Nýi tíminn - 05.10.1961, Blaðsíða 6

NÝITÍMINN I
Ritstjóri og ábyrgöarmaður: Ásmundur Sigurðsson.
títgeíandi: Sósíalistaflokkurinn.
Askriftargjald 100 kr. á ári.
iiimiiimiiiiimiiiiiMiiiiumimiimiimmiiimnmHimMmummm"1*1"
Skoðanaskipti I
¥/"ennedy Bandaríkjaforseti hélt fyrir skömmu ræðu |
^ á þingi Sameinuðu þjóðanna. Ræða þessi hefur
vakið mikla athygli, og sumir hafa reynt að gera |
hana að merkilegri boðskap en hún var í raun og veru. .
En víst var þetta mjög athyglisverð ræða. Að vísu I
komu ekki fram í henni neinar nýungar, og enginn ■
veit hvernig hugmyndir hennar kunna að standast I
prófraunir veruleikans. En það er nýstárlegt að ræð- j
an var á köflum ómengaður friðaráróður, Þar var mæit *
með afvopnun og samkomulagi um bann við múg-
morðstækjum; þar var sagt berum orðum að við yrð-
um að tortíma morðtólunum ef þau ættu ekki að tor-
tíma okkur. Slíkar almennar röksemdir hafa oft ver-
ið fluttar áður, en nýungin er í því fólgin aö þær voru j
nú í fyrsta skipti eftir stríð fluttar af forseta Banda-
ríkjanna. Ummæli af því tagi sem hann lét sér um 1
munn fara hafa semsé til skamms tíma verið flokkuð
undir óameríska starfsemi, kennd við kommúnisma
eða það sem verra er: nytsamt sakleysi; — hvað hefur
afturhaldsblöðum á Vesturlöndum þótt hlægilegra en
friðardúfur? En nú er barátta fyrir afvopnun og friði
allt í einu talinn sæmandi boðskapur fyrir fremsta liðs-
odd hins vestræna heims. Það eru vissulega annálsverð
tíðindi og tónninn einn ærið fagnaðarefni, hverjar
hugmyndir sém menn kunna að hafa um heilindin.
/\g jafnhliða þessu fá röksemdir og frásagnir, sem
^ áður voru bannhelgar, rúm á virðulegum stöðum 1
í borgarablöðunum. Þannig er Morgunblaðið dag eftir j
dag farið að skrifa um geislavirkni; það segir að hætta
sé á að tilraunir með kjarnorkuvopn hafi áhrif á erfða- •
eiginleika og kunni að bitna á ófæddum börnum, jafn- |
vel eftir margar kynslóðir; það ræðir um beinkrabba *
og hvítblæði og strontium 90 af alvöruþunga. Þetta
kunna að vera nýjar fréttir fyrir suma lesendur Morg-
unblaðsins, en lesendur Þjóðviljans hafa þekkt þess-
ar röksemdir gegn ógnum kjarnorkusprenginganna ár-
um saman. Einn íslenzkra blaða hefur Þjóðviljinn
sagt lesendum sínum frá þeim skelfilega háska sem
er samfara tilraunum með kjarnorkuvopn, rakið frá-
sagnir vísindamanna, birt eina greinina af annarri um
stökkbreytingar á erfðum, hvítblæði og beinkrabba,
í hálfan annan áratug. Og allan Þennan tíma hefur .
Morgunblaðið mótmælt þessum frásögnum með ofstopa j
og spotti, talið frásagnir vísindamannanna fleipur eitt, I
og ráðizt með offorsi gegn þeim sem skrifuðu undir ■
Stokkhólmsávarpið eða tóku þátt í athöfnum sem hægt >
var að kenna við það skelfilega orð: frið. Þangað til [
nú. Og víst er ástæða, til að fagna sinnaskiptum Morg- '
unblaðsins, þótt þeim fylgi bjálfalegur áróður og ein- |
staklega flónskulegar getsakir um það að Þjóðviljinn 1
viðurkenni ekki þær staðreyndir sem hann hefur einn
íslenzkra blaða flutt í fimmtán ár. Þótt menn ætli
Morgunblaðinu ekki fagrar hvatir og festi ekki trúríáð
á heilindi þess, er það ákaflega mikilvægt að það
skuli nú í fyrsta skipti viðurkenna augljósustu sann-
indi og vara við hættunni.
Jjað er aðeins eitt sem er næsta ömurlegt. Skoðana- j
skipti Kennedys og Morgunblaðsins stafa ekki af I
virðingu fyrir röksemdum og staðreyndum; þær hafa ■
ekki hrinið á þessum aðilum frekar en vatn á gæs. I
Það þurfti nýjar tilraunir Sovétríkjanna með kjarn- i
orkuvopn til Þess að hættan væri viðurkennd; það I
þurfti ótta við að Sovétríkin væru að öðlast algera yf- |
irburði í vígbúnaðarkapphlaupinu til þess að farið væri ■
að ræða afvopnun af alvöru. Það eru þannig ekki rök- |
semdir og staðreyndir sem hrífa, heldur vald. Það eru
óskemmtileg sannindi, en ekki verður hjá því komizt I
að horfast í augu við þau. En þótt tilefnið sé slíkt
ber að vænta þess að hin auglýstu skoðanaskipti Banda-
ríkjiaforseta og Morgunblaðsins endist einnig til þarf-
legra athafna. — m.
£
Fyrir nokkru fengu blaðamaður og
ljósmyndari frá Nýja tímanum
þess að skoða Tilraunastöð Haskól
í meinafræði á Keldum í
þeirra erinda að afla þar efnis og
mynda fyrir blaðið. Að sjálfsöo^” OT
margt í starfsemi stöðvarinnar sv
fræðilegt, að ekki er á færi
blaðamanns að lýsa því fyrir lesend-
um rétt og skilmerkilega. Þess vegna
verour hér aðeins stiklað á því stærsta
og revnt að styðjast sem mest við frá-
sagnir starfsmanna stöðvarinnar sjálfr-
ar og jafnframt myndir þaðan látnar
tala sínu máli, ef vera mætti að les-
endur Þjóðviljans yrðu nokkru fróðari
eftir en áður um þá forvitnilegu starí-
semi, er fer fram innan veggja Til-
raunastöðvarinnar að Keldum.
Páll A. Pálsson yfirdýralæknir
Fréttamaður .Þjóðviljans átti
fyrst tal við Pál A. Pálsson yf-
irdýralækni, sem gegnt hefur
störfum forstöðumanns við Til-
raunastöðina .að Keldum, síðan
dr. Björn Sigurðsson læknir lézt
fyrir tveim árum, en hann hafði
verið forstöðumaður stöðvarinn-
ar frá stofnun hennar. Bað
fréttamaðurinn Pál að segja í
stuttu máli frá stofnun og
starfssviði Tilraunastöðvarinn-
ar. Varð hann góðfúslega við
Því.
— Tilraunastöð Háskólans í
meinafræði á Keldum tók til
starfa 1948. Hún var reist að
nokkru leyti fyrir framlag úr
Kockefellersjóðnum. Það fram-
lag nam um 200 Þúsund dollur-
u.m. Verkefni tilraunastöðvar-
innar má heita að sé ÞríÞsett-
í fyrsta lasi, og Það er aðal-
verkefni stöðvarinnar, að rann-
saka búfjársjúkdóma ýmis kon-
ar. Fram til Þessa hefur aðal-
lega verið unnið að rannsókn-
um á sauðfjársjúkdómum, sér-
staklega langvinnum sjúkdóm-
um eins og garnaveiki, riðu-
veiki. visnu, mæðiveiki o.s.frv.
í öðru lagi er hér í gangi
mikil framleiðsla á allskonar
Ivfium til yarnar bví, að sjúk-
dómar herji j.Þúfé. .JÞ.að eru
frámléidd hér bóluéíni gegn
lambablóðsótt, lungnapest,
garnaveiki cg serum gegn
lambablóðsót.t, auk þess sem
látin eru -hér ut iyf • tSl ’ varnar
gegn fjöruskjögri í lömbum og
ormaveiki í sau.ðfé. Þessi lyfja-
framleiðsia hefur vaxið mjög
ört á þessum 12 árum, sem
rannsöknarstöðin hefur starfað,
og það er ein meginástæðan til
þess. að við eru nú að reyna
að færa út kvíarnar og taka í
notkun, væntaniega á næsta
vetri, hluta af nýrri r’annsókn-
arstof ub yggingu.
í þriðja lagi er svo sjúkdéms-
greining ýmis konar í líffærum,
sem dýralæknar og bændur
senda hingað úr gripum, sem
voru sjúkir eða hafa farizt af
völdum sjúkdóma. Þessi þjón-
usta hefur líka aukizt verulega
síðan stofnunin tók. til starfa.
Þá er hér einnig starfrækt
fyrir heilbrigðisstjórnina grein-
ing á veirusjúkdómum í mann-
fólki. Hér er stöð fyrir fsland,.
er fylgist með innflúenzu hér á
landi, og er hún í nánu sam-
starfi við aðalstöð þeirra mála
í London, sem aftur lýtur stjórn
Alþjóða heilbrigðismálastofn-
unarinnar. Auk þess er hér í
gangi greining á fleiri veiru-
sjúkdómum í mönnum en inn-
flúenzu, svo sem mænuveiki og
öðrum veirusóttum. Þá starf-
semi annast Margrét Guðna-
dóttir læknir. Þá er einnig til
húsa hér rannsóknarstarfsemi á
vegum sauðfjárveikivarnanna
undir stjórn Guðmundar Gísla-
sonar ’.æknis, og öll sjúkdóms-
greining á líffærum og blóð-
prufum á vegum þeirra eru
gerðar hér innan veggja stofn.-
unarinnar-. -
— Er starfslið stofnunarinnar
fjölmennt?
— Þegar tilraunastöðin tók
til starfa seint á árinu 1948 var
starfslið hennar dr. Björn Sig-
urðsson læknir, forstöðumaður,
Halldór Grímsson efnafræðing-
ur og Páll Pálsson dýralæknir.
Einnig störfuðu þá hér við
stofnunina ein aðstoðarstúlka og
einn aðstoðarm.aður auk fólks,
er vann við búreksturinn og
gæzlu og hirðingu tilraunadýra.
Síðan hefur starfsfótkinu fjölg-
að allverulega. Nú eru starf-
Einn af starfsmönnunum á Keldum, Páll Sigurðsson. 1 hcrbergini
m.a. fram vef jaskoðun. Sýkti vefurinn, er skori nn niður í ör jiui
þúsundustu úr millimctra, því næst er hann litaður og scttur á í
undir smásjána til skoðunar. Einnig er hægt að taka mynd af s
inni sjást tæki, sem notuð eru við þessar ranns óknir. (Ari Kára
6) — NÝI TÍMINN Fimiptudagur 5, október 1961