Skólablaðið - 01.10.1958, Blaðsíða 21

- 17 “
Nýlega barst mér f hendur handrit að
Ijóðabók eftir menntling, er fiktað hefur við
vfsnagerðs og nefnir sa sig Bölverk Brúsason,
ryðskáld, Bókin ber heitið "BEYGLAÐIR SPÉ-
KOPPAR" og virðist við fyrstu sýn ein endemis
þvæla, en við nánari athugun reynast kvæðin,
sem hún hefur að geyma, hreinustu gullkorn,
þótt þau komi manni dálitið spánskt fyrir
sjónir f fyrstu, og auðvitað hefur enginn út-
gefandi talið sér fært að gefa hana út!
Hvílíkt skilningsleysi! - En það má ekki
benda, að sú nýja stefna, sem höfundur kynnir
í bók sinni og nefnir Spúttnikk-kveðskap komi
ekki fyrir almenningssjónir, og þvf hefur höf-
undur góðfúslega gefið leyfi til þess að birta
sýnishorn f þessu blaði.
Einkenni Sputnik-kveðskaparins eru þau,
að formið er mjög mikið atriði, ekki sfður en
f fornkveðskap, og eins og fornkvæðin þurfa
Sputtnik-ljóð mikilla skýringa við, Munurinn
er aðeins sá, að hugsunin er sett fram á
nýstárlegan hátt, Höfundurinn notar aðeins
örfá orð, sem hann raðar á mismunandi vegu,
svo úr verður mjög formföst og skorinorð
tjáning, Sem dæmi kemur hér eitt einfalt
kvæði með skýringum úr "Beygluðum spékopp-
um", sem mér þykir skara fram úr að
dramatiskum tilþrifum:
ur fram f næstu lfnu:
Móðurl hugur
móður/ móðurinnar
óðurL óður
óður/ ástaróður (til lambsins )
Hér lýsir Bölverkur sálarástandi kindarinnar á
snilldarlegan hátt, hinnimiklu móðurást hennar
og ódrepandi hug til að bjarga afkvæminu frá
þvf að krókna f glórulausri stórhrfðinni (sem
kemur fram f sfðari hlutanum).
Sé hlé') (ég)sé sjó (Hlér; sjór)
sé hléj verði hlé (I stórhrfðinni)
skyndP. flýti (gagnstætt seinki)
skyndi/ manni (skyndir; maður)
vindi vindi: snúist vindur
þ.e.a.s,: Ég sé hafið, verði hlé á hrfðinni,
ef maðurinn flýtir sér og vindáttin breytist.
Hér nær Bölverkur dramatfsku hámarki, er
hann lýsir af snilld hinztu von kindarinnar, að
vindáttin breytist og hrfðinni sloti, bóndinn
hraði sér til bjargar, svo að henni megi auðn-
ast að sjá hafið, hið langþráða tákn um björg-
un og heimkomu,
Það mun fágætt, að hægt sé að koma fyrir
jafnstórbrotnum harmleik f NflJ orðum aðeins,
og halda þó hinu sérkennilega og erfiða formi,
sem birtist f endurtekningum orðanna, rfmi
þvers og kruss og jafnvel ljóðstöfum:
MÖÐURAST
Me hné, mé hné.
Móður móður, óður óður:
"Sé hlé, sé hlé;
skyndi skyndi, vindi vindi."
Skýringar;
Me hné; Kindin bné niður
mé hné: hnéð gaf frá sér vökva,
þ.e, blóð; það blæddi úr hnénu,
Hér dregur Bölverkur upp skýra og raunsæja
mynd af örmagna kindinni er hún hnfgur særð
niður f leit að lambi sfnu týndu, eins og kem-
Me hné, mé hné,
~MÓður nfoður, óður óður,
"Eé hléTjsé hlé,
sTyndi skyndi, vindi vindi,
Kvæðið verður að lesast á sinn sérstaka hátt
og með tilfinningu til þess að njóta sfn og er
vel þess virði, að þvf sé gaumur gefinn, Svo
segir mér hugur um, að Bölverkur Brúsason
hafi reist sér óbrotgjarnan minnisvarða með
"Beygluðum spékoppum" og þó ekki kæmi til
nema þessi 9 orð; Me-mé-hné-móður-óður-
sé-hlé-skyndi-vindi,
P. S. Ryðskáld; hann vann f járnavinnu, þegar
andinn kom yfir hann, Ryðgað járnið
verkaði sem katalýsator.