Skólablaðið - 01.03.1951, Blaðsíða 6
- 6
Lyktaði ^essu á þá leið, að Jon Sigurðs-
son og félagar hans gengu úr félaginu,
9. fehrúar 1841» settu á stofn félags-
skap sín á meðal og hófu útgáfu "Nyrra
FÓlagsrita". En F^ölnismenn gáfust ekki
upp að svo konnu mali. Þeir sendu san-
komulagshréf 20. fehrúar til Félagsrita-
manzia, en var hafnað af meiri hlutanum,
þó að JÓn Sigurðsson vsri ekki þar á
meðal. Virðist sem allur kraftur hafi
dvínað hjá Fjölnismönnum eftir þetta,
því að úr framkvæmdum um Fjölni varð
elcki þotta ár.
árið 1840 hafði TÓmas sent þeim félög-
um þrjár greinar, sem hann stlaðist til
að hirtust í Fjölni. Það varð þó ekki,
heldur komu þær út sérstaklega á árinu
1841, eftir lát hans, undir fyrirsögn-
inni "Þrjár ritgjörðir". Sameinuðust
menn úr háðum félögum um útgáfu þeirra.
Þegar Jonas Hallgrímsson kom frá
íslandi haustið 1842 færist nýtt líf í
Fjölnisfélagið, Það var endurreist á
fundi 3» desemher 1842 og kom nú Fjölnir
út næstu árin, 18'43-*45 og auk þess 1347«
ÞÓ var enn gerð tilraun, seinni hluta
vetrar 1844, til þess að samöina Fjölni
og "Ny Felagsrit", að frumkvæði Brynjólfs
PÓturssonar, Reyndist það þó árangurs-
laust, þar sem JÓn Sigurðsson var því
andvígur, Lysti hann sig mótfallinn
stafsetningunni svo og Fjölnisnafninu.
Aði’ar meiri háttar orsakir átti þessi
ágreiningur, svo sem andstæðar skojanir
þeirra í þingstaðarmálinu, Eftir það
epu ekki gerðar fleiri samkomulagst'il-
raunir, þar sem háðir aðiljar héldu fast
við sitt,
Var Fjölnisfélagið starfandi um fárra
ára skeið og fundir haldnir með nokkru
millihil. Lög voru samin og lýsa þrjár
fyrstu greinar þeirra höfuðtilgangi
félagsinsj "3. íslendingar viljum vér
allir vera, 2, Ver viljum vernda mál
vort og þjóðerni. 3» VÓr viljum hafa
alþing á Þingvelli." Forsetar félagsins
urðu síðan fjórirs Gísli Magnússon,
síðar kennari við Latínuskólann, sem
jafnframt var áhyrgðarmaður 7» árgangs,
var forseti 1843« PÓtur Pétursson
^hróðir Brynjólfs)^ sxðar hiskup, 1843-
44é Brynjólfur PÓtursson var forseti
1844-"45, er Halldór Kr. Friðriksson,
síðar yfirkennari við Latínuskólann,
tó
tók við forsetastörfum síðustu árin.
Hann var einnig áhyrgðarmaður 8. og
9. árgángs. En þrátt fyrir það, að
nýir menn hætast i félagið snemma ars
1847, fœr þaðandlát sitt það ár og er
síðasti fundurinn hókaður 27. maí 1847«
X.
Nöstu árgangar Fjölnis eru töluvert
veigaminni samanhorið við eldra Fjölni,
enda ofurhuginn TÓmas Sæmundsson fall-
inn frá. ÞÓ fara kvæði Jonasar að
hii’tast að vorulegu leyti á þessum árum ,
og setja þá eðlilega sinn hlæ a ritið.
Sjötti árgangurinn, 1843, hefst á
merkri minningargrein um TÓmas eftir
jónas Hallgrímsson. Harmar hann inni-
lega þennan fornvin sinn og endar a
þessari sígildu setningus "eingji veit
hvað att hefir firr enn misst er."
Hefur Jonas áður ort um hann kvæðið
alkunna, er hefst á orðunum: "EainnC
Horfinnó Harmafregn." Þar harmar hann,
að landið skuli hafa. ‘íex-ið svipt "ein-
mitt þessum eina, er svo margra stóð í
stað o"
í 6. árgangi er ennfremur kvæ.ði
j jónasar "Alþing hið nýja", glæsilegt
) kvæði, sem hann orti eftir konungshoð-
i skapinn 1840, um endurreisn Alþingis
á Þingvöllum, sem rættist þó aldrei,
í 7« árgangi, 1844, eru ýmis kvæði
JÓnasar, m.a. ein af perlum íslenzks
skáldskapar, hin hugljúfa sonnetta
"Eg hið að heilsa." Annars er í þeim
árgangi einna markverðast, auk kvæða
JÓnasar grein Brynjólis PÓturssonar
"Um Aþingi", Ritar hann um Alþingi,
sem þá var verið að endurreisa í Reykja-
vík, í upphafi af góðlátlegri glettni,
en síðan í djúpri alvöru og setur fram
kröfur Fjölnismanna í alþingismálinu í
7 atriðum. En kjarninn í þeim er um
: þingstaðinn, ósk þeirra um að endur *
i reisa Alþingi hið forna á Þingvelli
við Öxará.
ÞÓ að hlé það, sem varð á útgáfu
Fjölnis, hafi orsakast af ágreiningnum
við TÓmas að miklu leyti, er þó ekki
að efa, að veigamikil ástæða fyrir því,
að ritið kom ekki út árið 1840, var
! fjarvera jónasar Hallgrímssonar, - eins
og þegar hefur verið getið. Þegar hann
kom til Khafnar haustið 1842, lifnar