Skólablaðið - 01.03.1951, Page 5

- 5 -
koraast að raun um það, hvaða erfiðleika
hefur verið við að etja, þegar ofan á
hættist, að skipaferðir voru afar strjál-i
ar railli landanna.
Það er sameiginlégt Jonasi og Konráði,j
að fremst í huga þeirra er vandfýsnin og f
vandvirknin. Voru þeir því afar sein-
virkir, þar sem þeir lögðu aðaláherzlu á,j
að málið væri svo vandað og fágað, Kom
oft fyrir,að þeir lagfærðu það á rit-
geröum Toraasar og honum síðan ekki líka- j
•ði. En TÓmas var eldhuginn, sem ritar
af raiklu kappi um atvinnu- og'stjórnmál í
jafnt sem hókmenntir. í einu brefa sinnaj
segir hann: "Ég vildi, íslendingar lærðu i
að hugsa, þá mun þaim skjótt lærast að
talaAð mörgu leyti raá skipa TÓmasi í |
hóp þeirra manna, er teljast til Uppi-
fræðingaraldarinnar (1750-18J0), Svo
mjcg ber hann svipmót þeirra í stefnu
sinni í þjóðnálum.
Þrír árgangar Pjölnis komu út á sínum ,
rótta tíraa, en sá 4.» 1858, varð tölu-
vert seinn fyrir og kora ekki út fyrr en i
næsta ár. Sá seinagangur átti sinn þátt i
í því, að TÓmas sleit saravinnunni við þá j
fólaga £ hréfi til jónasar, en segir
jafnfrant; "...þ. árg. ætla ég að eiga
einn og gefa út á rairm kostnað." Komu
þannig 4. og 5» árgangar háðir út á
árinu 1859» en hinn 5. þó á undan, út-
gefinn af TÓraasi einum, en cand.jur.
Kristján Kristjánsson, síðar amtmaður,
annaðizt útgáfuna í Khöfn. Hafði þó
TÓraas getið þess í hréfi til JÓnasar,
að hann- hefði viljað að nöfn þeirra
allra stæðu á titilblaðinu, sem fyrr,
þrátt fyrir ágreininginn milli þeirra,
sem hann taldi lesendunum óviðkoraandi.
En með þessura árgöngum lýlcur afskiftum
þeirra félaga einna af Fjölni, því að
fjórura árum síðar hirtist hann á ný, út- !
gefinn af "nokkrum íslendingun". A
meðal þeirra eru þó þrír samherjarnir £ j
IChöfn, en TÓmas þá dáinn. j
Þrátt fyrir ágreininginn, sem snerti
aðeins útgáfu Fjölnis, hélzt hin einlæga j
vinátta þeirra óhreytt. Vináttan var
æt£ð góð, þótt svo ól£kar l£fsskoðanir
og skapgerðir væri þar að finna £ sitt
hverjum manninum. JÓnas varð snenma
makráður og Konráð stygglyndur. TÓmas
var stórlyndur og kappsaaur, en Brynjólf-:
ur yfirlætislaus og hæglátur. Allir
voru þeir raiklir mannkostaraenn, trygg-
lyndir og vinfastir, en höfðu auðvitað
sina mannlegu galla.
IX.
Þegar 5« árgangur Fjölnis hafði komið
út, lagðist ritið niður um fjögurra ára
skeið, Var raargt, sera stuðlaði að þv£,
en fyrst og frenst ágreiningurinn við
TÓraas. ÞÓ hafði hann lofað þeim félög-
um stuðningi sinum að einhverju leyti,
ef útgáfan héldi áfram. Og svo áhuga-
saraur er TÓnas cnnþá ura ritið, að hann
er með allan huga' við það, og leggur á
ráðin um útkomu þess i hverju bréfinu
á fætur öðru til þeirra Jonasar og
Konráðs. Býðst hann til að ganga i
félag, sem gefi út Fjölni, - en það var
þá á döfinni, eins og cg kera siðar að,
- og skrifar af kappi greinar un'nál-
efni íslands, eins og áður, og sendir
þein, - en veikindi hans hefjast að
fullu ura þessar raundir.
Að raiklu leyti átti þó hleið á út-
gafu Fjölnis rætur sinar að rekja til
fjarveru JÓnasar Hallgrimssonar frá
Khöfn, þvi að vorið 1859 hverfur hann
til íslands og leggur stund á náttúru-
frmðirannsóknir allt til haustsins
1842, cr hann sneri aftur til Danmerkur
Voru þá eftir í IDiöfn, er jónas fór,
aðeins þeir Konráð og Brynjólfur. Þeim
féll það illa að ritið legðiðt niður
og höfðu mikinn hug á því að koma út
6. árgangi 1840, enda til nokkuð af
efni í hann. Fastréðu þeir þá að
stofna félag £ þessu skyni. Lá það
raál þó í þögn fram eftir sumri 1840,
en seinni hluta sumars ha.uð Brynjólfur
JÓni Sigurðssyni og þeirn mönnun, er
honum fylgdu að málum, að ^anga í
félagsskapinn og varð það úr, að þeir
sameinuðust um félag til að halda úti
tímariti, En hrátt sló í skcrur railli
þeirra, er unræður hófust um lög félags-
ins. Annar arraurinn,undir forystu
Brynjólfs og Konráðs, vildi halda
Fjölnisnafninu, enda félagið stofnað
í þeira 'tilgangi að korm honum út, en
hinn arraurinn, undir forystu jóns
Sigurðssonar, var andvígur því, þar
sera þeir hugðu það vera óvinsælt.
Þeir höfðu þó gengið í félagið í þeirri
von, að sættir tækjuat í þessu máli.