vill af-
vopnun og frið og það vill vin-
samlega sambúð við aðrar
þjóðir, en það kaupir sér
aldrei vináttu annarra ríkja
neinu verði, sem ósamboðið er
virðingu þess. Og hann hélt
áfram: Illutleysi er sá eini
grunnur, sem við getum byggt
utanríkisstefnu á o,g barizt
fyrir með heiðri og sóma sem
fulivalda ríki. En til þess að
komast á þennan fasta grund-
völl verðum við að losna úr
læðingi þess hernaðarbanda-
lags, sem við illu lieilli flækt-
umst í fyrir 11 árum.
TngmlSi|ána fjársvik
Frarnhald af 7. siðu.
málum framvegis.
Þá ber enn að geta þess,
að síðustu árin hefur ríkið
verið hinn raunverulegi aðili,
sem gert hefur sjálfa inn-
kaupasamningana, á þessum
vörum. Þessi breyting varð,
þegar þær féllu inn í vöru-
skiptasamninga við Sovétrík-
in, svo sem hv. alþingismönn-
um er kunnugt.
En þegar svo er komið, að
ríkið sjáft er orðið hinn raun-
verulegi kaupandi þá er það
sannarlégo 'í hæsta máta óeðli-
legt, að það annist ekki heild-
söluna og innflutninginn lílta.
Þegar er skeður sá skaði að
búið er að festa óhóflega mik-
ið fé í vitlausum dreifingar-
kerfum eins og ég hef fært
rök að. Auðvitað verða þau
notuð enda gerir frumvarpið
ráð fyrir því að svifta hin
starfandi olíufélög aðstöð-
unni að reka smásöluverzlun-
ina, a.m.k. að nokkru leyti. En
það gerir ráð fyrir því að
aðrir aðiiar, svo sem
olíusamlög og félög bifreiða-
eigenda o.fl. geti einnig keypt
olíuvörur beint frá bingða-
stöðvum og annast dreifingu
tij sinna eigin meðlima. Sé á
annað horð unnt að skapa
einhverja heilbrigða sam-
keppni, til að halda verði
niðri, þá ætti það að vera með
þessu fyrirkomulagi. Að
öðru leyti þarfnast frumv.
e!kki neinna sérstakra skýr-
inga.
Stjórnarliðið felldi tillöguna
um afnám vísitölubamis á kaup
Nýlega fór fram þriðja umræða í neðri deild um frum-
varpið um breytingu á lögunum um efnahagsmál. Allar
breytingartillögur Alþýðubanda’agsmanna voru felldar
af stjórnarliðinu, þar á meðal tillagan um niðurfellingu
ákvæðisins um bann við vísitölugreiðslu á kaup.
Eðvarð Sigurðsson fylgdi úr
blaði tillögunni um nfnám vísi-]
tölubannsins á kaup. Benti hann
á, að eftir síðustu verðhækkan-
ir myndi vísitalan nú vera kom-
in í 110 stig og vantar þá að-
eins þrjú stig til þess að þeim
þrettán stigum sé náð, sem sér-
fræðingar ríkisstiórnarinnar
gerðu ráð fyrir að vísitalan
hækkaði um vegna efnahagsráð-
stafananna. Sagði Eðvarð að sýnt
væri, að vísitöluhækkunin og
kjaraskerðingin yrði mun meiri
en þeir hefðu gert ráð fyrir.
í kjölfar slíkrar hækkunar
hlýtur að fylgja kaupbreyting,
sagði Eðvarð. Benti hann á mót-
mæli verkalýðsfélaga í vetur við
efnahagfrumvarpinu og vitnaði í j
samþykkt ráðstefnu verkalýjsfé-
laganna, er haldin var um síð-
ustu helgi, en hún er birt á
öðrum stað.í blaðinu. Þessi álykt-
un var sambykkt einróma, sagði
Eðvarð, af fulltrúum yfir 100
verkalýðsfélaga og af mönnum úr
öllurn flokkum. Alli.r eru nú sam-
mála um, að það ástand, sem
skapazt hefur í kjaramálum,
getur ekki varað lengi. Skoraði
hann að lokum á stjórnina að
viðurkenna þá staðreynd með
því að fella nú niður visitölu-
bannið.
Einar Olgeirsson tók einnig til
máls og mælti fyrir breytingar-
tillögum Alþýðubandalagsmanna.
Við atkvæðagreiðsluna voru þær
hinsvegar allar felldar af stjórn-
arliðinu, en Framsókn greiddi
þeim atkvæði. Var frumvarpið
síðan afgreitt til efri deildar.