Nýi tíminn - 02.11.1961, Blaðsíða 8

Rœff viS Jakoh Jakohsson fiskifrœSing um
sildveiSaráSstefnu hafrannsóknaráSsins:

ru
f jt Jakob Jakobsson
Xim mánaðamóíin síðustu var
halUinn I Kaupmannahöfn að-
alfundur alþjóðahafrannsókna-
ráðsins og ráðstefna þess um
íildveiðar í Norður-Atlanzhafi
og uin átumagn í hafinu. Sóttu
fundinn af íslands hálfu fjórir
fiskifræðingar, Jón Jónssón,
Þórunn Þórðardóttir, Jakob
Jakobsson og Ingvar Hallgríms-
son. Þjóðviljinn hafði á mánu-
dag tal ai Jakobi Jakobsyni og
inníi hann frétta af þessum
ráðstefnum.
— Ég tók þótt í ráðstefnunni
um síldveiðarnar, segir Jakob,
en það er bezt að spyrja þau
Ingvar eða Þórunni um átuna
því þau voru á þeirri ráðstefnu.
Tilgangur þessarar ráðstefnu
-var að fá fram og ræða þá
þekkingu og þær kenningar sem
nú eru uppi varðandi stofn-
stærð og breytingar sem orðið
hafa á atlantíska síldarstofnin-
um með sérstöku tilliti til
þeirra sveiflna sem orðið hafa
á veiðimagninu síðastliðna ára-
"tugi. Það er yfirleitt rætt
um þrjá meginstofna síldar á
ofangreindu hafsvæði Balt-
nesku síldina, Norðursjávar-
-síldina og atiant-skandinav-
ísku síldina, en til hennar telj-
ast íslenzku og norsku síldar-
stofnarnir. Umræðurnar á ráð-
stefnunni snerust mikið um
norska síldarstofninn. Það mál
Framhald af 4. síðu.
sótt leið í kostameira brauð þeg-
ar frægð hans tók að vaxa, en
á fyrri prestskaparárum hans
mun Siglufjörður varla hafa
verið mikið gæðabrauð, og víða
hefðu aðstæður eflaust orðið
þetri til að sinna ástfólgnustu
hugðarefnum hans, sem voru
tónsmíðar og þjóðlagasöfnun.
En tryggð sú, sem aðkomumað-
urinn Bjarni Þorsteinsson tók
við Siglufjörð og byggðina þar,
er athyglisverð um slíkan: hsta-
mann og fræðimann, sem hann
var. Efalaust hefur honum þó
-stundum fundizt erfitt að vera
manneskja í þessu fátæka og
afskekkta þorpi.-En séra Bjarni
lét sér ekki nægja að vera
listamaður og fræðimaður. Hann
virðist hafa sett sér það mark,
að gera það mögulegt að lifa
manneskjulífi á Siglufirði. Alla
sína prestskapartíð var hann
. meðal helztu forustumanna
byggðarlagsins jafnt í verkleg-
um sem andlegum efnum. Þau
munu vera færri framfaramál-
in í Siglufirði, sem hann ekki
átti frumkvæði að eða studdi
enda lifði hann það, að á Siglu-
firði mætti vera „mannlíf gott“.
svo að notað sé orðtak Ketils
er okkur nátengt. Örlög norska
síldarstofnsins varða okkur
miklu því. að mikill hluti þeirr-
ar síldar sem við veiðum fyrir
Norðurlandi á sumrin er af
norskum uppruna.
Norskum og sovézkum vís-
indamönnum bar mikið á milli
í þessu máli. Vildu Norðmenn
halda því fram að stofninn
minnkaði vegna náttúrulegra
fyrirbæra , en sovézku vísinda-
mennirnir sögðu að hér væri
um að kenna ofveiði, sérstak-
lega smásíldárveiði Norðmanna.
— Hvað álíta íslenzkir fiski-
fræðingar um þetta?
— Ja,.það er mín persónulega
skoðun að bæði sovézkir og
norskir vísindamenn hafi í
þessu nokkuð til síns máls. Ég
álít að aflabresturinn sé til
kominn bæði vegna ofveiða
Norðmanna á smásíldinni og
eins hinu, að náttúran hefur
verið nýju norsku síldarárgöng-
unum allt annað en hliðholl.
Klakið og uppvöxtur seiðanna
hefur ekki gengið að óskum en
við vitum ekki með vissu hvers-
vegna.
— Hvaða afleiðingar getur
minnkun norska stofnsins haft
fyrir okkur Islendinga?
flatnefs, og var það ekki sízt
fyrir atbeina hans.
í hreppsnefnd og síðar bæj-
arstjórn sat séra Bjarni meira
en þrjá áratugi, í stjórn Spari-
sjóðs Siglufjarðar . um 40 ár,
kennari eða skólastjóri vár hann
á annan áratug og skólanefndar-
maður lengi eftir það. I skipu-
lagsmálum, atvinnumálum og
raforkumálum sýndi hann mikla
framsýni. Það væri víst varla
rétt að segja, að hann hafi þjón-
að guði og mammoni og báðum
vel, því að sjálfur varð hann
aldrei áuðugur maður, en það
er furðulegt hve miklu hann
gat afkastað í andlegum efnum
með öllu þéssu „veraldar-
vafstri".
Sá sem þetta ritar hefur ekki
skilyrði til að meta það starf
sem séra Bjarni lagði af mörk-
um í tónsmíðum og þjóðlaga-
söfnun. En ég hef orð kunn-
áttumanna fyrir því, að með
tónlistarstarfi sínu, einkum
þjóðlagasöfnun, hafi hann unn-
ið íslenzkri menningu það gagn
að slíkt sé ómetanlegt
Eins og drepið var á í byrj-
un var séra Bjarni einhver
glæsilegasti og skemmtilegasti
fulltrúi þeirra manna, sem
— Hún getur komið fram í
minnkuðu síldarmagni fyrir
Norðurlandi en hefur hins veg-
ar engin áhrif á íslenzka stofn-
inn sem virðist vera í talsvert
örum vexti.
— Hvar er íslenzki stofninn
helzt?
— Hann er við suðurland á
vetrum en á sumrin gengur
stór hluti hans norður um land.
Það er því ekki víst að minnk-
un norska stofnsins hafi áhrif
á okkar síldveiðar ef íslenzki
stofninn bætir hann upp og þó
nokkrar líkur virðast nú vera
á því.
— Er þá ekki hætta á ofveiði
á íslenzka stofninum eins og
þeim norska?
— Nei, hér er engin smásíld
veidd nema í Eyjafirði, og þar
eru þó ekki veidd nema í mesta
lagi 40—50 þúsund mál á ári.
Norðmenn veiða hins vegar allt
að þrjár milljónir hektólítra á
ári af smásíld og millisíld. Við
veiðum því aðallega fulLþroska
síld og stofninum stafar engin
hætta af slíkum veiðum.
— Hvað hyggst hafrannsókna-
ráðið fyrir í sambandi við
norska stofninn?
— Það var samþykkt á fund-
inum að setja á stofn sérstaka
skópu og varðveittu íslenzka
þjóðmenningu, af því að þeir
trúðu á íslenzka þjóð. Alþýð-
legur og aristókratískur í senn
ávann hann sér vinsældir og
virðingu sóknarbarna sinna.
Sjálfur hef ég ekki átt því láni
að fagna að kynnast séra
Bjarna persónulega, en þó
finnst mér ég þekkja hann
nokkuð vel af lifandi frásögn
annarra. Það liggur alltaf ein-
hver hlýja og aðdáun á bak
við allar þær sögur, sem af
honum eru sagðar hér, líka
þær, sem ekki eru óblandið
lof. Menn vita, að séra Bjarni
var svo mikið stórmenni, að
óþarft er að berja í brestina.
Það er hollt fyrir okkur að
minnast þess núna þegar alltof
margir meta lítils fslenzka
menningu, jafnvel^svp. lítils, að
sumir fyrirverða sig fyrir að
flytja íslenzk þjóðlög í ríkis-
útvarpið, af því að þau falli
brezkum togarasjómönnum ekki
í geð, að séra Bjarni Þorsteins-
son prófessor og hans líkar
hafa sannað okkur, að við eig-
um þjóðmenningu, sem ekki
þarf að biðja neinnar afsök-
unar á tilveru sinni, ef við
þorum að kannast við hana og
viljum vera við sjálfir. Annars
verðum við ekki neitt.
Siglufirði í október 1961.
Hlöðver Sigurðsson.
starfsnefnd norskra, íslenzkra
og sovézkra vísindamanna til
að brjóta til mergjar öll
gögn sem gætu varpað ljósi
á orsakir þess að norski stofn-
inn hefur minnkað jafn mik-
ið og raun ber vitni á undan-
förnum árum og á nefndin að
reyna að komast að sameigin-
legri niðurstöðu. Formaður
hennar var kjörinn Dr. Marty
frá Sovétríkjunum.
— Það hefur komið fram í
fréttum frá ráðstefnunni að sov-
ézku vísindamennirnir hafi
reiknað það út að saman-
lagður síldarafli Noregs og
Sovétríkjanna verði um 4.5
millj. hl. árið 1962. Hafið þið
hér nokkuð reynt að segja fyr-
ir um aflann á næsta ári?
— Nei. Rússar hafa reynt að
spá fyrir næsta ár, en þaö er
umdeild aðferð sem þeir nota,
byggð á árgangaskiptingu
stofnsins á undanförnum árum
og gert ráð fyrir sarnskonar
framhaldi og verið hefur. Þetta
er svipuð aðferð og notuð er
við aðra fisklstofna t.d. íslenzka
þorskstofninn og hefur stundum
gefið góða raun. Vandkvæðin
við þessa aðferð í sambandi
við síldveiði eru að það er al-
drei hægt að vita fyrirfram
um veðurfar, torfustærð síldar-
innar, hvort hún er stygg eða
gæf og aðrar aðstæður við veið-
arnar. Þessi aðferð er enn
síður nothæf þegar síldin
er ekki að hrygna en er í ætis-
leit eins og norðurlandssíldin.
— Þið viljið þá engu spá?
— Við getum sagt hvort það
verði mikil eða lítil síld í sjón-
um en ekki hvort hún verður
veiðanleg fyrr en við höfum gert
rannsóknir á öllum áðstæðum á
vorin. Það var metsíldarár hér
í sumar, en það teljum við ekk'
vera vegna aukins síldarmagns
heldur vegna þess að síldin var
í stærri og betri torfum en á
undanförnum árum og vegna
aukinnar veiðitækni.
— Hvað teljið þið vera orsök
þess að síldveiðin er svona mis-
jöfn frá ári til árs hér við lahd?
— I ritgerð sem ég lagði
fram á ráðstefnunni er gerð
grein fyrir ástæðum aflasveifln-
anna hér. Aðalorsökin er göngu-
breytingin á síldinni á síðustu
áratugum. Hún virðist hafa
haldið sig miklu fjær landi
fyrir norðan en áður og nýjar
rannsóknir eru smám saman að
leiða í ljós hvernig á þvi
stendur. En við látum það ekki
i blöðin að svo stöddu. Það
verður birt í okkar eigin ritum
þegar þar að kemur.
Það sem hefur háð okkur er m.a.
að síðan skipulagðar rannsókn-
ir hófust höfum við ekki feng-
ið neitt aflaár sambærilegt við
það sem áður var. 1 sumar var
að vísu metár en það er að
þakka góðum torfum og auk-
inni tækni, síldin kom aldrei
á grunnmiðin og hegðaði sér
ekki eins og á beztu aflaár-
um áður fyrr.
— Heldurðu að það verði
mikil síld í vetur og næsta
sumar?
— Það verður nóg síld í sjón-
um næsta sumar en engin leið
að segja hvernig hún hegðar
sér. Það er von á suðurlands-
síldinni í vetur eins og venju-
lega, hún er árviss og við von-
um að veiði verði sæmileg ef
veður og aðrar ástæður leyfa
en síldveiðar á opnu hafi á
veturna eru háðari veðurfari en
nokkrar aðrar veiðar sem
þekkjast.
Ég vildi að lokum taka fram
að við teljum íslenzka síldar-
stofninn tiltölulega stóran eins
og er og að okkur stafi engin
bein hætta af aflabresti Norð-
manna meðan við getum treyst
á íslenzka stofninn í staðinn,
en á hann verðum við að
treysta eingöngu ef sá norski
réttir ekki við. Megin hluti
norska stofnsins nú er árgang-
urinn frá 1950 og því
ellefu ára í sumar. Hann ætti
að ganga á norðurlandsmið í
2—3 ár enn en ekki er gott að
segja hvað síðar verður vh
Aldarminnkg séra Bferna
■£) — NÝI TÍMINN —- Fimmtudagur 2. nóvember 1961