Nýi tíminn - 02.11.1961, Blaðsíða 2

Minningarkveðja
Trausti Valdimarsson
Bragi Gunnarsson
Einar Pálsson
Olgeir Eyjólfsson
HÖFN, 4. október 1961.
í dag fór fram minnirigarat-
höfn um sk'pverjana sjö sem
fórust með vélbátnum Helga
þann 15. september sl. Ég get
ekki látið hiá líða að kveðja
þá með fáum orðum. Það hefur
skeð hér sem stundum vill
verða i sjávarplássum, þar sem
ai'koma •• .-hiann-a;•-byggistað .
mestu l.eyii, á ?S3aý,ara|ta, að at-
viijna iólksins ■ ér- g-óldin méð
lifí peirra hraustu drengja, séin
gera sjósóknina að , kínu ævi-
starfi, og þetta er það sem að-
standendur sjómanna mega
alltaf búast við. Þótt sjóslysum
hafi farið fækkandi hin síðari
ár vegna aukins öryggisútbún-
aðar og betri skipastóls, þá eru
þó alltaf einhverjir á hverju
ári sem sjá á bak ástvinum
sínum í hina votu gröf hafsins.
Og hér hefur það hörmulega
skeð að segja má að fjórir
vaskir drengir hafi farið úr
sömu fjölskyldunni. Eiginkonur
hafa misst menn sína, foreldr-
ar syni. börn feður og "systk'ni
bræður.
Þegar ég minnist', -þessara
manna er mér oft efst- í .h'uga
æskufélagi minn Bjá.rni .Run-
óifsson, enda held' ég að öílum
sem kynntust honum hal'i orð-
ið sú minnins kær. Þeg@r ég
flutti hingað á Höfn 19.’ ára
gamall varð Bjarn' fljótt einn
minn bezti kunningi þótt hann
væri dálítið vngri 'en ég, enda
vorum við báðir sama sinnis í
landsmálapólitík og höfðum
ung'r tekið ákveðna afstöðu í
þeim málum. Bjarn var vel
geffrin, léttur í skani, bráð-
fyndinn ög jafnlyndur. Ég
minnist margra ánægjustunda
í félagsskan hans í Urigmenna-
félaginu Sindra. Og þótt hann
færi ungur að heiman fvrst í
r '" " ?r / -''
skola í Neskaupstað, siðan í
Stýrimannaskólan.n í Reykja-
v.'k og gerðist svo stýr'maður
á olíuskipunum. há var alltaf
jafn gaman að hi'tta hann að
máli.
Ég hitti hann nokkrum sinn-
um í Reykjavík er ég sat þar
alþýðusambandsþing. Hann
hafði mikinn áhuga fyrir því
sem þar gerð.st, enda áttu
verkalýðurinn o:g iáglaunastétt-/
irnar hug hans allan. Einu
sinrii hitti ég hann er yfirmenn
skipa höfðu staðið í verkfalli,
þa var á honum að heyra að
hann hefði fremur kos.'ð kaup-
hækkun til handa þeim sem
lægst væru launaðir, heldur en
yfirmönnunum, þótt hann
. sjálfur ætti bar hlut að máli.
ólafur bróðir Bjarna var að
nokkru ólíkur honum í skapí.
Hann var rrieiri alvörumaður í
daglegri umgengni og hafði
ekki til að bera hið leikandi
létta viðmót Bjarna, þótt hann
væri hinn ágætasti félagi.
Hann byrjaði ungur að stunda
sjóinn ‘eins og heir bræður
allir, og, fók við skipstjórn á
bátum eftir að hann hafði lok-
ið prófi úr Stýrimannaskólan-
um. Aldrei yann ég undir hans
stórn en vel gæti ég búizt v.'ð
að gott hafi verið að vera sjó-
maður hjá honum, enda var
hann Hka aflasæll formaður.
Þá vildí ég aðeins minnast
Olgeirs Evjólfssonar sem var
mágúr þeirra bræðra. Þar fór
Hks Hinn ágætasti drengur.
Þótt hann haf.' ungur byrjað
að vinna sjóvinnustörf, þá átti
veran á sjónum ekki vel við
ha'hri ög var hann því oftast
Iandmaður við báta. og i nokk-
ur ár lagði hann sjósókn á hill-
una og gerðist vélstjóri hjá
fryst'húsi Kaupfélags A-Skaft-
fellinga, þar til hann keypti
vélbátinn Helga á móti Ólafi
mági sínum:
Það er erfitt .að skilja þau
rök lífsins, að þó þe.'r, þessir
þrír vinir og' mág'ar, væru
tenjídir traUstum böndum, þá
skýídu leiðir þeirra allra þurfa
að liggja saman í dauðann
kýþha ungra;
•■ Trausti Valdimarssön hafði
ég lítið þokkl þ'ótt hann haf'
dválið hér allengi
þeim
ekki er va
dugnaðarmað
Ég minnist þe.ss að Einar
Pálsson . byrjaði . sín störf við
sjó:nn í beitingaskúr hiá mér,
er ég var meðeigandi í vélbát.
Sá ég það fljótt . að þar var
dugnaðarmannsefni þó rólynd-
ur væri og ekkj mikill á ferð-
inni. Enda reyndist það svo er
hann fór ungur á sjóinn að
hann var dugnaðarmaður. Voru
þéir Ólafur mjög samrýmd'r
. og því oft samskipa.
Birni Jóhannssyni kynntist
ég lítið en samt nóg til þess
að sjá að þar fór drengur góð-
ur og hinn efnilegasti í alla
staði.
Brag: Gunnarsson byrjaði
ungur að stunda sjó og mun
hafa verið dugandi sjómaður
enda dugnaðarfólk í hans ætt.
Það niá segja um þá Braga
og Trausta að þeir höfðu tæp-
lega hlaupið af sér gönuskeið
ungdómsáranna og því erfitt
fyrir þá sem ekki þekktu þá
því betur að sjá hvað í þeim
bjó.
Það er v:st oftast venja að
hrósa öllum mönnum er þeir
eru horfnr af sjónarsviðinu.
en það er ekkj ofmælt um
.þessa menn að bar fóru góðir
drengir fyrir aldur fram, og
vildi ég með þessum fátæklegu
orðum votta fjölskyldum
þeirra innilegustu samúð mína.
Sóknarpresturinn gat þess
við minningarathöfnina í dag
■að hafin væri söfnun til styrkt-
ar fjölskyldum hinna látnu. Ég
vil nota tækifærið os hvetja
Framhald á 11. síðu
Ólafur Runólfsson
Bjarni Kunólfsson
Björn Jóhannsson
2) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 2. nóvember 1961
sextugur
Það var á árunum skömmu
fyi||£ 1930, að ungur maður átti
ofÞÍIið um Laufásveginn fræga
í Reykjavík. Hann kom austan
að og hélt niður í miðbæinn,
en átti jafnan viðdvöl í gömlu
og virðulegu húsi við Tjörnina.
Hann var fríður sýnum, föl-
leitur, dökkhærður og hárprúð-
ur, dökkbrýndur, og undir
brúnum voru djúp augu, full
af draumaþokka. En jafnframt
sá þar í glóð, sem skyndilega
gat hafizt í blossa og heitan log-
andi eld. Hann hafði mjúklegt
fas, en þó einarðlegt, var kurt-
eis og aðlaðandi, án þess að
opna faðm sinn öllum viðhlæj-
endum. Það var glæ-simennska
yfir svip hans og framkomu.
Undir hendi bar hann leður-
tösku, sem oft var talsvert
þrýstilega úttroðin af nótum.
Þetta voru tvennskonar nótur
og mjög fjarskyldar, þó að þær
lægju í sátt og samlyndi í
tösku Aðalsteins Eiríkssonar.
Þetta voru sönglaganótur, því
að Aðalsteinn var orðinn söng-
kennari við Miðbæjarskólann,
hitt voru reikningsnótur yfir
skuldir í frumbókum, þar eð
hann hafði reikningshald fyrir
þekkt fyrirtæki í miðbænum.
Vafalaust var þetta samfélag í
töskunni tákn þess, að efnið og
andinn toguðust á um manninn,
svo sem ég hygg að jafnan
hafi verið á lífsleið hans. Hann
var listelskur og söngvinn og
sótti mjög inn á svið Ijóða og
laga, en á hinn bóginn var
brauðstritið byrjað fyrir alvöru,
svo að utan hugðarefna sinna
vann hann í aukavinnu við að
afrita skuldanótur og reikna út
talnadálka.
Það virðist vera langt að
horfa frá þessum árum Aðal-
steins fram til ársins 1961, svona
hartnær eins og fyrir börn hans
nú að líta fram til ársins 2000.
En þessi ár eru nú liðin og Að-
alstei.nn Eirík-sson stendur á
sextugu.
Þegar litið .er á Aðalstein í
dag, virðist flest vera með sömu
ummerkjum og fyrr. Hann ber
unglegt yfirbragð, hláturinn
brýzt upp úr heitri uppsprettu
hjartans, varmur og smitandi,
limaburðurinn er léttur og hisp-
urslaus og eldur augnanna log-
ar glatt. En margt hefur gerzt á
þessum árum í lífi Aðalsteins,
sem sýnir og sannar. að hann
hefur gengið „götuna fram
eftir veg“ í þjóðfélaginu, og á
þeim vegi munu spor hans
lengi sjást.
Aðalsteinn er Þingeyingur að
uppruna, fæddur í Krossavík í
Þistilfirði 30. október 1901. For-
eldrar hans voru hjónin Kristín
.Tönsdóttir frá Steinkirkju í
Fnjóskadal og Páll Eiríkur
Pálsson frá Kverkártungu í
Norður-Múlasýslu. Að loknu
námi í Eiðaskóla hóf hann nám
í Kennaraskólanum og tók
kennarápróf vorið 1924, sigldi
þá samsumars til námsdvalar á
Norðurlondum. dvaldist eirikum
í Noregi til þess að kyrina sér
söngkennslu í skólum. og sótti
einnig- almennt kennaranám-
skeið á vegum kennaraháskól-
ans í Niðarósi. ?Iann hafði með
námi í Kennaraskólanum stund-
að söngkennslu við barnaskól-
ann í Reykjavík, starfaði þar
síðan sem fastur kennari 1924
til 1934. Þá var hann skólastjóri
héraðsskólans að Reykjanesi um
11 ára skeið, hefur síðan unnið
margskonar störf í þágu
fræðslumálanna, verið fulltrúi í
fræðslumálaskrifstofunni, náms-
•stjóri héraðs- og gagnfræða-
skóla, en situr nú í miklu trún-
aðarstarfi sem eftirlitsmaður
skólafjármála, en það embætti
var stofnað eftir lagasetningu
1955, og tók hann þá þegar við
því. Hér er aðeins stiklað á
hinu stærsta í starfsíerli Aðal-
steins, en ótalin hin fjölmörgu
verkefni önnur, sem hann hef-
ur verið þátttakandi í og leyst
af hendi á -sviði félagsmála og
kennslumála.
Það er erfitt að titla Aðal-
stein eftir starfi hans. En ef
það væri ekki útjaskað að kalla
hvern þann skólamann, sem
við kennslu fæst, þá ætti hann
að bera titilinn: skólamaður.
Það hefur henn verið í beztu
merkingu þess orðs. Hann var
einn af frumherjum nýskóla-
hreyfingarinnar, , sem hófst í
kringum árið 1930, og hafði víð-
tæk áhrif til hins betra á allt
skólakerfi landsins. Hann var
vinsæll og ágætur kennari og
síðar styrkur og mikilhæfur
skólastjóri héraðsskóla, en segja
m.á, að stofnun Reykjanesskól-
ans sé einvörðungu verk Aðal-
steins. 1 samvinnu við fremstu
forystumenn Djúpmanna hóf
hann baráttu fyrir stofnun skól-
ans, ferðaðist um þar vestra
og hóf stemmningu fyri.r málinu
meðal héraðsbúa, sótti síðan til
st.jórnarvalda landsins um.
stuðning. En i'óðurinn var erf-
iður„ því að ekki lá láúst fyrir
að fá viðurkenningu á stofnun
nýs héraðsskóla. I því máli kom
glöggt fram dugnaður Aðal-
steins og málafylgja. Skólinn
var reistur á hinum jarðheita
stað og hóf sig brátt til vegs
og virðingar undir stjórn hans.
Héraðsbúum þótti svo vænt um
þetta framtak í menningarmál-
um héraðsins, að segja má, að
þeir hafi fært fyrir það fórnir
og síðan farið þangað píla-
grímsferðir.,
í núverandi starfi hefur Að-
alsteinn haft með höndum
stórmál, sem hann hefur leyst
og leitt til lykta af festu og
djúpum hyggindum. Hafa sum
þessára mála legið þannig fyrir,j
að trauðla er hægt að ræða þau
opinbérlégai ári þéss áð svipti-í
byljir g'eisi urn héimili, skóla.
og jafnvel heil héruð, að ó-
gleymdum háum embættum. Að
þessum málum hefur Aðalsteinn
unnið í svo mikilli kyrrþey, að’
undrast má, og telja verður
honum til mikils sóma sem'
embættismanni.
Auk þessa, sem nefnt hefur
verið. hefur Aðalsteinn sinnt fé-
lagsmálastörfum í þágu kenn-■
arasamtaka og héraðsins, sem
hann starfaði lengst í.
Framhald á 11. síðu.