Litli Bergþór - 10.12.1987, Síða 8

7
^J^zukacía/ur'..
jfmor Jíarlsson.
/3/tndi -flutt az Jonjrnfáscttnztúf ~
_'f7me5cnqccfc/íiq5cns c'ttcz/kjai//k
cnf Jfotcl fj&q* / ZO.júru, / 9ð /.
Góöir hátíðargestir.
1 gamalli þjóösögu, sem mun hafa
lifað á vörum fólks hér i sveit í
fullar 8 aldir, er greint frá Berg-
þóri í Bláfelli. En sögu þessa
skráöi Jón Árnason, þjóðsagnaritari
eftir Agli Pálssyni, bónda í Múla,
um eóa upp úr mióri sióustu öld.
Bergþór var risi, en átti þó margt
sameiginlegt meó mönnum. Hann fór
t.d. til mjölkaupa niöur á Eyrar-
bakka og þáói á heimleið þorstadrykk
á Bergstöóum, sem frægt hefur oröió
af keri þvi er hann hjó i bergið
meóan hann beið eftir drykknum.
Þetta var um þaó leyti er kristni
var lögtekin hér á landi og var
Hrefna, kona Bergþórs svo mikiö á
móti hinum nýja siö aó hún vildi
ekki horfa yfir byggöina kristna,
og flutti sig þvi inn yfir Hvitá og
byggöi sér skála þar sem sióan heita
Hrefnubúóir. Segir sagan aó sióan
hafi þau hjónin aóeins hitst á sil-
ungsveióum vió Hvitárvatn. Þætti
liklega sumum lélegt hjónaband.
Þessi saga tengist staó þeim er
vió erum nú stödd á og ég ætla aö
spjalla svolitió um, á þann hátt að
Bergþór kaus sér legstaó i Haukadal
þvi þar heyröist bæöi klukknahljóð
og árnióur. Baó hann bóndann þar aó
sækja sig dauðan i helli sinn i Blá-
felli og flytja sig heim til sin til
greftrunar. Þegar göngustafur Berg-
þórs væri vió bæjardyr i Haukadal
átti þaó aö vera merki um aö hann
væri dauður. Fór þetta allt eins og
áformaö var og geröi bóndi leió-
angur aö sækja lik Bergþórs. Hann
varö þó af launum fyrir verkiö þvi
hann hirti ekki laufblöóin, sem voru
i katli undir rúmi Bergþórs og
breyttust i gullpeninga þegar komiö
var meö þau niður af fjallinu. Aó-
eins einn af fylgdarmönnum bónda mat
laufblöð svo mikils aö hann teldi
þau þess virói aö bera meö sér i
vettlingafylli af þeim. Enn mun
verahátt i katlinum af laufblööum i
helli Bergþórs en jafnan skellur á
þoka ef menn ætla aö leita hans.
Ennþá má þó reyna. Bergþór var
sióan jarðaóur noróaustur af kirkj-
unni i Haukadal á bakka Beinár og er
þar álika langt til klukknanna i
turni kirkjunnar og árinnar sem
niöar þar á milli steina.
Þjóósagan segir aö hringurinn af
staf Bergþórs sé i kirkjuhuróinni i
Haukadal og broddurinn hafi lengi
veriö notaóur fyrir kirkjujárn.
Ekki eru þessir gripir þekktir nú,
en þó grafir flestra sem gengnir eru
fyrir öldum séu týndar er leiói
Bergþórs greinilega merkt meö steini
sem á er höggvió "BERGÞÓR ÚR BLÁ-
FELLI". Mun Hákon Bjarnason, þáver-
andi skógræktarstjóri, hafa látió
gera þaó fyrir tæpum 40 árum. Má
þar enn heyra stöóugan árnió og
klukknahljóm marga helga daga.
Mér hefur oröiö tíðrætt. um þann
sem valdi sér legstaó í Haukadal
fyrir mörgum öldum vegna þessara
sérstöku kosta. En margir fleiri
hafa kosið sér þar ból, sumir ef til
vill af tilviljun en áreióanlega
margir vegna töfra staóarins og oft
hafa hér á einhvern hátt blandast
saman ómar íslenskrar náttúru og aó-
fengnir hljómar. Þaö hefur hvaó
eftir annaó oróió hlutskipti þessa
staðar aö tengja hiö þjóólega viö
valda þætti úr erlendum menningar-
straumum.
Saga mannabyggöar hefst i Haukadal
seint á landnámsöld eöa fyrir svo
sem tíu og hálfri öld, er feðgarnir
Þorbrandur Þorbrandsson og Ásbrandur
sonur hans taka sér þar bólfestu aó
tilvisan Ketilbjarnar gamla á Mos-
felli. Ekki er mikió greint frá
þeim feðgum né fjölskyldum þeirra
eöa afkomendum. Ætla má aö þeir
hafi taliö sig finna hér sælureit
eftir aó hafa rifió sig upp frá átt-
högum sinum, væntanlega vegna ófr-
ióar eóa yfirgangs höföingja. Hafa
þeir væntanlega gert sér far um aó
samræma sem best þaö sem þeir fluttu
meó sér, bæói af þekkingu og áþreif-
anlegum hlutum þvi sem fyrir var i
skógardalnum fagra.